ΣΠΟΥΔΑΙΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΑΓΙΟΥ ΜΕΛΕΤΙΟΥ ΤΟΥ ΠΗΓΑ

ΣΗΜΕΙΩΣΗ "ΚΡΥΦΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ": Η παρακάτω επιστολή του αοιδίμου Πατριάρχου Αλεξανδρείας Αγίου  Μελετίου του Πηγά δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό "Ο ΕΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ" (Έτος Α΄, Τεύχος Δ΄, 15 Μαρτίου 1864), από χειρόγραφο της Θεολογικής Σχολής Χάλκης. Ευχαριστώ τον εν Χριστώ αδελφό που ανταποκρινόμενος στην παράκλησή μου δακτυλογράφησε και σχολίασε το κείμενο.

ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΜΕΛΕΤΙΟΥ ΠΗΓΑ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

(ἀκολουθεῖ μετὰ ἀπὸ τὸ πρωτότυπον κείμενον ἡ μετάφρασις

 τῶν προτάσεων μὲ ἔντονα (bold) γράμματα)

   Τοῖς κατὰ τὴν Δύσιν πᾶσαν ὀρθοδόξοις χριστιανοῖς, ἀνδράσιν τε καὶ γυναιξίν, ἀξίας τε καὶ τάξεως ἁπάσης, υἱοῖς ἐν Κυρίῳ ἀγαπητοῖς.

   Πᾶσαν ἀπαιτούμεθα διὰ τῶν ἀποστολικῶν προσταγμάτων πρὸς τοὺς ἡγουμένους ἡμῶν ὑπακοήν, ἀδελφοί, καὶ τούτων ἀναθεωροῦντες τὴν ἔκβασιν τῆς ἀναστροφῆς μιμεῖσθαι τὰς πράξεις, μηδὲν ὅλως τῶν πατρικῶν παραχαράττοντες παραδόσεων, καὶ δι' αὐτὸ τοῦτο, ὅτι πατρικαί εἰσι παραδόσεις· μὴ γάρ, φησί, μέταιρε ὅρια, ἃ ἔθεντο οἱ πατέρες σου. Τούτου χάριν τὴν νέαν ταύτην τῶν Πασχαλίων εἰσαγωγήν, τοῦ λεγομένου Γρηγοριανοῦ Καλανδαρίου, οἱ τῆς Ἀνατολικῆς τῶν ὀρθοδόξων ἐκκλησίας εὐσεβεῖς παῖδες οὐ παραδεχόμενοι, στοιχοῦντες δὲ μᾶλλον τῷ παρὰ τῶν τριακοσίων ὀκτωκαίδεκα θεοφόρων Πατέρων Κανονίῳ (1),    τούτου μηδόλως παρεκκλίνομεν, τοσούτων καὶ τηλικούτων Πατέρων εἰσηγήσεσιν ἑπόμενοι, καὶ τὸν ὀρὸν φυλάττοντες τῶν ἐν Ἀντιοχείᾳ θεοφιλεστάτων Πατέρων, οὕτως ἔχοντα πρὸς λέξιν· «Πάντας τοὺς τολμῶντας παραλύειν τὸν Ὅρον τῆς Ἁγίας καὶ μεγάλης Συνόδου, τῆς ἐν Νικαία συγκροτηθείσης, ἐπὶ παρουσίᾳ τῆς εὐσεβείας τοῦ θεοφιλεστάτου βασιλέως Κωνσταντίνου περὶ τῆς Ἁγίας ἑορτῆς τοῦ Σωτηριώδους Πάσχα, ἀκοινωνήτους καὶ ἀποβλήτους εἶναι τῆς ἐκκλησίας (2), εἰ ἐπιμένοιεν φιλονεικότερον ἐνιστάμενοι πρὸς τὰ καλῶς δεδογμένα, καὶ ταῦτα εἰρήσθω περὶ τῶν λαϊκῶν· εἰ δέ τις τῶν Προεστώτων τῆς ἐκκλησίας, Ἐπίσκοπος, ἢ Πρεσβύτερος, ἢ Διάκονος τολμήσειεν ἐπὶ διαστροφῇ τῶν λαῶν, καὶ ταραχῇ τῶν ἐκκλησιῶν ἰδιάζειν, καὶ μετὰ τῶν Ἰουδαίων ἐπιτελεῖν τὸ Πάσχα, τοῦτον ἡ Ἁγία Σύνοδος ἐντεῦθεν ἤδη ἀλλότριον ἔκρινε τῆς ἐκκλησίας». Ἵνα τοίνυν μὴ μεταδιώκοντες κατ' ἔτος τὰ τῆς Σελήνης ἰδίαις ἡμῶν ὁρμαῖς καὶ ταῖς τῶν Ἰουδαίων ἀνιέροις προσπελάσωμεν ἑορταῖς, διὰ τοῦ Κανονίου τῶν Ἁγίων ἐκείνων Πατέρων ἀποσχοινισθέντες καθάπαξ τῆς Ἰουδαϊκὴς ἑορτῆς, εἰς τὸ διηνεκὲς κατὰ τὸ ἐκείνων Κανόνιον ἐορτάζωμεν, τὸ καὶ πορρωτέρω φέρον τῆς τῶν Ἰουδαίων σκιαλατρείας. Τούτων οὖν ὄντως ἐχόντων, παρακαλοῦμεν ὑμᾶς ἀδελφοί, τοῖς Πατράσιν ἕπεσθαι, καὶ μὴ τὰ καινὰ καὶ πρόσφατα ταῦτα κατασπάζεσθαι (3).   Ἀλλά, φασί, τοῦτο τῶν ἀδιαφόρων ἐστίν. Ἀλλὰ διὰ τοῦτο μᾶλλον τοῖς Πατράσιν ἀκολουθητέον, ὅτι ἀδιάφορόν ἐστιν· εἰ γὰρ καὶ κατά τι τῆς σεληνιακῆς ἐξέκλινε παρατηρήσεως, οὐ διὰ τοῦτο τὰ πατρικὰ καταληπτέον, καὶ παρατηρητέον μετὰ Ἰουδαίων τὰ Σελήνης (4). Ἐπειδὴ τοίνυν οὐκ ἀποδοκιμάζοντες τὴν σοφίαν τῶν σοφῶν, οὐδὲ τῶν συνετῶν ἀθετοῦντες τὴν σύνεσιν, ἀλλὰ τοῖς Πατράσι καὶ ἡγουμένοις ἡμῶν, Ἀνατολικοῖς τε καὶ Δυτικοῖς, ἀκολουθοῦντες τὰ παλαιὰ τῶν νέων προκρίνομεν δικαίως (κέκριται γὰρ ἅπαξ τῇ ἐκκλησίᾳ τῶν ὀρθοδόξων μηδὲν ὅλως νεωτερίζον παραδέχεσθαι (5), μηδὲν ἀποδιοπομπείσθαι τῶν πάλαι), στήκετε θαρσαλέως καὶ ὑμεῖς ἀδελφοὶ τοῖς πατρῴοις ἤθεσι, παρακαλοῦντες τοὺς λαμπροτάτους ὑμῶν ἄρχοντας, ὑμῖν ἐξεῖναι ἀβιάστως ταῖς τῶν κοινῶν Πατέρων, τῶν πράξει τε καὶ θεωρίᾳ κατὰ Ἀνατολὴν καὶ Δύσιν λαμψάντων, παραδόσεσιν ἕπεσθαι. Μὴ βίᾳ ἀποσπάσθωσαν παρὰ χριστιανῶν χριστιανοὶ τῶν πατρῴων προσταγμάτων· πόῤῥω γὰρ τῆς του Σωτῆρος αὐλῆς δυναστεία. Πᾶσαν ἐχέτωσαν παρ' ὑμῶν αἱ ἐξουσίαι (κατὰ τὸν Ἀποστολικὸν κανόνα, κ' οὐκατ' ὀφθαλμοδουλείαν) ὑποταγήν· Θεὸς δὲ μονώτατος τὰ τῆς λατρείας. Μὴ οὐχὶ τοῦτο προστέταχεν ὁ Σωτήρ, ἀποδοῦναι κελεύσας τὰ Καίσαρος Καίσαρι, καὶ Θεῷ τὰ τοῦ Θεοῦ; Μὴ τῶν Πατέρων ἐκείνων ἀναχωρῶμεν, μεθ' ὧν ἐλπίζομεν τῆς τοῦ Θεοῦ βασιλείας ἀξιωθῆναι, Θεοῦ φιλανθρωπίᾳ καὶ χάριτι, οὗ ἡ χάρις καὶ τὸ ἔλεος εἴη μεθ' ὑμῶν».

Κατὰ δύναμιν μετάφρασις (μὲ παρατηρήσεις ἐντὸς παρανθέσεων) τῶν ὡς ἄνω προτάσεων μὲ ἔντονα (bold) γράμματα:

 1. Ἐμεῖς, οἱ ευσεβείς χριστιανοὶ τῆς Ἀνατολικῆς τῶν ὀρθοδόξων ἐκκλησίας, δὲν παραδεχόμαστε τὴν νέαν εἰσαγωγὴν τῶν Πασχαλίων (τοῦ νέου Πασχαλίου τοῦ Πάπα), τοῦ λεγομένου Γρηγοριανού Καλανδαρίου (ἡμερολογίου), ὑποτασσόμενοι καὶ συμφωνοῦντες (τοῦτο σημαίνει τὸ «στοιχοῦντες») μὲ τὸν κανόνα τῶν 318 θεοφόρων Πατέρων (τῆς α΄ οἰκ. Συνόδου).

 2. Ὅλους ὅσους τολμήσουν νὰ ἀφαιρέσουν τὸν Ὅρον τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Συνόδου, ποὺ συνεκροτήθη στὴν Νίκαια  ἐπὶ θεοφιλεστάτου βασιλέως Κωνσταντίνου (α΄ οἰκ. Σύνοδος) περὶ τῆς Ἁγίας ἑορτῆς τοῦ Σωτηριώδους Πάσχα, νὰ εἶναι ἀκοινώνητοι καὶ ἀπόβλητοι τῆς ἐκκλησίας.

   Ἂς σημειωθῇ ἐδῶ ὅτι ἡ ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τῆς Φινλανδίας ἀκολουθεί τὸ νέον Παπικὸν Πασχάλιον καὶ κανέν ἐκ τῶν Πατριαρχείων καὶ τῶν Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιών δὲν τὴν τιμωρεῖ ἁρμοδίως, ἀλλ’ οὔτε κἂν τὴν ἐλέγχει.  Διατὶ; Διότι συνευδοκοῦν ἢ σιωποῦν ἐνόχως. Ἔτσι θέλει ὁ διάβολος καὶ ἡ Νέα Ἐποχὴ τὴν Ἐκκλησιαστικὴ κατάστασι. Μὲ ἐφάμαρτη ποικιλία, χωρὶς κανόνες ἢ ἐλλιπῆ συμμόρφωσι σὲ αὐτοὺς, ἐκκοσμικευμένα κριτήρια και προσεγγίσεις στὴν Πίστι μας καὶ τὴν Ἱερὰ Παράδοσι, χλιαροὺς χριστιανοὺς ἄνευ εὐαισθησίας στὴν δογματικὴ ἀκρίβεια, τὴν ὀρθὴ ἐκκλησιαστικὴ τάξι, τὸν γνήσιο εὐαγγελικὸ βίο.

 3. Σᾶς παρακαλοῦμεν, αδελφοί, νὰ ἀκολουθῆτε τοὺς Πατέρες, καὶ νὰ μὴ δέχεσθε αὐτὰ τὰ καινούργια καὶ πρόσφατα.

 4. Και εάν σὲ κάτι περὶ τοῦ σεληνιακοῦ κύκλου δὲν γίνεται ὀρθὴ παρατήρησις, δὲν εἶναι λόγος αὐτὸς νὰ ἐγκαταλείψωμε τὰ τῶν Πατέρων, καὶ νὰ παρατηροῦμε μὲ τοὺς Ἰουδαίους τὰ περὶ τῆς Σελήνης. 

   Λέγει δὲ καὶ ὁ ἅγιος Νικόδημος (Ἱερὸν Πηδάλιον, σελ. 9): Ἐπειδὴ λέγει (ὁ ἅγιος Χρυσόστομος)· «δὲν φροντίζει ὁ Θεὸς καὶ ἡ  Ἐκκλησία διὰ τοιαύτην παρατήρησιν τῶν χρόνων καὶ ἡμερῶν πάρεξ διὰ μοναχὴν τὴν ὁμόνοιαν καὶ εἰρήνην». Καὶ  βλέπε, ἀγαπητέ, πῶς ὁ θεῖος Χρυσόστομος ὀνομάζει σχισματικοὺς τοὺς Λατίνους διὰ τὶ ἐκαινοτόμησαν τὸ πασχάλιόν τους καὶ καλαντάριον (ἡμερολόγιον), ὄχι διὰ τὶ δὲν εἶναι τοῦτο, ὅσον κατὰ τὴν ἰσημερίαν, ὀρθὸν  (διότι καὶ ἡμεῖς βλέπομεν πὼς ἡ ἰσημερία ἀληθῶς ἔμεινεν ὀπίσω ἡμέρας 11), ἀλλὰ διὰ τὶ ἐχωρίσθησαν κατὰ τοῦτο ἀπὸ ἡμᾶς, τὸ ὁποῖον εἶναι ἔγκλημα ἀσυγχώρητον, κατὰ τὸν αὐτὸν ἅγιον.  

 5. Διότι ἔχει ἀποφασισθῇ στὴν Εκκλησίαν τῶν Ὀρθοδόξων μιὰ γιὰ πάντα, νὰ μὴ παραδεχόμαστε τίποτε νεωτερίζον.