Αποστομωτική αναίρεση της πλάνης περί ακύρων Μυστηρίων

Την δεκαετία του 1970, και με αφορμή τα οικουμενιστικά ανοίγματα του Αθηναγόρα, εκφράστηκε από κάποιον γνωστό συγγραφέα η άποψη πως όταν ένας κληρικός πέφτει σε αίρεση αυτομάτως (δηλαδή χωρίς να κριθεί από Σύνοδο) χάνεται η Ιερωσύνη του και τα Μυστήρια που τελεί είναι άκυρα. Στις απόψεις αυτές απάντησε αποστομωτικά ένας περίφημος ιερομόναχος της εποχής, συντρίβοντάς τες κυριολεκτικά, όπως θα διαπιστώσει ο αναγνώστης. Επειδή αυτές οι απόψεις εξακολουθούν να έχουν υποστηρικτές και σήμερα, δημοσιεύουμε την αποστομωτική αναίρεσή τους, διασκευασμένη γλωσσικά και χωρίς να αναφέρουμε τους τότε εμπλεκόμενους, αφενός μεν επειδή είναι ήδη κεκοιμημένοι και επομένως στην κρίση του Θεού ευρισκόμενοι, αφετέρου δε για να επικεντρωθούμε στο νόημα των γραφομένων και όχι στους συγγραφείς τους, οι οποίοι σε άλλα ζητήματα αστόχησαν αμφότεροι.

Διαβάζοντας κάποιος τις δύο δημοσιεύσεις του κυρίου Κ. διαπιστώνει σε αυτές εντελώς καινοφανείς εκκλησιολογικές θέσεις. Ιδού τί φρονεί ο κ. Κ. περί Επισκόπων, οι οποίοι κηρύττουν μεν αιρετικά φρονήματα, αλλά δεν έχουν καταδικασθεί από την Εκκλησία: «Ένας αιρετικός Επίσκοπος παύει να είναι Επίσκοπος, χάνει την Ιερωσύνη, είναι εκτός Εκκλησίας. Όσοι τον ακολουθούν δια του μνημοσύνου, δεν ακολουθούν πλέον Επίσκοπο αλλά άνθρωπο ο οποίος εξέπεσε της Αρχιερατικής Χάριτος. Όταν όμως ο Επίσκοπος εκπέσει της Χάριτος πώς είναι δυνατόν να μην εκπέσει και το ποίμνιό του; Από πού αντλούν την εντολή της Ιερωσύνης οι Πρεσβύτεροι; Είναι σε θέση εκπεσών Αρχιερεύς να δώσει Σώμα και Αίμα Χριστού στο ποίμνιό του; Ο 15ος Κανόνας της Πρωτοδευτέρας Συνόδου γράφει καθαρά ότι ο αιρετικός Επίσκοπος δεν είναι Επίσκοπος αλλά ψευδεπίσκοπος, άρα και ψευδοϊερεύς. Οι λειτουργίες του είναι ψευδολειτουργίες, οι χειροτονίες του ψευδοχειροτονίες, το Μύρο του δεν είναι Άγιο Μύρο, όλα τα μυστήριά του είναι χωρίς αγιαστικό περιεχόμενο».

Αφού λοιπόν, κατά τον νεοφανή μέγα εκκλησιολόγο κ. Κ., ο περιπεσών σε αίρεση Επίσκοπος χάνει αυτομάτως την Θεία Χάρη και αδυνατεί πλέον να επιτελέσει Μυστήρια, έστω κι αν ακόμη δεν καταδικάσθηκε υπό της Εκκλησίας και δεν αποκόπηκε Συνοδικά από το Σώμα Της, ούτε έπαυσε αυτός την κοινωνία με την Εκκλησία, παρακαλούμε να λάβουμε απάντηση στα δύο κατωτέρω ερωτήματα:

1. Ο Πατριάρχης Αθηναγόρας έχει την ειλικρίνεια να μη κρύβει τα αιρετικά φρονήματα του, αλλά να τα διακηρύττει δημόσια και απροκάλυπτα (και μάλιστα κατά τις τελευταίες εβδομάδες). Κατά τον κ. Κ. είναι ήδη εκκλησιαστικά νεκρός, στερήθηκε την Αρχιερωσύνη και σταμάτησε να παρέχει θεία Χάρη. Έστω ότι είναι έτσι! 

Έτερος όμως Πατριάρχης (υποθετικά μιλώντας), ενώ είναι μέγας αιρετικός, αποδεχόμενος απολύτως την αίρεση του Αρείου, δειλιάζει μεν να την κηρύξει δημόσια και απροκάλυπτα, φοβούμενος καθαίρεση και αφορισμό, αλλά πράττει κάτι άλλο: Καλεί ιδιαιτέρως διάφορους Επισκόπους και Ιερείς του, και συζητεί, απαθώς δήθεν, θεολογικά θέματα, μεταξύ των οποίων και την διδασκαλία του Αρείου. Κατά τις συζητήσεις αυτές εκφράζεται αρχικά με κάποια πολύ ανεπαίσθητη συμπάθεια προς τον Άρειο, έπειτα δε με μεγαλύτερη εκτίμηση και ούτω καθεξής. Έτσι βολιδοσκοπεί έντεχνα τις διαθέσεις των συζητητών. Αν δει ισχυρή αντίθεση, υποχωρεί αριστοτεχνικώτατα και ο συζητητής δεν αντιλαμβάνεται καν τα φρονήματα του Πατριάρχου. Βλέποντας όμως σε άλλους συζητητές μικρή και ασθενή αντίσταση, συνεχίζει, ευφυέστατα πάντοτε, την «κατήχηση» και με τον χρόνο πείθει ικανό αριθμό Κληρικών, καθώς και λαϊκών, ότι ο Άρειος είχε δίκαιο. Όλοι όμως, φοβούμενοι τις συνέπειες, δεν κηρύττουν απροκάλυπτα τα φρονήματα τους, αλλά ενεργούν μυήσεις οπαδών κατά τρόπο κρυφό και συνωμοτικό. Οι δε υπόλοιποι Κληρικοί, οι πράγματι Ορθόδοξοι, ούτε καν διανοούνται ότι ο Πατριάρχης τους, μαζί με κάποιους Επισκόπους είναι δεινοί αιρετικοί, για αυτό και, εντελώς ανύποπτοι, συνεχίζουν αρμονικώτατα την κοινωνία μαζί τους.

Ερωτάται λοιπόν ο κ. Κ.: Ο Πατριάρχης αυτός είναι εκκλησιαστικά ζωντανός ή νεκρός; Έχει Αρχιερωσύνη ή αυτόματα την στερήθηκε; Τελεί Μυστήρια και παρέχει θεία Χάρη ή όχι; 

Αν απαντήσει «όχι», ερωτάται πάλι: Καί τότε τί μένει όρθιο; Ποιος μπορεί να γνωρίζει αν λαμβάνει πράγματι Μυστήρια από τον οποιοδήποτε Κληρικό, αφού είναι αδύνατον να γνωρίζει τα φρονήματα που έχει στα εσώψυχά του; Τα πάντα πλέον στην Εκκλησία αιωρούνται στον αέρα!... 

Αν απαντήσει «ναι», ερωτάται και πάλι: Ώστε η όλη υπόθεση είναι ζήτημα υποκρισίας και πονηριάς;  Εξηγούμαι: Μπορεί κάποιος Πατριάρχης ή Επίσκοπος της Ορθόδοξης Εκκλησίας να πιστεύει σε όλες τις αιρέσεις ή να είναι τελείως άπιστος. Μπορεί ακόμη και να διδάσκει τις αιρέσεις ή την απιστία του, προσηλυτίζοντας σε αυτές οπαδούς. Αρκεί να έχει την ευφυία ή μάλλον την σατανική πονηριά να μην εκτίθεται. Αρκεί να δρα έντεχνα, κεκαλυμμένα και συνωμοτικά. Τότε είναι «ζώσα κεφαλή», έχει Αρχιερωσύνη, είναι τελετουργός πραγματικών Μυστηρίων, είναι πηγή της θείας Χάριτος!... Αν όμως διαπράξει την αφέλεια ή την βλακεία να εκτεθεί και να φανερώσει απροκάλυπτα και ειλικρινά τα φρονήματά του, ε τότε τα πάντα αλλάζουν! Ο Θεός αμέσως απογυμνώνει τον ανόητο αυτόν από κάθε Χάρη και αυτός καθίσταται πλέον «κεφαλή νεκρά», που δεν τελεί κανένα Μυστήριο και δεν παρέχει καμία Χάρη.

Πιστεύει ο κ. Κ. ότι είναι δυνατόν να υποστηριχθούν σοβαρά αυτά τα πράγματα; Βεβαίως ο 15ος Κανών τής Πρωτοδευτέρας Συνόδου μιλά για αίρεση που κηρύττεται δημόσια και απροκαλύπτως, αλλά αυτό το κάνει, για να καθορίσει την περίπτωση κατά την οποία ο Ιερέας δύναται να παύσει το μνημόσυνο του αιρετικού Επισκόπου και όχι για να καθορίσει την θέση του αιρετικού Επισκόπου απέναντι στον Θεό. Για τον Θεό ο αιρετικός Επίσκοπος είναι αιρετικός, είτε δημόσια και απροκάλυπτα, είτε ιδιαιτέρως και κεκαλυμμένα διδάσκει την αίρεσή του, είτε και απλά την έχει κρυμμένη στα βάθη της καρδιάς του. Είναι δυνατόν να πιστέψει κάποιος, ότι ο Θεός μόνο στην πρώτη περίπτωση απογυμνώνει τον Επίσκοπο από την Χάρη, ενώ στην δεύτερη και τρίτη περίπτωση εξακολουθεί, βραβεύοντας κατά κάποιο τρόπο την δειλία και την πονηριά του αιρετικού, να τον περιβάλλει με την θεία Χάρη; 

2. Υπήρξαν κατά καιρούς Επίσκοποι και μάλιστα και Πατριάρχες, οι οποίοι παρόλο ότι περιέπεσαν σε αιρέσεις, τις οποίες και κήρυτταν δημόσια, εν τούτοις δεν καταδικάσθηκαν μέχρι τον θάνατό τους, αλλά πέθαναν επισκοπεύοντες ή πατριαρχεύοντες!... Αφού η αίρεση φυγαδεύει αυτόματα και αμέσως την Χάρη, κατά τον κ. Κ., αφού, κατά τον ίδιο, οι λειτουργίες του πεσόντος σε αίρεση Επισκόπου «είναι ψευδολειτουργίες, οι χειροτονίες του ψευδοχειροτονίες, το Μύρο του δεν είναι Άγιο Μύρο, όλα τα μυστήριά του είναι χωρίς αγιαστικό περιεχόμενο», τότε τί έχει μείνει όρθιο στην Εκκλησία; Διότι οι εν λόγω Πατριάρχες χειροτόνησαν Επισκόπους, εκείνοι, άλλους κ.ο.κ. Οπότε δεν διασπάσθηκε η αποστολική διαδοχή, αφού «οι χειροτονίες τους είναι ψευδοχειροτονίες»; Δεν νοθεύθηκε ανεπανόρθωτα  η Ιερωσύνη; Θα πει ίσως ο κ. Κ., ότι, έστω και αργότερα, η Εκκλησία «ρύθμισε» τα ζητήματα αυτά. Αλλά όσοι πιστοί είχαν μέχρι την εποχή της «ρυθμίσεως» πεθάνει, τί έγιναν, αφού τα Μυστήρια, τα οποία λάμβαναν ζωντανοί, ήταν «χωρίς αγιαστικό περιεχόμενο»;;;

Υπολείπεται ένα ακόμη ζήτημα προς εξέταση: Αν ο πεσών σε αίρεση Επίσκοπος (ή Ιερέας) τελεί έγκυρα Μυστήρια μέχρι να καθαιρεθεί Συνοδικώς και να αποκοπεί από το Σώμα της Εκκλησίας ή να διακόψει αυτός την κοινωνίαν μαζί Της, τότε πως ο Κανόνας της Πρωτοδευτέρας χαρακτηρίζει τους Επισκόπους αυτούς ως «ψευδεπισκόπους», αν αναφέρεται σε αυτούς πριν από την Συνοδική καταδίκη τους; Απλούστατα, διότι κάθε Επίσκοπος, που πέφτει σε αίρεση, καθίσταται αυτομάτως ΔΥΝΑΜΕΙ ψευδεπίσκοπος. Με την πτώση του σε αίρεση δημιούργησε τις προϋποθέσεις, για να καθαιρεθεί και να αποκοπεί από το Σώμα της Εκκλησίας. Και δεν υπολείπεται παρά μόνο η καταδικαστική Πράξη της Εκκλησίας, για να να κατασταθεί αυτός και ΕΝΕΡΓΕΙΑ αγωγός νεκρός και άχρηστος. Μέχρι όμως να συμβεί αυτό, δηλαδή η καταδίκη του από την Εκκλησία, ο πεσών σε αίρεση Επίσκοπος ή Ιερεύς εξακολουθεί, κατά θεία Οικονομία, να παρέχει την θεία Χάρη. Αυτό βεβαίως το πράττει ο Θεός όχι χαριζόμενος στον αιρετικό Επίσκοπο ή Ιερέα, αλλά χαριζόμενος στο Πλήρωμα της Εκκλησίας. Μήπως και όταν ο Θεός ενεργεί μέσω Κληρικών κλεφτών, πόρνων, μοιχών, βλασφήμων και λοιπών, χαρίζεται σε αυτούς; Όχι βεβαίως! Χαρίζεται στο Πλήρωμα της Εκκλησίας!

Αν βεβαίως κάποιος Επίσκοπος, που πέσει σε αίρεση, αποκόψει τους δεσμούς του προς την Εκκλησία, δηλαδή διακόψει την κοινωνία μαζί Της, φύγει από αυτήν και δημιουργήσει ξεχωριστή «Εκκλησία», ή προσκολληθεί σε άλλη «Εκκλησία», αιρετική, τότε καθίσταται νεκρό όργανο, έστω και αν ακόμη δεν αποκηρύχθηκε Συνοδικώς. Η Εκκλησία είναι το Ταμείο της Χάριτος και ο Επίσκοπος που διακόπτει την προς Αυτήν κοινωνία καθίσταται κενός αγωγός. Από πού θά λάβει την Χάρη, για να την διοχετεύσει σε άλλους; Ο εντός της Εκκλησίας όμως ενεργών τις αρχιερατικές του πράξεις Επίσκοπος, έστω και αν έχει πέσει σε αίρεση, τελεί πραγματικά Μυστήρια μέχρι να καταδικασθεί Συνοδικώς.

Οι χειροτονίες Κληρικών Ορθοδόξων γενόμενες από Επισκόπους αιρετικούς μεν, αλλά που ενεργούν εντός της Εκκλησίας, ουδέποτε θεωρήθηκαν αβέβαιες από την Εκκλησία, ούτε χρειάσθηκε για αυτές εφαρμογή «Οικονομίας». Ενδεικτικά αναφέρω δύο μόνο παραδείγματα: Ο Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων χειροτονήθηκε Επίσκοπος από τον αρειανό Μητροπολίτη Καισαρείας Ακάκιο, ο οποίος διατελούσε και ενεργούσε ακόμη εντός της Εκκλησίας. Ο Άγιος Ανατόλιος χειροτονήθηκε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως από τον μονοφυσίτη Πατριάρχη Αλεξανδρείας Διόσκορο, πριν αυτός καθαιρεθεί από την Δ' Οικουμενική Σύνοδο και εκβληθεί από την Εκκλησία. Είναι μάλιστα άξιο πολλής προσοχής και το γεγονός ότι κάθε φορά που Επίσκοποι ή Πατριάρχες που κήρυτταν αιρετικά φρονήματα, κλήθηκαν από τις Άγιες Συνόδους για να δικασθούν, κλήθηκαν μετά πάσης εκκλησιαστικής τάξης ως εν ενεργεία Επίσκοποι ή Πατριάρχες! Καθαιρούμενοι δε, καθαιρούνταν από «της Χάριτος τής Αρχιερωσύνης», από «του πατριαρχικού ή Επισκοπικού αξιώματος», «απεγυμνούντο της Χάριτος τής Αρχιερωσύνης» κ.τ.τ. Μέχρι την τελευταία στιγμή δηλαδή η Εκκλησία τους θεωρούσε ως εν ενεργεία Αρχιερείς! Μόνο μετά την καταδίκη από Αυτήν τους θεωρούσε πλέον ως στερημένους της Χάριτος, ως γυμνωμένους από την Αρχιερωσύνη.

-«Ο Νεστόριος ήταν εντός Εκκλησίας όλο το διάστημα προ του αναθεματισμού του;» ρωτάει θριαμβολογώντας ο κ. Κ. 

- Ναι, κύριε, ήταν! Δηλαδή ήταν εν ενεργεία Αρχιερέας της Εκκλησίας του Χριστού. Αν δεν ήταν για σένα, ήταν για τον Άγιο Κύριλλο, ήταν για την Σύνοδο της Αλεξανδρινής Εκκλησίας, ήταν για αυτήν ακόμη την Γ' Οικουμενική Σύνοδο! Διάβασες ποτέ τις τρεις περίφημες επιστολές του θείου Κυρίλλου προς τον Νεστόριο, που είχαν αποσταλεί μετά από την κήρυξη της αίρεσης από αυτόν; Είδες πώς προσφωνεί τον ήδη αιρετικό Νεστόριο; Επιστολή πρώτη: «Τω ευλαβεστάτω και θεοφιλεστάτω ΕΠΙΣΚΟΠΩ, ΣΥΛΛΕΙΤΟΥΡΓΩ Νεστορίω Κύριλλος Επίσκοπος εν Κυρίω χαίρειν». Επιστολή δεύτερα: «Τω ευλαβεστάτω και θεοφιλεστάτω ΣΥΛΛΕΙΤΟΥΡΓΩ Νεστορίω Κύριλλος εν Κυρίω χαίρειν». Επιστολή τρίτη: «Τω ευλαβεστάτω και θεοσεβεστάτω ΣΥΛΛΕΙΤΟΥΡΓΩ Νεστορίω Κύριλλος και η συνελθούσα Σύνοδος εν Αλεξανδρεία εκ της Αιγυπτιακής διοικήσεως, εν Κυρίω χαίρειν». Τί περισσότερο θέλεις;

Η δε, υπό την προεδρία του Αγίου Κυρίλλου συνελθούσα στην Έφεσο Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος, κάλεσε μέσω Επιτροπής έξι Επισκόπων (τιμώντας έτσι το Επισκοπικό αξίωμα του Νεστορίου) τον αιρεσιάρχη, να παρουσιασθεί ενώπιον της και να δικασθεί. Αυτός αρνήθηκε να προσέλθει. Η Σύνοδος, κρίνοντας την διδασκαλία του ως αιρετική, τον καταδίκασε ερήμην. «...Δακρύσαντες πολλάκις (λένε οι Πατέρες της Συνόδου στην καταδικαστική τους απόφαση), επί ταύτην την σκυθρωπήν κατ' αυτού εχωρήσαμεν απόφασιν: Ο βλασφημηθείς τοίνυν παρ' αυτού Κύριος ημών Ιησούς Χριστός ώρισε ΔΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΗΣ ΑΓΙΩΤΑΤΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ αλλότριον είναι τον αυτόν Νεστόριον του τε Επισκοπικού αξιώματος και παντός συλλόγου ιερατικού». Ακούς κ. Κ.; Ήταν λοιπόν ή δεν ήταν εν ενεργεία Αρχιερέας ο Νεστόριος μέχρι την καταδίκη του από την Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο;

Ο κ. Κ. δογματίζει ότι ο Επίσκοπος που κηρύττει δημόσια αίρεση καθίσταται, μέσω μόνης της πράξης του αυτής, αλλότριος της Αρχιερωσύνης και ουδεμία Χάρη παρέχει. Όμως η αποφαινόμενη αλάθητα Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος διασαλπίζει ότι όχι μέσω κάποιου άλλου, αλλά μέσω της Συνοδικής καταδίκης και μόνον δι' αυτής ο Νεστόριος έγινε «αλλότριος του επισκοπικού αξιώματος»! Ομοίως και ο αλάθητος Όρος της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου διαβεβαιοί και διαγγέλλει ότι όχι κάποια άλλη πράξη, αλλά η απόφαση της Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου στην Έφεσο πέταξε τον Νεστόριο εκτός της Εκκλησίας: «... Καθά και η εν Εφέσω το πρότερον εδογμάτισε Σύνοδος, και τον ασεβή Νεστόριον και τους άμφ' αυτόν, ως προσωπικήν δυάδα εισάγοντας, της Εκκλησίας εξώθησε».

Αυτά λένε οι Οικουμενικές Σύνοδοι. Τί ζητάει λοιπόν ο κ. Κ.; Να τον ανακηρύξουμε ανώτερο και αυθεντικώτερο από τις Οικουμενικές Συνόδους;