ΠΗΓΗ: https://www.imoph.org/Anakoinoseis/1924-2024-30-9-2024-C.pdf
Πέμπτη 10 Οκτωβρίου 2024
Τετάρτη 9 Οκτωβρίου 2024
Περί θανάτου - Οσίου Γέροντος Ιερωνύμου της Πάρνηθος (+1943)
Εκ των χειρογράφων που έχω στην κατοχή μου δημοσιεύω ένα ανέκδοτο στιχούργημα του Οσίου Γέροντος Ιερωνύμου της Πάρνηθος, του οποίου η αγιοκατάταξη έγινε φέτος.
ΠΕΡΙ ΘΑΝΑΤΟΥ
Ἡ μνήμη σου ὦ θάνατε, ἀεί μέ βασανίζει
ἀνιλεώς τόν δυστυχῆ καί θλίβει καί ταράττει.
Πικρόν σου τό μνημόσυνον ὦ θάνατε ὑπάρχει,
καί φοβερά ναί ἀληθώς ἡ ὤρα εἶν᾿ ἐκείνη
καθ᾿ ἧν θά ἔλθης πρός ἡμᾶς τούς δυστυχεῖς καί ξένους
ἵνα χωρίσης τήν ψυχήν ἀπό τό σῶμα τοῦτο,
τό γήινον καί τό φθαρτόν ὅπερ θά φάγουν ὅλον
σαπρία καί οἱ σκώληκες τῆς γῆς κ᾿ ἡ δυσωδία.
Ἀφ᾿ οὗ λοιπόν οἱ σκώληκες τό σῶμά μου θά φάγουν,
τί τόσον τοῦτο ἀγαπῶ καί τό περιποιοῦμαι,
καί μέ ἐνδύματα λαμπρά ὡραία τό στολίζω
καί μέ τροφάς καί μέ ποτά τοσοῦτον κολακεύω;
Κυριακή 6 Οκτωβρίου 2024
Αναζητώντας ένα χαμένο έργο του Λούκαρι
(ΠΗΓΗ: https://www.romfea.gr/katigories/10-apopseis/65547-anazitontas-ena-xameno-ergo-tou-loykari )
Νικολάου Μάννη, εκπαιδευτικού
Το παρόν άρθρο, ως ειδικού ενδιαφέροντος, θα είχε θέση μάλλον σε κάποιο επιστημονικό περιοδικό, συγκεκριμένης μάλιστα θεματολογίας.
Επειδή όμως το Πρακτορείο Εκκλησιαστικών Ειδήσεων Romfea.gr έχει κατά καιρούς δημοσιεύσει ανάλογα άρθρα και η επισκεψιμότητά της είναι ασυγκρίτως ανώτερη από την απήχηση που μπορεί να έχει ένα περιοδικό, θεώρησα απαραίτητη την δημοσίευση του παρόντος άρθρου εδώ.
Πόσο μάλιστα όταν είναι αναγκαίο να ενημερωθούν όσο το δυνατόν περισσότερα πρόσωπα και φορείς για τον στόχο της αναζήτησης περί του οποίου θα αναφερθώ ενταύθα.
Ως γνωστόν ο μέγας Κύριλλος Λούκαρις υπήρξε ο πρώτος που μερίμνησε για την ίδρυση τυπογραφείου στον ελλαδικό χώρο πείθοντας τον συνεργάτη του Νικόδημο Μεταξά να μεταφέρει τον εξοπλισμό του από την Αγγλία (μέσω Κεφαλονιάς) στην Κωνσταντινούπολη.
Μας είναι επίσης γνωστό ότι ζώντος του Λουκάρεως εκδόθηκαν τα έργα του «Κατά Ιουδαίων» (1627) και «Confessio Fidei» (1629 - εκδόθηκε και στα ελληνικά το 1631 με τίτλο «Ομολογία Πίστεως»).
Συνέγραψε και άλλα κείμενα (τα περισσότερα ανέκδοτα ακόμη, όπως οι εκατοντάδες ομιλίες του), αλλά - κατά την αντίληψη και παραδοχή των περισσοτέρων ερευνητών - μόνο τα δύο παραπάνω εκτυπώθηκαν.
Με βάση όμως τις πηγές που μελέτησα τα τελευταία χρόνια ανακάλυψα ότι υπήρξε ένα ακόμη έργο του Λουκάρεως το οποίο εκδόθηκε μεν, αλλά δεν μας έχει διασωθεί ούτε ένα αντίτυπο, ούτε έχει καταλογογραφηθεί.
Σκοπός λοιπόν του παρόντος άρθρου είναι η δημοσιοποίηση όλων των, σχετικών με το απωλεσθέν έργο, στοιχείων, ώστε να υπάρξει γενική κινητοποίηση για την ανεύρεση έστω και ενός αντιτύπου από αυτό.
Η πρώτη ιστορική αναφορά γίνεται από τον - κρυφό Ουνίτη - Μητροπολίτη Παροναξίας Ιερεμία Βαρβαρίγο σε γράμμα του προς τον καρδινάλιο Ludovico Ludovisi, στις 7 Αυγούστου 1627, όπου αναφέρει ότι ο Λούκαρις ήθελε να τυπώσει «una sua operetta nomata Espositio in symbolo» [1].
Για αυτό «το σύντομο έργο ονόματι Έκθεση του Συμβόλου» όμως δεν δίνει άλλες πληροφορίες, απλά στις 12 Αυγούστου, του ιδίου έτους, επαναλαμβάνει την πληροφορία σε γράμμα του προς τον γνωστό εξωμότη Πέτρο Αρκούδιο: «stà per stampare anco un libro suo questo Cachiarcha, Espositio in Symbolum, pieno di heresie, scismi, et errori» [2].
Ο Olar θεωρεί [3] ότι θα μπορούσε ο Βαρβαρίγος να ταυτίζει το έργο αυτό με το κείμενο «Έκθεσις σύντομος της Ορθοδόξου Πίστεως» η οποία δημοσιεύθηκε στην έκδοση (με παραπλανητικό τίτλο και τοποχρονολογία, για λόγους ασφαλείας) «Βιβλίον του ορθού λόγου» (Λονδίνο, 1625) [4].
Όμως εκτός του ότι ο Βαρβαρίγος τον Αύγουστο του 1627 αναφέρεται σε μελλοντική και όχι προϋπάρχουσα έκδοση, η εν λόγω «Έκθεσις» (από την οποία άλλωστε απουσιάζει η αναφορά περί «του Συμβόλου», τόσο στον τίτλο, όσο και στο περιεχόμενο), σε αντίθεση με όσα έχουν ισχυριστεί άλλοι ερευνητές, δεν ανήκει στην γραφίδα του Λουκάρεως αλλά σε παλαιότερο συγγραφέα, μιας και πρωτοεκδόθηκε το 1570 στη Γενεύη, μαζί με άλλα πατερικά έργα, και με τον πλήρη τίτλο «Αναστασίου Πατριάρχου Θεουπόλεως και Κυρίλλου Αλεξανδρείας Έκθεσις σύντομος της ορθοδόξου πίστεως».
Ως έργο του Πατριάρχου Αντιοχείας Αναστασίου το επανεξέδωσε και ο Migne [5], ενώ η αναφορά στον Άγιο Κύριλλο Αλεξανδρείας (+444) είναι παράδοξη, διότι εκείνος έζησε περίπου ενάμιση αιώνα πριν τον Αντιοχείας Αναστάσιο Α΄.
Τον Σεπτέμβριο του 1627 ο Ολλανδός πρέσβης στην Κωνσταντινούπολη Cornelius Haga σε γράμμα του προς τον Festus Hommius αναφέρει πως ο Λούκαρις «præ manibus habet doctam super Symbolum Apostolorum explicationem... quos brevi, volente Deo ...typographia ex Anglia a doctissimo monasticæ vitæ viro Græco, huc allata, sine fructu sit, typis excudi et inter Gentem hanc divulgari curabit» [6].
Λίγους μήνες μετά γίνεται λόγος για ένα έργο του Λουκάρεως από τον πρέσβη της Βενετίας στην Κωνσταντινούπολη Sebastiano Venier σε εμπιστευτική του αναφορά προς τους ανωτέρους του στις 8 Ιανουαρίου (ν.η.) του 1628 σχετικά με το τυπογραφείο του Μεταξά: «Ἐπὶ τοῦ παρόντος ἐκτυπώνεται ἓν σύγγραμμα τοῦ Πατριάρχου» [7]. Το ποιος ήταν ο τίτλος του έργου αυτού δεν αναφέρεται.
Ούτε ο Άγγλος πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη Thomas Roe αναφέρει τον ακριβή τίτλο του έργου όταν, ένα μήνα μετά, γράφει (η ορθογραφία τoυ αγγλικού πρωτοτύπου είναι της εποχής εκείνης) πως «the patriarch hauing sent a little treatise to the press, made by himselfe (being only a declaration of the fayth and tenetts of the Greeke church...)» [8].
Αντιθέτως ο Antoine Léger (καλβινιστής εφημέριος της Ολλανδικής πρεσβείας στην Κωνσταντινούπολη) υπήρξε πιο σαφής: «cum missi sunt Turcaead disturbandam typographiam, & captivandas operas, Cyrilli ipsius expositio in symbolum Apostolicum prisci hellenismi idiomate conscripta concinnabatur» [9].
Η διακοπή της εκτυπώσεως περισσότερων αντιτύπων οδήγησε τον Λούκαρι να αναζητήσει τρόπο επανέκδοσης του έργου αυτού.
Από την επιστολογραφία του μαθητή του και στενού συνεργάτη του Μητροφάνους Κριτόπουλου μαθαίνουμε πως ο Κύριλλος Λούκαρις του είπε να παραμείνει στη Βενετία για να εκτυπώσει κάποια έργα του.
Διαβάζουμε σε επιστολή του Κριτόπουλου προς τον Johan Brotbecker (στις 20 Σεπτεμβρίου 1628 από την Βενετία) πως ο Πατριάρχης «Er schicket ein Ertzbischof hieher, das Er ein buch trucken lasse, welches Er der Patriarch, selbst geschrieben, so in sich begreift ein ausslegung des Heyligen Glaubens» [10]. Τελικά η έκδοση αυτή δεν έγινε, επειδή δεν το επέτρεψαν οι αρχές της Βενετίας.
Ένα αντίτυπο πάντως από τα ελάχιστα που πρόλαβαν να τυπωθούν στην Κωνσταντινούπολη πρέπει να βρήκε αργότερα (συγκεκριμένα την άνοιξη του 1634) στη Ζάκυνθο (της οποίας Αρχιεπίσκοπος ήταν πλέον ο Νικόδημος Μεταξάς) και ο Ενετός προβλεπτής της Ζακύνθου Fantin Soranzo.
Στην αναφορά του προς τους προϊσταμένους του αναφέρει ότι το βιβλίο έχει τον τίτλο «Brevis et compendiosa explicatio Sacri Symboli Fidei (δηλ. «Μια σύντομη και συνοπτική εξήγηση του Αγίου Συμβόλου της Πίστεως»), όπου εμφανίζονται να διαλέγονται δύο πρόσωπα, στο όνομα της ορθόδοξης ή καθολικής πίστης το ένα και της λατινικής το άλλο» [11].
Ο Augliera βέβαια κάνει λάθος όταν ταυτίζει το έργο αυτό με το έργο «Μαξίμου του Μαργουνίου [12] ταπεινού Επισκόπου Κυθήρων Διάλογος.
Τα πρόσωπα Γραικός και Λατίνος», που επίσης εκτύπωσε ο Μεταξάς, διότι ούτε εκεί επιχειρείται κάποια εξήγηση του Συμβόλου της Πίστεως.
Οι συνώνυμες λέξεις (που χρησιμοποιούνται στις παραπάνω ξενόγλωσσες - γραμμένες στα ιταλικά, λατινικά, αγγλικά και γερμανικά - πηγές, για τον τίτλο του έργου) «Espositio», «Εxplicationem», «Declaration», «Expositio», «Ausslegung» και «Explicatio», που μπορούν να μεταφραστούν ως «Ἐκθεση», «Δήλωση», «Ερμηνεία», «Εξήγηση» κ.τ.ό. θα περιέπλεκαν τα πράγματα στην έρευνά μας, εάν δεν υπήρχε μία σημαντική πηγή που μας δίνει τον τίτλο του χαμένου έργου του Λουκάρεως.
Πρόκειται για μια εγκύκλιο του μοιχεπιβάτη ψευδοπατριάρχη Κυρίλλου του Κονταρή (ο οποίος συμμετείχε στη συνωμοσία για την δολοφονία του Λουκάρεως, με σκοπό να αρπάξει τον πατριαρχικό θρόνο, όπερ και εγένετο το 1638), συνταχθείσα τον Απρίλιο του 1639, στην οποία αναφέρει τον ακριβή τίτλο του αναζητούμενου βιβλίου στην ελληνική γλώσσα: «Ἐξήγησις τοῦ Ἁγίου Συμβόλου» [13] στον οποίο συμπληρώνει περιγραφικά «διαλόγου τρόπῳ διηγουμένη» [14].
Με την εγκύκλιο αυτή όμως διατάζει τους ιερείς και λαϊκούς της Πόλης να παραδώσουν τα βιβλία του Λουκάρεως που κυκλοφορούν (αναφέρει ονομαστικά τα «Κεφάλαια», δηλαδή την «Ομολογία Πίστεως», το «Κατά Ιουδαίων» και την «Εξήγηση του Αγίου Συμβόλου») «ἵνα γίνῃ διάσκεψις συνοδικὴ περὶ αὐτῶν, καὶ τὰ μὲν εὐσεβείας ἐχόμενα δοθείῃ ἄδεια ἀναγινώσκεσθαι· τὰ δὲ παραδοθείῃ πυρί» [14].
Ότι ο ξεκάθαρος σκοπός του Κονταρή ήταν η καταστροφή των βιβλίων και όχι η εξέτασή τους αποδεικνύεται όχι μόνο από το γεγονός ότι είχε ήδη «αναθεματίσει» (μετά θάνατον!) τον Λούκαρι ως «αιρετικό» τον Σεπτέμβριο του 1638 (σύμφωνα με τις εντολές των εν Βατικανώ χρηματοδοτών του), αλλά και από τις φρικτές κατάρες που εκσφενδονίζει σε όποιον τολμήσει να αποκρύψει τα βιβλία αυτά· «ἀφωρισμένοι εἴησαν... καὶ κατηραμένοι καὶ ἀσυγχώρητοι καὶ ἄλυτοι μετὰ θάνατον αἰωνίως καὶ τυμπανιῶσι, καὶ ἔχωσι καὶ τὰς ἀρὰς τῶν ἁγίων πατέρων... ἡ ὀργὴ τοῦ Θεοῦ εἴῃ ἐπ᾿ αὐτοὺς καὶ τὰ τέκνα αὐτῶν μέχρι τρίτης γενεᾶς» [14]...
Φυσικά οι κατάρες σκοταδιστών (που με απόπειρες τρομοκράτησης καταπατούν την θεόσδοτη ελευθερία), σαν τον Κονταρή, επιστρέφουν στα κεφάλια τους, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι της εποχής, ως απλοϊκοί που ήταν, είναι σίγουρο ότι τρομοκρατήθηκαν και έσπευσαν να παραδώσουν τα βιβλία προς καύση.
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο πως ακόμη και από το «Κατά Ιουδαίων», που είχε τυπωθεί σε μεγαλύτερο αριθμό αντιτύπων, σώθηκαν απειροελάχιστα αντίτυπα, που ίσως δεν ξεπερνούν ούτε τα δάχτυλα του ενός χεριού.
Η εύρεση επομένως του χαμένου έργου «Εξήγησις του Αγίου Συμβόλου» μόνο ως θαύμα θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί και σε ένα τέτοιο θαύμα ελπίζουμε.
Τα πιθανά μέρη στα οποία θα μπορούσε να βρεθεί κάποιο αντίτυπο (ίσως και συσταχωμένο με άλλα, λόγω του μεγέθους του) είναι η Κωνσταντινούπολη (ως τόπος έκδοσης), η Κεφαλονιά (ως τόπος μετεγκατάστασης του τυπογράφου Αρχιεπισκόπου Νικοδήμου Μεταξά), η Ζάκυνθος (στην οποία ο Ενετός προβλεπτής είδε αντίτυπο), το Βατικανό (που φρόντιζε πάντοτε να προμηθεύεται τα βιβλία των εχθρών του), η Κρήτη (τόπος καταγωγής του Λουκάρεως, στον οποίο αποδεδειγμένα έστελνε βιβλία), η Βενετία (στην οποία οδηγούνταν τα κατασχεμένα βιβλία της επικράτειάς της), η Βιέννη (ο τότε πρεσβευτής της είχε άμεση πρόσβαση στο αρχείο του Λουκάρεως μετά την δολοφονία του, στην οποία και ο ίδιος εμπλεκόταν) και η Γενεύη (η οποία ενδιαφερόταν ιδιαιτέρως για τα έργα και την δράση του Λουκάρεως).
Πιθανόν επίσης και σε κάποια βιβλιοθήκη μοναστηριού ή ιδιωτικής συλλογής.
Αναζητούμε και, όπως έγραψα, ελπίζουμε!
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1] Ovidiu-Victor Olar, La boutique de Théophile, Paris, 2019, σελ. 151.
[2] Στο ίδιο, σελ. 152. Η μετάφραση του αποσπάσματος: «πρόκειται επίσης να τυπωθεί ένα βιβλίο δικό του, αυτού του Κακιάρχη, Έκθεση του Συμβόλου, γεμάτο αιρέσεις, σχίσματα και λάθη».
[3] Στο ίδιο, σελ. 173.
[4] Ιταλός ερευνητής απέδειξε ότι το εν λόγω βιβλίο τυπώθηκε στην Κεφαλονιά πριν τον Ιούνιο του 1627 (βλ. Letterio Augliera, Βιβλία πολιτική θρησκεία στην Ανατολή τον 17ο αιώνα, Αθήνα, 2006). Πρβλ. https://kefaloniastatus.gr/history/2023/05/vivlio-ap-to-1o-typografeio-tis-anatol/
[5] PG 89, 1399-1404.
[6] Jacobus Revius, Daventria illustrata sive historia urbis Daventriensis, Leiden, 1651, σελ. 671. Η μετάφραση του αποσπάσματος: «[ο Πατριάρχης Κύριλλος] έχει στα χέρια του μια σοφή Εξήγηση του Συμβόλου των Αποστόλων... που σύντομα, αν θέλει ο Θεός... το τυπογραφείο από την Αγγλία, που έφερε εδώ ένας λόγιος Έλληνας της μοναστικής ζωής, να μη μείνει χωρίς καρπούς, φροντίζοντας για την εκτύπωση και την εξάπλωσή τους σε αυτό το Έθνος».
[7] Κωνσταντίνου Μέρτζιου, Πατριαρχικά, Αθήνα, 1951, σελ. 39.
[8] The negotiations of Sir Thomas Roe, London, 1740, σελ. 761. Η μετάφραση του αποσπάσματος: «ο Πατριάρχης έστειλε μια μικρή πραγματεία στον Τύπο, η οποία συντάχθηκε από τον ίδιο (και που είναι απλώς μια Δήλωση της πίστης και των δογμάτων της Ελληνικής Εκκλησίας...)».
[9] Thomas Smith, Collectanea de Cyrillo Lucario, London, 1707, σελ. 82. Η μετάφραση του αποσπάσματος: «όταν εστάλησαν οι Τούρκοι να καταστρέψουν το τυπογραφείο και να κατασχέσουν τα έργα, ετοιμαζόταν η Εξήγηση του Αποστολικού Συμβόλου, του ιδίου του Κυρίλλου, γραμμένη στο αρχαίο ελληνικό ιδίωμα».
[10] Ιωάννου Καρμίρη, Μητροφάνης ο Κριτόπουλος και η ανέκδοτος αλληλογραφία αυτού, Αθήνα, 1937, σελ. 258. Η μετάφραση του αποσπάσματος: «[Ο Πατριάρχης Κύριλλος] στέλνει έναν αρχιεπίσκοπο εδώ να του μεταφέρει ένα βιβλίο, το οποίο έγραψε ο ίδιος ο Πατριάρχης και περιέχει μια ερμηνεία της Αγίας Πίστεως».
[11] Letterio Augliera, ό.π., σελ. 224.
[12] Στην πραγματικότητα το αποδιδόμενο αυτό έργο στον Μαργούνιο, συνέγραψε ο Γεώργιος Μοσχάμπαρ (ΙΓ΄ αι.).
[13] Georg Hofmann, Griechische patriarchen und römische päpste, Patriarch Kyrillos Lukaris, Rome, 1929, σελ. 110.
[14] Στο ίδιο.
Τετάρτη 18 Σεπτεμβρίου 2024
Η απαρχή ενός ...διλήμματος
Αυτές τις ημέρες ένας καλός φίλος μού έστειλε να ακούσω κάποιον π. Ιωσήφ Κουτσουρή στο εξής βίντεο στο κανάλι "Απαρχή":
Σε αυτό το βίντεο ο π. Ιωσήφ ισχυρίζεται ότι ο Οικουμενισμός είναι μία κατά φαντασίαν αίρεση, την οποία "δημιούργησαν οι πολέμιοί του", οι οποίοι "δαιμονοποίησαν την Δύση, το Παγκόσμιο Συμβούλιο των Εκκλησιών και την Ένωση των Χριστιανών", κατηγορώντας αρχικά τον Πατριάρχη Αθηναγόρα εντελώς άδικα αφού "δεν έκανε καμία σκανδαλιστική κίνηση". Αυτοί οι πολέμιοι "πυροδότησαν την μπαρουταποθήκη του φονταμενταλισμού", "μπόλιασαν τις συνειδήσεις με ψεύτικους εχθρούς" και ψέματα του τύπου "ο Παπισμός μας επιβουλεύεται" και τελικά έγιναν "πιόνια, άξιοι συνεργάτες και μαθητές του διαβόλου, τον οποίο και ξεπέρασαν"!!!
Στην παρούσα ανάρτηση έχω συγκεντρώσει κάποια πρόσωπα, τα οποία, κατά τον π. Ιωσήφ Κουτσουρή, τυγχάνουν πλανεμένοι "μαθητές του διαβόλου" που πολέμησαν την ..."Εκκλησία" με τις, εντελώς αντίθετες από εκείνες του π. Ιωσήφ, δηλώσεις τους:
Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χρυσόστομος Χατζησταύρου (+1968):
"Ας σκεφθή ο Ορθόδοξος Ελληνικός λαός, πού οδηγείται διά της νέας ταύτης θεωρίας του Οικουμενισμού. Καλείται να εγκαταλείψη δόγματα και παραδόσεις θεοπνεύστους και αιωνοβίους και να αδιαφορήσει διά τας συνεπείας και τας επιπτώσεις εις θρησκευτικήν αδιαφορίαν... Τους δε συγχρόνους πονηρούς και γόητας της "Οικουμενικής κινήσεως", ιδού πώς περιγράφει εν Πνεύματι ο αυτός Απόστολος "Πονηροὶ δὲ ἄνθρωποι καὶ γόητες προκόψουσιν ἐπὶ τὸ χεῖρον, πλανῶντες καὶ πλανώμενοι" (Β' Τιμ. 3, 13)" (Ορθόδοξος Τύπος, αρ. 81/Νοέμβριος 1967).
Όσιος Ιουστίνος Πόποβιτς (+1979)
"Ο Οικουμενισμός είναι κοινόν όνομα δια τους ψευδοχριστιανισμούς, δια τας ψευδοεκκλησίας της Δυτικής Ευρώπης. Μέσα του εύρίσκεται ή καρδία, όλων των ευρωπαϊκών ουμανισμών, με επί κεφαλής τον Παπισμόν. Όλoι δε αυτοί οι ψευδοχριστιανισμοί, όλαι αι ψευδοεκκλησίαι, δεν είναι τίποτε άλλο παρά μία αίρεσις παραπλεύρως εις την άλλην αίρεσιν. Το κοινόν ευαγγελικόν όνομά των είναι η παναίρεσις" (Η Ορθόδοξος Εκκλησία και ο Οικουμενισμός, σελ. Έκδοσις Ι. Μ. Αρχαγγέλων Τσέλιε, Βάλιεβο -Σερβία, σελ. 224).
Όσιος Φιλόθεος Ζερβάκος (+1980)
"Η ταπεινή μου γνώμη, αναφορικώς με το ενωτικόν πνεύμα προς την παναίρεσιν του Οικουμενισμού το οποίον διακατέχει το Οικουμενικόν Πατριαρχείον, είναι, ότι οφείλομεν ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί και μάλιστα ως μοναχοί να ακολουθήσωμεν όχι την γνώμην την ιδικήν μας, αλλά την γνώμην των Αγίων Πατέρων μας, Προφητών, Αποστόλων, Διδασκάλων και κηρύκων της αληθούς πίστεως ημών... Έργα άκαρπα του σκότους είναι αι αμαρτίαι παντός είδους και αι αιρέσεις, και η εσχάτη παναίρεσις του Οικουμενισμού την οποίαν μας προσφέρουν οι εργάται του σκότους, δόλιοι, με πονηρίαν και πανουργίαν δια να δηλητηριάσουν και θανατώσουν τας ψυχάς μας τας αθανάτους" (Προς Αγιορείτην Μοναχόν - Φεβ. 1977).
Μητροπολίτης Μηθύμνης Ιάκωβος Μαλλιαρός (+1984)
"...ερωτούν ημάς, πώς εξακολουθούμεν να μνημονεύωμεν του ονόματος του Οικουμενικού Πατριάρχου. Τα ερωτήματα δε ταύτα υπεβλήθησαν ημίν, πολύ πριν άλλοι αδελφοί παύσουν ορθώς καθ' ημάς, το εν λόγω μνημόσυνον. Και ταύτα πάντα συμβαίνουν ένεκα της καταφώρου περιφρονήσεως -χάριν της πολυθρυλήτου ενότητος- των ιερών κανόνων διά της προβολής της νέας αιρέσεως του Οικουμενισμού... Γρηγορήσωμεν λοιπόν και αναλάβωμεν την μάχαιραν του Πνεύματος, ίνα αποκόψωμεν την κεφαλήν του επαπειλούντος την αγίαν Ορθοδοξίαν και την αθάνατον Ελλάδαν Οικουμενισμού" (Ορθόδοξος Τύπος, αρ. 120/20 Μαΐου 1970)
π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος (+1989)
"Υπό τον επάρατον Οικουμενισμόν δεν κρύπτεται απλώς μία αίρεσις. Κρύπτεται αυτή αύτη η άρνησις του αποκαλυπτικού χαρακτήρος της χριστιανικής Πίστεως. Κατά τούτο ο Οικουμενισμός είνε χείρων πάσης αιρέσεως. ...πάσαι αι άλλαι αιρέσεις, ωχριούσιν ενώπιον του τέρατος του Οικουμενισμού" (Τα δύο άκρα, σελ. 26-27)
Όσιος Πορφύριος (+1991)
"Μη φοβάστε, οι διαθέσεις του Πάπα ανέκαθεν ήταν να υποτάξει την Ορθόδοξη Εκκλησία και θα έλθει ημέρα που ο διάλογος θα ματαιωθεί· τίποτε δεν πρόκειται να γίνει· άλλωστε οι ουνίτες, αυτός ο δούρειος ίππος (σ.ημ. ενώ για τον π. Ιωσήφ Κουτσούρη "δούρειος ίππος" είναι οι Αντιοικουμενιστές, για τον Όσιο Πορφύριο "δούρειος ίππος" είναι οι Ουνίτες, δηλαδή οι Ενωτικοί σαν τον π. Ιωσήφ!), είναι φως φανάρι ότι τον ενδιαφέρει να αναγνωρίσουν οι Ορθόδοξοι κεφαλήν τον Πάπα και τίποτε περισσότερο" (Γέροντος Πορφυρίου, Ανθολόγιο Συμβουλών, Μήλεσι 2003, σελ. 229, 290)
Όσιος Παΐσιος Αγιορείτης (+1994)
"...τα γραφόμενά μου δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένας βαθύς μου πόνος δια την γραμμήν και κοσμικήν αγάπην, δυστυχώς, του πατέρα μας κ. Αθηναγόρα. Όπως φαίνεται, αγάπησε μίαν άλλην γυναίκα μοντέρνα, που λέγεται Παπική Εκκλησία, διότι η Ορθόδοξος Μητέρα μας δεν του κάμνει καμμίαν εντύπωσι, επειδή είναι πολύ σεμνή ...Με μία τέτοια περίπου κοσμική αγάπη και ο Πατριάρχης μας φθάνει στη Ρώμη. Ενώ θα έπρεπε να δείξη αγάπη πρώτα σε μας τα παιδιά του και στη Μητέρα μας Εκκλησία, αυτός, δυστυχώς, έστειλε την αγάπη του πολύ μακριά. Το αποτέλεσμα ήταν να αναπαύση μεν όλα τα κοσμικά παιδιά, που αγαπούν τον κόσμον και έχουν την κοσμικήν αυτήν αγάπην, να κατασκανδαλίση όμως όλους εμάς, τα τέκνα της Ορθοδοξίας, μικρά και μεγάλα, που έχουν φόβο Θεού. Μετά λύπης μου, από όσους φιλενωτικούς έχω γνωρίσει, δεν είδα να έχουν ούτε ψίχα πνευματική ούτε φλοιό. Ξέρουν, όμως, να ομιλούν για αγάπη και ενότητα, ενώ οι ίδιοι δεν είναι ενωμένοι με τον Θεόν, διότι δεν Τον έχουν αγαπήσει" (ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΩΝ Γέροντας ΠΑΪΣΙΟΣ Ο ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, τόμ. Α', έκδ. Γ', σελ. 508, έκδ. Νικολάου Ζουρνατζόγλου).
"Οικουμενισμός, και κοινή αγορά, ένα κράτος μεγάλο, μια θρησκεία στα μέτρα τους. Αυτά είναι σχέδια διαβόλων" (Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου, Λόγοι, τ. Β'- Πνευματική αφύπνιση, Ι. Ησυχαστήριον «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος», Σουρωτή Θεσ/νίκης 1999, σελ. 176)
"Μου έκανε εντύπωση αυτό που μου είπε ένας επίσκοπος από το Πατριαρχείο. Του είχα πεί: «Μα τι κατάσταση είναι αυτή; Από την μια ο Οικουμενισμός, από την άλλη ο Σιωνισμός, ο σατανισμός!...Σε λίγο θα προσκυνούμε τον διάβολο με τα δυό κέρατα αντί για τον δικέφαλο αετό»" (ό.π. σελ. 230)
"Ο διάβολος έχει τρία πλοκάμια. Για τους φτωχούς τον κουμμουνισμό, για τους πιστούς τον Οικουμενισμό και για τους πλουσίους την μασσωνία" (Μακαρίου Ιερομονάχου, Γέροντος Παϊσίου Αγιορείτου Λόγοι σοφίας και χάριτος, Άγιον Όρος, σελ. 73).
Όσιος Εφραίμ Κατουνακιώτης (+1998)
"...πῆγα στό κελλί μου καί προσευχήθηκα καί ρώτησα τόν Χριστό νά μέ πληροφορήσει τί εἶναι ὁ Οἰκουμενισμός. Πῆρα τήν ἀπάντησή του, ἡ ὁποία εἶναι, ὅτι ὁ Οἰκουμενισμός ἔχει πνεῦμα πονηρίας καί κυριαρχεῖται ἀπό ἀκάθαρτα πνεύματα" (Μαρτυρία π. Ἐφραίμ Κατουνακιώτη στόν καθηγητή κ. Δημ. Τσελεγγίδη Περιοδικό Παρακαταθήκη Μάρτιος – Απρίλιος 2016)
Καθηγητής Ανδρέας Θεοδώρου (+2004)
«Ο Οικουμενισμός δεν είναι αίρεση και παναίρεση, όπως συνήθως χαρακτηρίζεται. Είναι κάτι πολύ χειρότερο της παναιρέσεως. Οι αιρέσεις ήταν φανεροί εχθροί της Εκκλησίας. Μπορούσε αυτή να παλέψει εναντίον τους και να τις κατατροπώσει. Ο Οικουμενισμός όμως αδιαφορεί για τα δόγματα και για τις δογματικές διαφορές των Εκκλησιών. Είναι υπέρβαση, αμνήστευση, παραθεώρηση, για να μην πούμε νομιμοποίηση και δικαίωση των αιρέσεων. Είναι ύπουλος εχθρός, και από εδώ ακριβώς προέρχεται ο θανάσιμος κίνδυνος» (από το φυλλάδιο Ο ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΌΣ, ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 2007)
π. Αθανάσιος Μυτιληναίος (+2006)
"Ὁ Οἰκουμενισμὸς εἶνε μέγας-μέγας κίνδυνος. Ὁ τελευταῖος κίνδυνος. Δὲν ὑπάρχει πιὸ μεγάλος. Ὅπως σᾶς εἶπα, λέει ὁ π. Ἰουστῖνος Πόποβιτς, ὅτι εἶνε ἡ παναίρεσις ὁ Οἰκουμενισμός. Πρέπει νὰ προσέξωμε πολύ. Μὴν πῆτε, «Καλὰ δὲν εἶνε;». Ξέρετε τί ἐπιχειρήματα θὰ χρησιμοποιηθοῦν; Τί «λογικὰ» (ἐντὸς εἰσαγωγικῶν) καὶ «ὡραῖα» ἐπιχειρήματα ὑπὲρ τῆς ἑνώσεως τῶν ἐκκλησιῶν; «Γιατί νὰ μὴν θέλωμε εἰρήνην;». «Γιατί νὰ μὴν εἴμεθα ἡνωμένοι;». «Γιατί, ποὺ ὅλα αὐτὰ εἶνε τόσο ὡραῖα;». «Ὁ Θεὸς δὲν θέλει νὰ εἴμεθα ἡνωμένοι;» Προσέξτε. Εἶνε (=ὑπάρχει) καὶ «εἰρήνη» τῶν ληστῶν, εἶνε (=ὑπάρχει) καὶ «εἰρήνη» τῶν δαιμόνων. Δὲν εἶνε ἡ εἰρήνη τοῦ Θεοῦ καὶ δὲν εἶνε ἡ ἑνότητα τοῦ Θεοῦ" (Ομιλία στις 15-01-1990)
Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χριστόδουλος Παρασκευαΐδης (+2008)
«Ο Οικουμενισμός, πραγματικά έτσι όπως έχει επικρατήσει να σηματοδοτείται ο όρος αυτός, βεβαίως είναι αίρεση, γιατί σημαίνει απάρνηση βασικών γνωρισμάτων της ορθοδόξου πίστεως, όπως είναι φερ’ ειπείν η αποδοχή της θεωρίας των κλάδων, ότι δηλαδή η κάθε Εκκλησία έχει ένα τμήμα αληθείας και πρέπει να ενωθούμε όλες οι εκκλησίες, να βάλουμε στο τραπέζι τα τμήματα της αληθείας για να απαρτισθεί το όλον. Εμείς πιστεύουμε ότι η Ορθοδοξία είναι η Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία. Τέρμα, σ’ αυτό δεν γίνεται συζήτηση· και επομένως, οποιοσδήποτε πρεσβεύει τα αντίθετα μπορεί να λέγεται οικουμενιστής και επομένως να είναι αιρετικός» (Συνέντευξη στον Ραδιοφωνικό Σταθμό της Εκκλησίας, 24-5-1998)
Μητροπολίτης πρ. Φλωρίνης Αυγουστίνος Καντιώτης (+2010)
"Ἐὰν ἡ κυρία αἰτία γιὰ τὴν ὁποία συγκαλοῦνται οἱ Οἰκουμενικὲς Σύνοδοι εἶνε ἡ αἵρεσις, ὑπάρχει πράγματι λόγος σοβαρὸς γιὰ νὰ συγκληθῇ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος. Ἐκτὸς τῶν ἄλλων πλανῶν καὶ αἱρέσεων, ποὺ πρέπει νὰ καταδικασθοῦν, εἶνε καὶ ἡ αἵρεσις τῶν αἱρέσεων ποὺ λέγεται οἰκουμενισμός. Τὸ μίασμά του ἔχει προσβάλει οὐκ ὀλίγους, ἔφθασε μέχρι Ἁγίου Ὄρους" («Χριστιανικὴ Σπίθα», φ. 344/Ἰούλ.-Σεπτ. 1971)
Χάριν συντομίας παρέλειψα τις δηλώσεις περί Οικουμενισμού που κατέθεσαν εκατοντάδες ακόμη Ιεράρχες, Μοναχοί, Καθηγητές Θεολογίας και λοιπά ..."πιόνια του διαβόλου" (κατά τον π. Ιωσήφ).
Μετά από όλα αυτά κατανοώ ότι η επιλογή είναι πολύ δύσκολη...
Ποιον να ακολουθήσουμε;
Τους παραπάνω Αγίους, αρχιερείς και θεολόγους ή τον π. Ιωσήφ Κουτσουρή;
Μεγάλο το δίλημμα, ε;
Νικόλαος Μάννης
Σάββατο 14 Σεπτεμβρίου 2024
Τρίτη 27 Αυγούστου 2024
Το μαρτύριο του ηγεμόνα Κωνσταντίνου Brâncoveanu και των γιων του (+15 Αυγούστου 1714)
"Το μαρτύριο των Μπρανκοβεάνου"
(πίνακας του μεγάλου Ρουμάνου ζωγράφου Κωνσταντίνου Lecca)
Ο Κωνσταντίνος Brâncoveanu ήταν Ηγεμόνας της Βλαχίας (αυτόνομο κράτος - υποτελές στην Οθωμανική Αυτοκρατορία - στα εδάφη της σημερινής νότιας Ρουμανίας) κατά τα έτη 1688-1714. Ήταν πολύτεκνος με 11 παιδιά (4 αγόρια και 7 κορίτσια).
Η οικογένεια Brâncoveanu
Ευσεβής, προστάτης της ελληνικής παιδείας, των γραμμάτων και της Ορθοδοξίας. Στα τυπογραφία της ηγεμονίας του τυπώθηκαν μερικά από τα σημαντικότερα βιβλία της εποχής, όπως το "Εγχειρίδιον κατά του σχίσματος των παπιστών" (1690) του Μαξίμου Πελοποννησίου, η "Δογματική Διδασκαλία" (1703) του Σεβαστού Κυμινήτου, ο "Τόμος Χαράς" (1705) του Δοσιθέου Ιεροσολύμων κ.ά.
Το μαρτύριο του ηγεμόνα Κωνσταντίνου άρχισε κατά την θεομητορική εορτή του Ευαγγελισμού (στις 25 Μαρτίου, με το παλαιό ημερολόγιο, του 1714) όταν οι Τούρκοι τον εκθρόνισαν με διάφορες κατηγορίες και τον συνέλαβαν μαζί με την οικογένειά του. Οδηγήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη όπου φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν. Τους προτάθηκε να αλλαξοπιστήσουν αλλά αρνήθηκαν.
Ο ηγεμόνας Κωνσταντίνος αλυσοδεμένος ακούστηκε να λέει:"αν αυτές οι συμφορές είναι από τον Θεό για τις αμαρτίες μου, γεννηθήτω το θέλημά Του. Αν όμως είναι καρπός ανθρώπινης κακίας, για την καταστροφή μου, ο Θεός να συγχωρήσει τους εχθρούς μου, αλλά να προσέχουν από το φοβερό και εκδικητικό χέρι της θείας Δίκης".
Τελικώς, κατά την ημέρα μιας άλλης θεομητορικής εορτής, της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (στις 15 Αυγούστου, με το παλαιό ημερολόγιο, του 1714) ορίστηκε η θανατική καταδίκη του ηγεμόνα Κωνσταντίνου και των γιων του Κωνσταντίνου (31 ετών), Στεφάνου (29 ετών), Ράδου (περίπου 20 ετών) και Ματθαίου (12 ετών), καθώς και του κουνιάδου και συμβούλου του, του βογιάρου Ιωάννου (Γιαννάκη) Văcărescu.
Οι γιοι του ηγεμόνα Κωνσταντίνου
Την ημέρα της Παναγίας οι Τούρκοι περιέφεραν στην Πόλη τον ηγεμόνα, τους γιους του και τον κουνιάδο του, ξυπόλυτους, σχεδόν γυμνούς και αλυσοδεμένους, και τους οδήγησαν στον τόπο της εκτέλεσης ενώπιον του Σουλτάνου Αχμέτ του Γ΄, των ξένων πρεσβευτών και πλήθους κόσμου. Ο Σουλτάνος σε μια έκρηξη μεγαλοψυχίας τους ανακοίνωσε ότι τους χαρίζει την ζωή αρκεί να δεχθούν το Ισλάμ.
Ο ηγεμόνες αρνήθηκε και είπε: "Σουλτάνε, την περιουσία μου, όση ήταν, εσύ μου την πήρες, αλλά τη χριστιανική μου πίστη δεν θα τη απορρίψω! Σε αυτήν γεννήθηκα και έζησα, σε αυτήν θέλω να πεθάνω. Τη χώρα μου την γέμισα με χριστιανικές εκκλησίες – και τώρα, στα γεράματά μου να προσκυνήσω στα δικά σας τούρκικα τζαμιά; Όχι, Σουλτάνε! Την Πατρίδα μου την υπερασπίστηκα, την Πίστη την φύλαξα. Με την Πίστη μου θέλω να κλείσω τα μάτια μου – εγώ και τα παιδιά μου".Έπειτα έκανε μία σύντομη προσευχή και απευθύνθηκε στους υιούς του με αυτά τα λόγια: "Παιδιά μου, να είστε γενναίοι, χάσαμε όλα όσα είχαμε στον κόσμο αυτό. Τουλάχιστον, να σώσουμε τις ψυχές μας και να πλύνουμε τις αμαρτίες μας με το δικό μας αίμα".
Ο πρώτος που αποκεφαλίστηκε ήταν ο Γιαννάκης Βακαρέσκου, μετά ο μεγαλύτερος γιος του ηγεμόνα ο Κωνσταντίνος, έπειτα ο Στεφάνος και ο Ράδου.
Όταν ήρθε η σειρά του μικρού Ματθαίου, μόλις 12 ετών, κατατρομαγμένος από το σπαθί του δημίου, φώναξε στον Σουλτάνο να του χαρίσει τη ζωή, γιατί θα γίνει μουσουλμάνος.
Ακούγοντάς το αυτό, ο πατέρας του με γενναιότητα του είπε: "Από το αίμα μας κανείς δεν έχασε την πίστη του. Εάν είναι δυνατόν, καλύτερα να πεθάνεις χίλιες φορές, παρά να χάσεις την προγονική σου πίστη, για να ζήσεις μερικά χρόνια παραπάνω στην γη". Τότε η καρδιά του παιδιού αναθάρρησε και απλώνοντας με ηρεμία το λαιμό του στο κούτσουρο, είπε στο δήμιο: "Θέλω να μείνω χριστιανός! Χτύπα".
Τελευταίος αποκεφαλίστηκε ο ηγεμόνας Κωνσταντίνος ο οποίος πρώτα σταυροκοπήθηκε λέγοντας: "Κύριε, γεννηθήτω το θέλημά Σου".
Τε κεφάλια των Νεομαρτύρων τοποθετήθηκαν σε κοντάρια και περιφέρθηκαν στους δρόμους της Πόλης. Αυτό όμως προκάλεσε την αναστάτωση του λαού, ακόμη και των Τούρκων πολιτών, που είχαν τρομάξει από την αδικία, και απειλήθηκε εξέγερση. Μπροστά στην απειλή αυτή ο μεγάλος Βεζύρης διέταξε να ρίξουν τα σώματα στον Βόσπορο από όπου τα συνέλεξαν κάποιοι πιστοί και τα ενταφίασαν στη Μονή της Χάλκης, ενώ αργότερα μεταφέρθηκαν στην Ρουμανία.
Αιωνία η μνήμη των αγίων αυτών Νεομαρτύρων!
(Κύρια πηγή: π. Μιχαήλ Βοϊτσέσκου, Ο Άγιος Νεομάρτυρας Κωνσταντίνος Μπασσαράμπας Brâncoveanu Ηγεμών της Βλαχίας (1688-1714) και η Ορθόδοξη Ανατολή, θεσσαλονίκη, 2015).
Παρασκευή 23 Αυγούστου 2024
Ἔκδοση βιβλίου Ἁγίου Μητροπολίτου Φιλαρέτου: «Σύνοψη τῆς Χριστιανικῆς Ζωῆς»
Μὲ τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, ἔχει ἤδη ἑτοιμασθεῖ πρὸς ἐκτύπωσιν τὸ βιβλίο τοῦ Ἁγίου Μητροπολίτου Φιλαρέτου τῆς Ρωσικῆς Διασπορᾶς (+1985), μὲ τὸν τίτλο: «Σύνοψη τῆς Χριστιανικῆς Ζωῆς».
Σὲ τριάντα σύντομα Κεφάλαια παρουσιάζονται μὲ τρόπο συνοπτικὸ καὶ περιεκτικὸ πολὺ ἐνδιαφέροντα θέματα, τὰ ὁποῖα βοηθοῦν τὸν ἀναγνώστη νὰ εἰσέλθει στὸν τρόπο βιώσεως τοῦ ἁγίου Εὐαγγελίου. Ἡ ἀληθινὴ Χριστιανικὴ ζωὴ δὲν εἶναι κάτι τὸ θεωρητικὸ καὶ ἰδεολογικό, ἀλλὰ ἕνας συγκεκριμένος τρόπος ζωῆς, ἕνα πρόγραμμα ζωῆς ποὺ περιλαμβάνει κάθε πτυχὴ τῆς καθημερινότητος τοῦ ἀνθρώπου, προκειμένου νὰ ἐκπληρώσει τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ τύχει τῆς αἰωνίου ζωῆς. Ἡ ὀρθόδοξη πίστη συνδυάζεται ἄριστα μὲ τὴν ὀρθόδοξη ζωή, μὲ τὸ ὀρθόδοξο ἦθος καὶ ἐπίσης, ὅπου χρειάζεται, ἀντιμετωπίζονται ἄλλα συστήματα ἠθικὰ καὶ φιλοσοφικά, μὲ τρόπο συγκριτικὸ καὶ ἀπολογητικό. Θέματα μεγάλης πνευματικῆς σημασίας ἀναπτύσσονται μὲ τρόπο ἐξαιρετικό, ἀπευθυνόμενα στοὺς νέους στὴν ἡλικία πιστούς, ἀλλὰ καὶ σὲ μεγαλυτέρους, ὅπως καὶ σὲ κάθε ἐνδιαφερόμενο γιὰ τὴν χριστιανικὴ πίστη. Τὸ βιβλίο ἀποτελεῖ πολὺ καλὸ κατηχητικό, ἐκπαιδευτικὸ καὶ ἱεραποστολικὸ βοήθημα.
Ὁ σύγχρονος Πατέρας τῆς Ἐκκλησίας, Ἀσκητὴς καὶ Ὁμολογητὴς Ἱεράρχης Φιλάρετος τῆς Ρωσικῆς Διασπορᾶς, ἔγραψε τὸ ἔργο αὐτὸ ὡς νέος Ἱερομόναχος, προπολεμικά, γιὰ νὰ βοηθήσει τὴν νεότητα, γιὰ τὴν ὁποίαν φρόντιζε μὲ μεγάλη ἔμφαση. Τὸ βιβλίο αὐτὸ ἀπὸ τὴν ἁγιασμένη γραφίδα του, τὸ ὁποῖο μεταφράσθηκε σὲ πολλὲς γλῶσσες, ὅπως καὶ στὰ τσεχικὰ ἀπὸ τὴν ἐκεῖ Ἱεραποστολή μας πρόσφατα, διατηρεῖ τὸ ἐνδιαφέρον καὶ τὴν ἐπικαιρότητά του ἀμείωτη μέχρι σήμερα. Παρουσιάζεται δὲ γιὰ πρώτη φορὰ στὰ ἑλληνικά, σὲ μετάφραση ἀπὸ τὸ ρωσικὸ πρωτότυπο.
Πρόκειται γιὰ καλαίσθητη ἔκδοση, μὲ ἔγχρωμο ἐξώφυλλο καὶ ἐσωτερικὰ διχρωμία, 152 σελίδων, σχήματος 14×21 ἑκ., ἡ ὁποία θὰ διατίθεται-διανέμεται ΔΩΡΕΑΝ στοὺς Ναοὺς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας, ὡς ἐλάχιστη πνευματικὴ ἐλεημοσύνη καὶ φιλανθρωπία. Ἀποτελεῖ ἔκδοση τοῦ νεοσύστατου Φιλανθρωπικοῦ Συλλόγου μας «Ἅγιος Γεδεὼν Τυρνάβου» καὶ ἀποβλέπει στὴν πνευματικὴ ἐνημέρωση καὶ βοήθεια ὅσων θὰ ἀναγνώσουν τὸ ἔργο μὲ προσοχὴ καὶ ἐπιμέλεια.
Ἐπὶ τοῦ παρόντος, τὸ βιβλίο δύναται νὰ ἀναγνωσθεῖ σὲ ἠλεκτρονικὴ μορφὴ στὴν Ἱστοσελίδα μας, ὅπου καὶ θὰ παρατίθεται στὴν κατηγορία «Σημαντικὸ Ὑλικό», μαζὶ καὶ μὲ ἄλλα ἔργα μας. Βλ. αὐτὸ ΕΔΩ.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)