"Κρείττων γὰρ ἐπαινετὸς πόλεμος εἰρήνης χωριζούσης Θεοῦ· καὶ διὰ τοῦτο τὸν πραῢν μαχητὴν ὁπλίζει τὸ Πνεῦμα, ὡς καλῶς πολεμεῖν δυνάμενον" Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος

Σάββατο 5 Απριλίου 2014

Ποια αμαρτήματα δεν μας εμποδίζουν από την Θεία Κοινωνία

 
Περί τής Συνεχούς Μεταλήψεως τών Αχράντων
τού Χριστού Μυστηρίων 
Αγίου Αναστασίου Αντιοχείας
 
Πηγή: Περιοδικό «Αγιος Κυπριανός», αριθ. 258/Ιανουάριος-Φεβρουάριος 1994, σελ. 202-203.
«Δοκιμαζέτω δε άνθρωπος εαυτόν, και ούτως εκ του Άρτου εσθιέτω και εκ του Ποτηρίου πινέτω» (Αʹ Κορινθ. ιαʹ 28)
Οι άγιοι Μακάριος Κορίνθου και Νικόδημος Αγιορείτης,  οι γνωστοί αυτοί υπέρμαχοι της Συνεχούς Μεταλήψεως των Αχράντων του Χριστού Μυστηρίων, στο περίφημο σχετικό βιβλίο τους αντιμετωπίζουν την ένστασι και απορία των καλοπροαιρέτων κατά τα άλλα εκείνων Χριστιανών, οι οποίοι διαμαρτύρονται και λέγουν για όσους μεταλαμβάνουν συχνά: «Τάχα και αυτοί ως άνθρωποι δεν ενοχλούνται από τα πάθη γαστριμαργίαν, κενοδοξίαν, γέλωτα, αργολογίαν και όσα όμοια; Πώς λοιπόν θέλουν να κοινωνούν συχνά;» (Ενστασις Ηʹ).
Οι Άγιοι απαντούν στην ένστασι αυτή, επικαλούμενοι ένα θαυμάσιο κείμενο του Αγίου Αναστασίου Αντιοχείας, το οποίο παραθέτουν πρώτα αυτούσιο και κατόπιν απλοποιημένο γλωσσικώς.
Ας προσέξουμε ιδιαιτέρως την γνώμη αυτή του Αγίου Αναστασίου, η οποία εκφράζει με συντομία μία βαθειά πτυχή της Ορθοδόξου Πνευματικότητος: διάκρισις τών αμαρτημάτων σε «ευσυγχώρητα» και «βαρέα», ύπαρξις «διαφόρων θυσιών», που μάς «προκαθαίρουν» για να προσέλθουμε στα Ιερά Μυστήρια και βίωσις της Συνεχούς Μετανοίας, ως απαραιτήτου προϋποθέσεως της Συνεχούς Μεταλήψεως.
Ας εντρυφήσουμε όμως στο ευλογημένο κείμενο του Αγίου Αναστασίου:
***
"Είναι πολλοί, οι οποίοι επειδή κοινωνούσιν  αργά, κρημνίζονται εις αμαρτίας, άλλοι δε πάλιν, μεταλαμβάνοντες συχνότερα, φυλάττουσιν εαυτούς πολλάκις από πολλά κακά, επειδή φοβούνται από την Αγίαν Μετάδοσιν («το κρίμα της Μεταλήψεως»).
Λοιπόν, ανίσως σφάλλωμεν με κάποια παραμικρά και συγγνωστά αμαρτήματα καθό άνθρωποι («μικρά τινα και ευσυγχώρητα»), λόγου χάριν κλεπτόμεθα ή με την γλώσσαν ή με την ακοήν ή με τούς οφθαλμούς ή απατώμενοι πίπτομεν εις κενοδοξίαν ή λύπην ή θυμόν ή άλλο τοιούτον, ας κατακρίνωμεν τον εαυτόν μας και ας ομολογώμεν ενώπιον τού Θεού την αμαρτωλότητά μας («καταμεμφόμενοι εαυτούς και εξομολογούμενοι τω Θεώ») και ούτως ας μεταλαμβάνωμεν, πιστεύοντες ότι η Θεία Κοινωνία μάς γίνεται εις άφεσιν αμαρτιών και αποκάθαρσιν.
Ει δε και κάμνομεν αμαρτήματα βαρέα τινά πονηρά σαρκικά και ακάθαρτα και έχομεν με τον αδελφόν μας μνησικακίαν, μέχρις ου μετανοήσωμεν από τα τοιαύτα αμαρτήματα, ας μη τολμήσωμεν να πλησιάσωμεν εις τα θεία Μυστήρια («έως αξίως μετανοήσωμεν, μηδαμώς εφαψώμεθα»).
Αλλ' επειδή και είμεθα άνθρωποι σαρκικοί και ασθενείς και μολυνόμεθα με πολλά αμαρτήματα, έδωκεν εις ημάς ο Θεός διαφόρους θυσίας εις άφεσιν των αμαρτιών μας, τας οποίας ανίσως και τας προσφέρωμεν εις Αυτόν, μάς καθαρίζουσι και μάς κάμνουσιν επιτηδείους δια να μεταλάβωμεν («προκαθαίρουσιν ημάς εις το προσελθείν τοις Μυστηρίοις»).
Δια τούτο η ελεημοσύνη είναι «θυσία», ήτις καθαρίζει τον άνθρωπον από αμαρτίας. Είναι και άλλη «θυσία» σωτηριώδης εις άφεσιν αμαρτιών, δια την οποίαν λέγει ο Προφήτης Δαβίδ: «θυσία εις τον Θεόν ευάρεστος είναι η ταπεινή του ανθρώπου προαίρεσις και διάθεσις· την καρδίαν την ταπεινήν και συντετριμμένην  με την κατάνυξιν ο Θεός ποτέ δεν την παραβλέπει».
Ανίσως αυτάς τας «θυσίας» προσφέρωμεν εις τον Θεόν, έστω και αν έχωμεν μικρά τινα ελαττώματα ως άνθρωποι, θέλομεν δυνηθή να πλησιάσωμεν εις την Αγίαν Κοινωνίαν με φόβον και τρόμον, κατάνυξιν και ομολογίαν της αμαρτωλότητός μας, καθώς η αιμορροούσα επλησίασεν εις τον Χριστόν κλαίουσα και τρέμουσα.
Διότι υπάρχει αμαρτία προς θάνατον («θανάσιμος»). Και υπάρχει αμαρτία προς μετάνοιαν («συγγνωστή»). Και υπάρχει αμαρτία προς έμπλαστρον. Η αληθινή όμως μετάνοια όλα δύναται να τα ιατρεύση.
Διότι, άλλην συγχώρησιν έχει εκείνος, όστις με φόβον και τρόμον και ομολογίαν της αμαρτωλότητός του και κατάνυξιν πλησιάζει εις τα Μυστήρια και μεταλαμβάνει· και άλλην τιμωρίαν έχει, όστις μεταλαμβάνει χωρίς φόβον και με καταφρόνησιν.
Εις εκείνους, όσοι καταφρονητικώς και αναξίως μεταλαμβάνουσιν, όχι μόνον δεν δίδεται άφεσις αμαρτιών, αλλά και ο διάβολος περισσότερον πηδά εναντίον των («αλλά και επί πλείον ο διάβολος αυτοίς επεισπηδά»).
Οσοι δε με φόβον μεταλαμβάνουσιν, όχι μόνον αγιάζονται και λαμβάνουσιν άφεσιν αμαρτιών, αλλά και τον διάβολον διώκουσιν από λόγου των («αλλά και τον διάβολον εξ εαυτών διώκουσιν»)."

5 σχόλια:

  1. " Ὁσάκις γὰρ ἂν ἐσθίητε τὸν ἄρτον τοῦτον καὶ τὸ ποτήριον τοῦτο πίνητε "

    Το άρθρο σας φέρει τον τίτλο " Περί τής Συνεχούς Μεταλήψεως τών Αχράντων του
    Χριστού Μυστηρίων " και συναρτάται με ενστάσεις και απορίες πιστών, οι οποίοι "λέγουν για όσους μεταλαμβάνουν συχνά : «Τάχα και αυτοί ως άνθρωποι δεν ενοχλούνται από τα πάθη γαστριμαργίαν, κενοδοξίαν, γέλωτα, αργολογίαν και όσα όμοια; Πώς λοιπόν θέλουν να κοινωνούν συχνά;»"

    Απάντηση στο θέμα αυτό έχουν δώσει, εκτός των αγίων που αναφέρατε, και οι άγιοι Κολλυβάδες (αγ. Αθανάσιος ο Πάριος). Ο ενδιαφερόμενος μπορεί να την αναζητήση στο ομώνυμο του αγίου (Αθανασίου) βιβλίο "Δήλωσις της εν τω Αγείω Όρει ταραχών Αληθείας", το οποίο επιμελήθηκε ο μακαριστός Ιερομόναχος π. Θεοδώρητος. Εκεί επιλύεται σαφώς και ευκρινώς το θέμα, όχι βέβαια και οι απορίες- ενστάσεις των πιστών.

    Περί των ενστάσεων και αποριών που έχουν οι πιστοί, οι άγιοι της Εκκλησίας έχουν δώσει απαντήσεις, αυτές όμως επ΄ ουδενί μπορούν να υποκαταστήσουν τα ακολουθούντα :

    "23 Ἐγὼ γὰρ παρέλαβον ἀπὸ τοῦ Κυρίου ὃ καὶ παρέδωκα ὑμῖν, ὅτι ὁ Κύριος ᾿Ιησοῦς ἐν τῇ νυκτί ᾗ παρεδίδοτο ἔλαβεν ἄρτον καὶ εὐχαριστήσας ἔκλασε καὶ εἶπε·

    24 λάβετε φάγετε· τοῦτό μού ἐστι τὸ σῶμα τὸ ὑπὲρ ὑμῶν κλώμενον· τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν.

    25 Ὡσαύτως καὶ τὸ ποτήριον μετὰ τὸ δειπνῆσαι λέγων· τοῦτο τὸ ποτήριον ἡ καινὴ διαθήκη ἐστὶν ἐν τῷ ἐμῷ αἵματι· τοῦτο ποιεῖτε, ὁσάκις ἂν πίνητε, εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν.

    26 Ὁσάκις γὰρ ἂν ἐσθίητε τὸν ἄρτον τοῦτον καὶ τὸ ποτήριον τοῦτο πίνητε, τὸν θάνατον τοῦ Κυρίου καταγγέλλετε, ἄχρις οὗ ἂν ἔλθῃ." (1Κρ. ια΄)

    Όπως σημειώνει στη συνέχεια ο αγ. Αθανάσιος ο Πάριος "δεν χρειάζεται πάρα πολύ δια να καταλάβωμεν, πώς το ο σ ά κ ι ς, δεν θέλει να ειπή τοσάκις ... το οσάκις ομολογουμένως αδιώριστον καρόν δηλοί " ( βλέπε σελ. 117 του αναφερθέντο βιβλίου "Δήλωσις της εν τω Αγείω Όρει ... "). Οι γνώμες των αγίων - εν προκειμένω περί αμαρτημάτων - είναι σεβαστές, υπερέχουν όμως εκείνες οι οποίες ερείδονται επί της Αγίας Γραφής, όπως είναι αυτή του αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου : «Ο απόστολος ειπών οσάκις γαρ αν εσθίητε τον άρτον τούτον κ.τ., κύριον εποίησε τον προσιόντα ( : προσερχόμενο στο Μυστήριο), πάσης ημερών παρατηρήσεως απαλλάξας αυτόν».

    Θα επαναλάβω και πάλι, πρέπει ιδιαιτέρως να προσεχθούν αυτά που γράφει ο αγ. Αθανάσιος ο Πάριος, τα οποία, ενδεχομένως, πολλοί αγνοούν και δεν δύναμαι να τα καταθέσω με ένα σχόλιο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Βεβαίως και οσάκις (όσες φορές) δεν σημαίνει τοσάκις (τόσες φορές, συγκεκριμένο αριθμό δηλαδή). Κριτήριο της προσέλευσης στη Θεία Ευχαριστία είναι η καθαρή συνείδηση κατά τους Πατέρες. Ακριβώς για αυτό έγραψε και ο Ιερός Χρυσόστομος πως "κύριον εποίησε τον προσιόντα, πάσης ημερών παρατηρήσεως απαλλάξας αυτόν". Και συμπλήρωσε: "Τον ουδέν συνειδότα φαύλον ΚΑΘ' ΕΚΑΣΤΗΝ ΔΕΙ προσιέναι την ημέραν". Έτσι απαντά ξεκάθαρα στο θέμα: "Ποίους πρέπει να δεχώμεθα ότι πράττουν καλώς, οι συχνάκις μεταλαμβάνοντες, οι αραιώς, ή οι άπαξ μόνον του έτους; Ούτε τους άπαξ, ούτε τους πολλάκις, ούτε τους ολιγάκις, αλλά τους μετά καθαρού συνειδότος, τους μετά καθαράς καρδίας, τους μετά βίου αλήπτου. Οι τοιούτοι ΑΕΙ προσίτωσαν, οι δε μη τοιούτοι ΟΥΔΕ ΑΠΑΞ".
    Επομένως ο Άγιος απαντά ξεκάθαρα στο θέμα μας. Όσοι έχουν καθαρή συνείδηση πρέπει να κοινωνούν πάντοτε, όσοι δεν έχουν να μην κοινωνούν ούτε μια φορά!. Επομένως σφάλλουν εκείνοι που κατακρίνουν όσους κοινωνούν συχνά. Γι' αυτό και ο Άγιος Αθανάσιος ο Πάριος έγραψε: "Συ δε μοι γίνωσκε αγαπητέ, ότι όντως πλάνη και αίρεσις εστί το κωλύειν και διώκειν τους πιστούς της θείας Τραπέζης ότε βούλοιντο".
    Αναλυτικότερα: http://www.scribd.com/doc/58026640/%CE%97-%CE%95%CE%A5%CE%A7%CE%91%CE%A1%CE%99%CE%A3%CE%A4%CE%99%CE%91%CE%9A%CE%97-%CE%A3%CE%A5%CE%9C%CE%9C%CE%95%CE%A4%CE%9F%CE%A7%CE%97-%CE%95%CE%9D-%CE%91%CE%93%CE%99%CE%A9-%CE%9F%CE%A1%CE%95%CE%99
    και
    http://www.scribd.com/doc/58027910/%CE%9F%CE%A4%CE%91%CE%9D-%CE%91%CE%99-%CE%A0%CE%91%CE%A1%CE%91%CE%92%CE%91%CE%A3%CE%95%CE%99%CE%A3-%CE%93%CE%99%CE%9D%CE%A9%CE%9D%CE%A4%CE%91%CE%99
    και
    http://www.scribd.com/doc/58028163/%CE%A0%CE%9F%CE%A4%CE%95-%CE%9A%CE%91%CE%99-%CE%A0%CE%A9%CE%A3-%CE%A0%CE%A1%CE%95%CE%A0%CE%95%CE%99-%CE%9D%CE%91-%CE%9A%CE%9F%CE%99%CE%9D%CE%A9%CE%9D%CE%A9%CE%9C%CE%95%CE%9D
    Καλή Ανάσταση!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Συμφωνώ μαζί σας αγαπητέ δάσκαλε : "Όσοι έχουν καθαρή συνείδηση πρέπει να κοινωνούν πάντοτε, όσοι δεν έχουν να μην κοινωνούν ούτε μια φορά!"

    Το πρόβλημα όμως που τίθεται, ειδικά σήμερα, είναι ποιοι και πόσοι έχουν καθαρή συνείδηση; Η απάντηση, έχω τη γνώμη, είναι όσοι έχουν καταστεί άξιοι, και άξιοι, πάλι κατά τη γνώμη μου, είναι οι " θείας φύσεως κοινωνοί ", κατά Χάριν, γενόμενοι. Δηλαδή, οι θεωθέντες ( κάθαρση, φωτισμός, θέωση ). Περί αυτών μαρτυρία δίδει το πανάγιον Πνεύμα με τα έργα και τους λόγους, που μας άφησαν, τούτο δε, σημειωτέον, ουδόλως αποκλείει όσους παρέμειναν και παραμένουν άγνωστοι. Αν η εποχή μας ήταν διαφορετική και δεν κυριαρχούσε παγκοσμίως η αίρεση, πάντες θα μας ήταν γνωστοί. Καλύτερα, λοιπόν, να παραμένουν άγνωστοι για τους πολλούς. Γνωστοί είναι όμως για τους ελάχιστους.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Διαφωνώ αγαπητέ μου γιατρέ με την ερμηνεία που δίνετε (αν την κατανόησα ορθώς) σύμφωνα με την οποία μόνο όσοι θεωρούν τους εαυτούς τους αγίους (υπάρχει άραγε τέτοιοι άγιοι;) πρέπει να κοινωνούν. Αντιθέτως, αυτός που έχει καθαρή συνείδηση δεν σημαίνει ουδόλως πως θεωρεί άγιο τον εαυτό του, αλλά ούτε καν άξιο της δωρεάς αυτής του Κυρίου. Επειδή όμως - παρόλη τη συναίσθηση της αμαρτωλότητός του, - επιθυμεί την ίαση και τον φωτισμό που παρέχουν τα Άχραντα Μυστήρια, προσέρχεται με καθαρή συνείδηση όταν δεν υπάρχουν θανάσιμα αμαρτήματα για να τον κωλύουν από τη Θεία Μετάληψη. Αυτό ακριβώς εξηγεί εδώ πολύ ωραία και ο Άγιος Αναστάσιος Αντιοχείας, με τη διάκριση των αμαρτημάτων σε θανάσιμα και συγγνωστά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Δεκτή η διαφωνία σας, αγαπητέ μου δάσκαλε, δεκτή. Δεν έχω να προσθέσεω τίποτα περισσότερο. Ελπίζω και εύχομαι, με ταπείνωση, μετάνοια και προσευχή, ο Παλαιός των ημερών (Χρόνος) να με διδάξει και ωριμάσει περισσότερο. Ίσως, τότε, κάτι θα έχω να προσθέσω.

    Υστερόγραφο
    Η εν τω βάθει ανάλυση όσων έγραψα, δεν είναι το " μόνο όσοι θεωρούν τους εαυτούς τους αγίους (υπάρχει άραγε τέτοιοι άγιοι;) πρέπει να κοινωνούν ". Κατ΄ αντιστοιχία και τολμηρά - ίσως, αυθαίρετα - παρόμοιο ήταν και το θέμα της άρνησης του ιερού Χρυσοστόμου να δεχθεί το επισκοπικό αξίωμα που του προτάθηκε (Μ. Βασίλειος). Του απόδωσαν οι συνεπίσκοποι έπαρση, δηλαδή, ότι εκείνος δεν το υπελάμβανε άξιο τιμής ή ότι ζητούσε κάτι περισσότερο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή