Ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Μεθώνης κ. Αμβρόσιος για την Ουνία

 

 

(Κείμενο που συγγράφηκε για να δημοσιευθεί ως σύντομος πρόλογος

στην έκδοση της Ακολουθίας του Αγίου Αθανασίου Βρέστης

[εδώ: http://krufo-sxoleio.blogspot.gr/2016/08/blog-post_9.html ]

Υπογραμμίσεις ημέτερες)

 

Προκειμένου νὰ κατανοήσῃ κανεὶς τὸν βίον τοῦ Ἁγίου Ὁσιομάρτυρος Ἀθανασίου καὶ τοὺς μέχρι θανάτου ἀγῶνάς του, πρέπει νὰ μεταφερθῇ νοερῶς στὸ περιβάλλον τῆς ἐποχῆς του, δηλαδὴ τὸ τέλος τοῦ 16ου αἰῶνος καὶ τὴν ἀρχὴ τοῦ 17ου. Ἡ σημερινὴ Δυτικὴ καὶ Κεντρικὴ Οὐκρανία, μαζὶ μὲ τὸ Κίεβο, ἕδρα τῆς Ὀρθοδόξου Μητροπόλεως, βρίσκεται ἀπὸ ἀρκετὰ χρόνια στὸ ἔδαφος τοῦ Πολωνο-Λιθουανικοῦ κράτους, ὅπου ἐπικρατεῖ κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ 16ου αἰῶνος ἰσχυρὸς καὶ φανατικὸς θρησκευτικὸς πόλεμος μεταξὺ τῶν ὀπαδῶν τῆς Λατινικῆς «Ἐκκλησίας», τῶν Λουθηρανῶν, καὶ τῶν ἀκραίων Καλβινιστῶν. Αὺτὸ τὸ λυπηρὸ φαινόμενο εἶχε τὸ καλὸ ἀποτέλεσμα ὅτι ἐν πολλοῖς τὸ κράτος ἄφηνε τὰ ἑκατομμύρια τῶν Ὀρθοδόξων πιστῶν τῆς ἐπικρατείας σὲ ἡσυχία. Μέχρι ὅμως τὸ τέλος τοῦ 16ου αἰῶνος ἔχει ἐπιβληθῆ σὲ ὅλην τὴν χώραν ἡ ἰσχὺς τοῦ Παπισμοῦ, καὶ οἱ κατὰ τόπον ἐκπρόσωποι τοῦ κράτους ἀρχίζουν νὰ στρέφουν τὴν προσοχήν τους εἰς τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, τὴν ὁποίαν βλέπουν, μὲ κάποιο δίκαιο, ὡς ὄργανο τοῦ ἐχθρικοῦ Ὀρθοδόξου Ρωσικοῦ κράτους, ἂν καὶ κατὰ τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ἀποτελοῦσε ἐπαρχία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Οἱ Ὀρθόδοξοι ἐπίσκοποι λοιπὸν ἀγωνίζονται νὰ βροῦν ἕνα μέσον νὰ ἱκανοποιηθοῦν οἱ ἀπαιτήσεις τοῦ Πολωνικοῦ κράτους, ἐνῶ συγχρόνως οἱ ἁπλοὶ πιστοὶ νὰ μένουν ἥσυχοι, πιστεύοντες ὅτι δὲν ἔχαναν τὴν Ὀρθοδοξία τους. Ἡ εὐθύνη γιὰ τὴν ἀρχὴ τῆς Οὐνίας δυστυχῶς πρέπει νὰ ἐντοπισθῇ στοὺς Ὀρθοδόξους, καὶ ὄχι εἰς τοὺς ἀποστάτας Παπικούς.

Τί λοιπὸν εἶναι ἡ Οὐνία; Μὲ τὴν συμφωνία τοῦ Μπρέστ, ποὺ ἐστάλη στὴν Ρώμη καὶ ἐνεκρίθη ἀπὸ τὸν Πάπα τὸ 1595, καὶ ἀπὸ τοὺς ἀρχιερεῖς τὴν Πολωνικῆς ἐπικρατείας τὸ ἑπόμενο ἔτος, μὲ μοναδικὸ ὅρο νὰ ἐνταχθοῦν στὴν Δυτικὴ «Ἐκκλησία» καὶ νὰ μνημονεύουν τὸν Πάπα, οἱ πρώην Ὀρθόδοξοι ἐπίσκοποι ἀσφάλισαν τὰ προνόμια: νὰ κρατήσουν ὅλα τὰ ἔθιμα τὴς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας καὶ τὸν ἔγγαμο κλῆρο, νὰ κρατήσουν τὸ Παλαιὸ Ἐκκλησιαστικὸ ἡμερολόγιο, καὶ νὰ ἀπαγγέλουν τὸ Πιστεύω χωρὶς τὴν Λατινικὴ προσθήκη τοῦ filoque. Ὁ ὅρος αὐτὸς ποὺ εὐλόγησε ὁ Πάπας ἔγινε πανηγυρικῶς δεκτὸς στὸ Μπρὲστ τὸν  Ὀκτώβριο τοῦ 1596 ἀπὸ τὸν Μητροπολίτη Κιέβου Μιχαήλ (Ραγόζα) καὶ ἀπὸ μεγάλο μέρος τοῦ κλήρου καὶ τοῦ λαοῦ. Ὑπολόγιζαν οἱ ἐπίσκοποι ὅτι, ἐφόσον οἱ ἐκκλησιαστικὲς τελετὲς θὰ ἔμεναν οἱ ἴδιες, ὁ ἁπλὸς λαὸς δὲν θὰ καταλάβαινε καμμία διαφορά, καὶ ὅτι θὰ τοὺς τιμούσαν ὡς σωτῆρες τῆς Ἀνατολικῆς Ἐκκλησίας ἀπὸ τὸν διωγμὸ τῶν Καθολικῶν ἀρχῶν.

Ὁ ὑπολογισμὸς αὐτὸς τῶν ἀποστατῶν ἱεραρχῶν ἀπεδείχθη λανθασμένος, καὶ ἤταν τρεῖς οἱ παράγοντες ποὺ πολεμούσαν τὴν Οὐνία, καὶ ποὺ τελικῶς τὴν ἐξηφάνισαν σὲ ὅλες τὶς περιοχὲς αὐτές, ποὺ σὲ λίγα χρόνια θὰ κατελάμβανε τὸ Ρωσικὸ κράτος. Πρῶτον, ὅπως σὲ κάθε ἐποχὴ κινδύνου γιὰ τὴν Ὀρθοδοξία, ἤταν τὸ τάγμα τῶν μοναχῶν, δεύτερον ἤταν ἕνα σημαντικὸ μέρος  τῆς ἀριστοκρατίας, μὲ ἐπικεφαλῆς τὸν Πρίγκιπα Βασίλειο Ὀστρόβσκυ, καὶ τρίτον ἤταν τὸ ἀσυγκράτητο γένος τῶν Καζάκων, ποὺ ἦταν (καὶ εἶναι μέχρι σήμερα!) φλογερῶς πιστὸ στὴν Ὀρθοδοξία καὶ τὸν Ὀρθόδοξο Αὐτοκράτορα τῆς Ρωσίας.

Ὁ Ἅγιος Ἀθανάσιος γεννήθηκε, κατὰ πᾶσαν πιθανότητα, ἀκριβῶς τὸ ἔτος τῆς πονηρᾶς ἑνώσεως, τὸ 1595-6, καὶ μέχρι ποὺ ὁ ἴδιος ἔγινε μοναχός, εἶχε ἐπικρατήσει καλὰ ὁ θεσμὸς τῆς Οὐνίας - ὄχι ὅμως στὰ Μοναστήρια. Ἀπὸ τὸν βίο τοῦ Ἁγίου διαφαίνεται ὅτι τὸ Πολωνικὸ κράτος ὑποχρεώθηκε νὰ λαμβάνῃ ὑπόψιν του τὴν ἀπαίτησι πολλῶν νὰ μὴν δεχθοῦν τὴν ἕνωσι, καὶ εἰδικῶς τῶν μονῶν, ἂν καὶ ὑπῆρχαν μεμονωμένες περιπτώσεις διωγμοῦ. Καὶ ναὶ μὲν οἱ Ἀρχὲς ἀνέχονταν, σὲ κάποιο βαθμό, αὐτοὺς ποὺ δὲν δέχονταν αὐτὴν τὴν ψευδένωσι, δὲν ἐπεδείκνυαν ὅμως τὴν ἰδία ἀνοχὴ σὲ αὐτοὺς ποὺ τὴν καταπολεμούσαν, καὶ ἔτσι ὁ Ἅγιος Ἀθανάσιος διώχθηκε πολλάκις γιὰ τὴν ἱεραποστολικὴ ἀντι-παπική του δρᾶσι. Κλήθηκε καὶ νὰ δώσῃ τὴν ὕψιστη θυσία τῆς ζωῆς του προκειμένου νὰ μείνῃ πιστὸς εἰς τὴν μοναδικὴν Ἀλήθειαν, ὅπως περιγράφεται λεπτομερῶς στὸν βίο του.

Ὁ κάθε Ἅγιος ἔχει τὸ μήνυμά του γιὰ τὴν σύγχρονη ἐποχή, καὶ δὲν εἶναι δύσκολο νὰ ἐντοπίσωμε τὸ μήνυμα τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου γιὰ μᾶς, στὴν ἐποχή μας τῆς συγχύσεως στὰ θέματα τῆς πίστεως, ποὺ  τὸ ἀλλόκοτο μόρφωμα τῆς Οὐνίας λαμβάνεται σοβαρὰ ὑπ' ὄψιν ὡς παράδειγμα γιὰ τὴν ἐπίτευξιν τῆς ἑνώσεως τῶν «Ἐκκλησιῶν». Ἡ δουλικὴ στάσις τῶν σημερινῶν προϊσταμένων τῆς «ἐπισήμου» Ὀρθοδοξίας ἔναντι τῶν Λατίνων ἑτοιμάζει τὸ ἔδαφος γιὰ μία νέαν Οὐνίαν, καὶ ὁ βίος τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου εἶναι γιὰ μᾶς σπουδαῖο παράδειγμα καλῆς ἀντιστάσεως στὴν προδοσία τῆς πίστεως, ὅταν ἀρχίζει, ὅπως δυστυχῶς συνηθίζεται, ἀπὸ πάνω. Νὰ μᾶς περιφρουρήσῃ μὲ τὶς πρεσβεῖες του!

 

V ὁ Μεθώνης Ἀμβρόσιος