ΔΙΑΚΟΠΗ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΥ ΥΠΟ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΠΡΟ ΣΥΝΟΔΙΚΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΕΩΣ

(Σ. Κ. Σ. :ΕΝ ΧΡΙΣΤΩ ΑΔΕΛΦΟΣ ΜΟΥ ΕΣΤΕΙΛΕ ΤΟ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΔΙΑΦΩΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ)

Κηρύττονται σήμερον αἱρέσεις δημοσίᾳ ὑπὸ χειλέων Πατριαρχῶν, Ἐπισκόπων καὶ ἄλλων, καλουμένων ὀρθοδόξων; Οὐχὶ μόνον κηρύττονται, ἀλλὰ ἀναγνωρίζονται καὶ ἐπιβάλλονται δι’ ἐπισήμων ἀποφάσεων τῶν ἁπανταχοῦ ἐξ ὀρθοδόξων Οἰκουμενιστῶν ταγῶν. Τί ἐπιβάλλουν οἱ ἱεροὶ κανόνες τῶν ἁγίων Συνόδων καὶ τί ἔπραττον οἱ ἅγιοι πατέρες εἰς ἀναλόγους περιστάσεις;

Κανὼν ΙΕ΄ τῆς ΑΒ΄ Συνόδου: «…Οἱ γὰρ δι’ αἵρεσίν τινα παρὰ τῶν ἁγίων Συνόδων ἢ Πατέρων κατεγνωσμένην τῆς πρὸς τὸν πρόεδρον κοινωνίας ἑαυτούς διαστέλλοντες, ἐκείνου δηλονότι τὴν αἵρεσιν δημοσίᾳ κηρύττοντος καὶ γυμνῇ τῇ κεφαλῇ ἐπ’ ἐκκλησίαις διδάσκοντος, οἱ τοιούτοι οὐ μόνον τῇ κανονικῇ ἐπιτιμήσει οὐχ ὑπόκεινται πρὸ συνοδικῆς διαγνώσεως ἑαυτοὺς τῆς πρὸς τὸν καλούμενον Ἐπίσκοπον κοινωνίας ἀποτειχίζοντες, άλλὰ καὶ τῆς πρεπούσης τιμῆς τοῖς ὀρθοδόξοις ἀξιωθήσονται. Οὐ γὰρ Ἐπισκόπων, ἀλλὰ ψευδὲπισκόπων καὶ ψευδοδιδασκάλων κατέγνωσαν, καὶ οὐ σχίσματι τὴν ἕνωσιν τῆς Ἐκκλησίας κατέτεμον, ἀλλὰ σχισμάτων καὶ μερισμῶν τὴν Ἐκκλησίαν ἐσπούδασαν ῥύσασθαι».

Ἑρμηνεία ὑπὸ ἁγίου Νικοδήμου (ὅρα Ἱερὸν Πηδἀλιον): «… Ἐάν δὲ οἱ ῥηθέντες πρόεδροι εἶναι αἱρετικοί, καὶ τὴν αἵρεσιν αὐτῶν κηρύττουσι παῤῥησίᾳ, καὶ διὰ τοῦτο χωρίζονται οἱ εἰς αὐτοὺς ὑποκείμενοι, καὶ πρὸ τοῦ νὰ γένῃ ἀκόμη συνοδικὴ κρίσις περὶ τῆς αἱρέσεως ταύτης, οἱ χωριζόμενοι αὐτοί, όχι μόνον διὰ τὸν χωρισμὸν δὲν καταδικάζονται, ἀλλὰ καὶ τιμῆς τῆς πρεπούσης, ὡς ὀρθόδοξοι, εἶναι ἄξιοι, ἐπειδή, ὄχι σχίσμα ἐπροξένησαν εἰς τὴν Ἐκκλησίαν μὲ τὸν χωρισμὸν αὐτόν, ἀλλὰ μᾶλλον ἠλευθέρωσαν τὴν Ἐκκλησίαν ἀπὸ τὸ σχίσμα καὶ τὴν αἵρεσιν τῶν ψευδεπισκόπων αὐτῶν». (Ὁ δὲ Σέρβος Κανονολόγος Ἐπίσκοπος Μίλας σημειοῖ: «…τότε οἱ ὑποτασσόμενοι αὐτῷ κέκτηνται δικαίωμα ἅμα καὶ χρέος νὰ ἀποσχοινισθῶσι πάραυτα - ἀμέσως - ἐκείνων…». Ὅρα καὶ ΛΑ΄ κανόνα τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων.

Α΄. Κατόπιν ἀποφάσεως τῆς ἐν Ἀντιοχείᾳ Συνόδου (379), ἐστάλη εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν, πρὸς ἐνίσχυσιν τῶν ἐκεῖ ὀρθοδόξων, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. Ὅταν ἔφθασεν εἰς τὴν Βασιλεύουσαν, ὁ ἅγιος Γρηγόριος δὲν ἐμνημόνευε τὸν Πατριάρχην Δημόφιλον, καθ’ ὅτι ἦτο ἀρειανόφρων. Ὅταν μετὰ ἀπὸ δύο ἔτη συνεκροτήθη ἡ Β΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος (381), ἡ ὁποία κατεδίκασε τὸν Ἄρειον καὶ τὰς αἱρέσεις του, ὄχι μόνον δὲν ἐτιμώρησε τὸν ἅγιον Γρηγόριον, ἀλλὰ τὸν ἐξέλεξε καὶ Πρόεδρον τῆς Συνόδου.

Β΄. Ὅταν τὸ 428 ἐξελέγη Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως ὁ αἱρετικός (καθ' ὅτι ἐκήρυσσε αἵρεσιν) Νεστόριος, οἱ Ὀρθόδοξοι κληρικοὶ ἔπαυον ὁ ἕνας μετὰ τὸν ἄλλον νὰ τὸν μνημονεύουν εἰς τὰς ἱερὰς ἀκολουθίας, καθ’ ἣν στιγμὴν ὁ λαὸς ἀπεχώρει ἀπὸ τὰς ἐκκλησίας εἰς τὰς ὁποίας ἐμνημονεύετο τὸ ὄνομά του, κραυγάζων· «βασιλέα ἔχομεν, ἐπίσκοπον οὐκ ἔχομεν».

Ὁ τότε πατριάρχης Ἀλεξανδρείας ἅγιος Κύριλλος, εἰς ἐπιστολάς του πρὸς τὸν κλῆρον τῆς Κωνσταντινουπόλεως παρώτρυνεν εἰς ἀγῶνα καὶ διακοπὴν τοῦ μνημοσύνου τοῦ Νεστορίου. Σημειωτέον δὲ ὅτι ὅλα αὐτὰ ἐγένοντο τρία ἔτη πρὸ τῆς συγκλήσεως τῆς γ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ἡ ὁποία κατεδίκασε τὸν Νεστόριον καὶ ἐδικαίωσε τὴν στάσιν τῶν ὀρθοδόξων, οἱ ὁποῖοι εἶχον διακόψει κάθε κοινωνίαν μαζί του.

Γ΄. Ἕβδομος αἰών, Κωνσταντινούπολις. Ἐμφάνισις τῆς αἱρέσεως τοῦ Μονοθελητισμοῦ. Ὅλοι οἱ Πατριάρχαι εἶχον δεχθῆ τὴν αἵρεσιν ταύτην. Τὴν ὀρθὴν πίστιν διεφύλαξαν δύο μοναχοί: ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητὴς καὶ ὁ Σωφρόνιος, μετέπειτα Πατριάρχης Ἱεροσολύμων. Ὁ Ἅγιος Μάξιμος διέκοψε τὴν ἐκκλησιαστικὴν ἐπικοινωνίαν μετὰ τῶν αἱρετικῶν Πατριαρχῶν Κωνσταντινουπόλως (οὔτε εἶχεν ἐπικοινωνίαν μὲ ἄλλο Πατριαρχεῖον), διὰ τοῦτο καὶ ἐδιώχθη ἀπηνῶς. Τὸν ἀνεθεμάτισαν, τοῦ ἀπέκοψαν τὴν δεξιὰν χεῖρα καὶ τὴν γλῶσσαν καὶ τὸν ἐξώρισαν εἰς τὸν Καύκασον, εἰς ἡλικίαν 80 ἐτῶν. Ὅλα αὐτά δὲ συνέβησαν εἴκοσι ἔτη τοὐλάχιστον πρὸ τῆς συγκλήσεως τῆς Στ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου (680) (δηλαδὴ δεκαοκτὼ ἔτη μετὰ τὸν θάνατον τοῦ ἁγίου Μαξίμου, 662), ἡ οποία ἐδικαίωσε τὸν ἀγῶνα τοῦ ἁγίου Μαξίμου καὶ κατεδίκασε πέντε Πατριάρχας.

Δ΄. Πρώτη φάσις Εἰκονομαχίας (754-787). Ἠγωνίσθη τότε μετά ζήλου ὁ μέγας πατήρ καὶ διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός. Οἱ αἱρετικοὶ εἰκονομάχοι τοῦ ἀπέκοψαν τὴν δεξιὰν χεῖρα (ἡ ὁποία ἀποκατεστάθη θαυματουργικῶς), ἡ δὲ Εἰκονομαχικὴ Σύνοδος τοῦ 754 τὸν ἀνεθεμάτισε («Μανσούρ τῷ κακωνύμῳ καὶ σαρακηνόφρονι, ἀνάθεμα […] Τῷ τῆς ἀσεβείας διδασκάλῳ καὶ παρερμηνευτῇ τῆς θείας γραφῆς, ἀνάθεμα», Ε.Π.Ε. 1, 12).

Ἡ Ζ΄ Οἰκουμενική Σύνοδος (787), ἡ ὁποία συνεκλήθη 33 ἔτη μετὰ τὸν θάνατον τοῦ ἁγίου Ἰωάννου (754) τὸν ἐδικαίωσε πανηγυρικῶς, ἐξαπέλυσε δὲ φρικτὰ ἀναθέματα κατὰ τῶν εἰκονομάχων καὶ ὅλων τῶν αιρετικῶν (ὅρα Συνοδικὸν Κυριακῆς τῆς Ὀρθοδοξίας).

Ε΄. Δευτέρα φάσις Εἰκονομαχίας (813-843). Ὁ ἅγιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης (759-826), ὁ ἄκαμπτος αὐτὸς μαχητής ὑπὲρ τῆς αληθείας, διέκοψε τὸ μνημόσυνον Πατριαρχῶν Κωνσταντινουπόλεως τρεῖς φοράς (αἱ δύο ἐξ αὐτῶν ἦσαν διὰ ἕνα παράνομον γάμον). Ἐκακοποιήθη δεινῶς ὑπὸ τῶν εἰκονομάχων, καθῃρέθη, ἀνεθεματίσθη καὶ ἐξωρίσθη. Ὅλα δὲ αὐτὰ μετὰ ἀπὸ δύο εἰκονομαχικὰς Συνόδους, 754 καὶ 815, ἐνῶ ἕνα μέρος τῶν__ἀγώνων τοῦ ἁγίου ἦτο πρὸ τῆς Ζ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου (787). Ἐκοιμήθη τὸ 826, δηλαδὴ 17 ἔτη πρό τῆς ἀναστηλώσεως τῶν ἱερῶν εἰκόνων καὶ τοῦ θριάμβου τῆς Ὀρθοδοξίας (843).

ΣΤ΄. Σύνοδος τῆς Λυών (1274). Ἀπεφασίσθη ἡ ἕνωσις τῆς ψευδοεκκλησίας τοῦ Πάπα μετὰ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, ἄνευ μετανοίας καὶ ἀποπτύσεως τῶν πονηρῶν δογμάτων τοῦ παπισμοῦ. Κλῆρος καὶ λαός ἀντέδρασαν ἐντόνως. Ἁγιορεῖται πατέρες ἔστειλαν εἰς τὸν Αὐτοκράτορα Μιχαὴλ Η΄ Παλαιολόγον τὸν Ἀζυμίτην, μνημειώδη ὁμολογιακὴν ἐπιστολήν καὶ εἰς τὴν συνέχειαν διέκοψαν τὸ μνημόσυνον τοῦ Λατινόφρονος Πατριάρχου Ἰωάννου τοῦ Βέκκου. Τὸ 1280 κατέφθασαν εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος Αὐτοκράτωρ καὶ Πατριάρχης μὲ λατινόφρονας καὶ στρατόν, ἀποφασισμένοι νὰ ἐπιβάλουν τὸ μνημόσυνον διά τῆς βίας (τότε ὡμίλησεν θαυματουργικῶς ἡ εἰκὼν τῆς Παναγίας τοῦ «Ἀκαθίστου» εἰς τὴν Μονὴν Ζωγράφου, λέγουσα πρὸς ὅσιον γέροντα, «ἐπλησίασαν οἱ ἐχθροὶ ἐμοῦ τε καὶ τοῦ Υἱοῦ μου»). Λαυριῶται καὶ Ξηροποταμηνοὶ συνελειτούργησαν μετὰ τῶν λατινοφρόνων καὶ ἔλαβον τὴν δικαίαν παρὰ τοῦ Θεοῦ τιμωρίαν. Ὅσοι πατέρες ἔμειναν σταθεροὶ ἐμαρτύρησαν, ἄλλοι διὰ πνιγμοῦ, ἄλλοι διὰ πυρὸς, ἄλλοι διὰ ξίφους καὶ ἄλλοι διὰ ἀγχόνης. Ἑορτάζονται δὲ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησίαν ὡς Ὁσιομάρτυρες (Ἰβηρῖται - 13 Μαΐου, Ζωγραφῖται - 22 Σεπτεμβρίου, Βατοπεδινοί - 4 Ἰανουαρίου, Καρεῶται - 5 Δεκεμβρίου).

Ὅλα δὲ αὐτά συνέβησαν 6 ἔτη μετὰ τὴν ψευδοσύνοδον τῆς Λυών καὶ 4 πρὸ τῆς Συνόδου τῆς Κωνσταντινουπόλεως (1284), διὰ τῆς ὁποίας ἀπεκηρύχθη ἡ ψευδένωσις τῆς Λυών καὶ καθηρέθη ὁ Πατριάρχης Ἰωάννης Βέκκος.

Ζ΄. Ἡσυχαστικὴ ἔρις, 14ος αἰών. Ὁ παπικὸς μοναχὸς Βαρλαὰμ ὁ Καλαβρός, κατέφθασεν εἰς τὴν Ἀνατολήν ὑποδυόμενος τὸν ζηλωτὴν Ὀρθόδοξον. Διέδωσε τὰ σαθρὰ δόγματα τοῦ παπισμοῦ, προκαλῶν σύγχυσιν καὶ χλευάζων τοὺς ὀρθοδόξους. Κατεδικάσθη ὑπὸ τῆς Συνόδου τοῦ 1341 καὶ ἐπέστρεψεν εἰς τὴν Δύσιν. Τὰς αἱρετικὰς ὅμως πλάνας του ἠσπάσθησαν διάφοροι λόγιοι τοῦ Βυζαντίου (Ἀκίνδυνος, Γρηγορᾶς), καθὼς καὶ ὀρθόδοξοι ἐπίσκοποι, ὡς καὶ αὐτός ὁ Πατριάρχης Ἰωάννης Καλέκας. Ἡ ἀποδοχή τῶν παπικῶν πλανῶν ἀπὸ τὸν Πατριάρχην ὡδήγησε τὸν ἅγιον Γρηγόριον τὸν Παλαμᾶν, τὸν στῦλον τῆς Ὀρθοδοξίας, εἰς τὴν διακοπὴν τοῦ μνημοσύνου. Ὡς ἐκ τούτου ἀνεθεματίσθη καὶ ἐνεκλείσθη εἰς τὴν φυλακὴν τῶν ἀνακτόρων ἐπὶ τετραετίαν περίπου (1343-1347). Αἱ Ὀρθόδοξοι ὅμως Σύνοδοι τῶν ἐτῶν 1341, 1347 καὶ 1351, αἱ ὁποῖαι θεωροῦνται (καὶ δικαίως) ὑπὸ πολλῶν Οἰκουμενικαί, ἐδικαίωσαν τοὺς ὑπὲρ πίστεως ἀγῶνας τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου. Ἐξελέγη δὲ καὶ Ἀρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης.

Τὸ ἐλεεινὸν ἀνάθεμα κατὰ τοῦ προμάχου τῆς Ὀρθοδοξίας, ἁγίου Γρηγορίου, ἔχει ὡς ἀκολούθως: «τὸν Παλαμᾶν καὶ τοὺς ὁμόφρονας αὐτῷ…, τολμήσαντας ἀκανονίστως καὶ ἀκρίτως ἀποκόψαι τὸ μνημόσυνόν μου, ἀπὸ τῆς ζῳαρχικῆς καὶ Ἁγίας Τριάδος, δεσμῷ καθυποβάλλομεν, καὶ τῷ ἀναθέματι παραπέμπομεν…» Ἰωάννης, ἐλέῳ Θεοῦ Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ῥώμης καὶ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης (P. G. 150, 863D, 864A).

Η΄. Ψευδοσύνοδος Φεῤῥάρας-Φλωρεντίας (1438-1439). Ἀπεφασίσθη ἐκ νέου ἡ ἕνωσις, τύπου Λυών, τῆς ψευδοεκκλησίας τοῦ Πάπα μετὰ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Ὡς γνωστόν, ὁ μόνος μὴ ὑπογράψας τὴν ἕνωσιν ἦτο ὁ ἅγιος Μᾶρκος ὁ Εὐγενικός, Ἐπίσκοπος Ἐφέσου (1392-1444), ὁ ὁποῖος καὶ διέκοψε τὸ μνημόσυνον τοῦ Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως καὶ δὲν συνελειτούργει πλέον μὲ τοὺς ἐπισκόπους οἱ ὁποῖοι ὑπέγραψαν τὴν ἕνωσιν. Ἐπὶ πλέον, ἀφῆκε προθανάτιον ὑποθήκην, ὅπως μὴ γίνουν δεκτοὶ ὁ Πατριάρχης καὶ οἱ ὑπογράψαντες τὴν ἕνωσιν ἐπίσκοποι, οὔτε μετὰ θάνατον, οὔτε εἰς τὴν κηδείαν αὐτοῦ, οὔτε εἰς τὸ μνημόσυνόν του, ἀπὸ τιμὴν δῆθεν πρὸς αὐτόν.

Περὶ τοῦ μνημοσύνου τοῦ Πατριάρχου καὶ τῶν Λατινοφρόνων ἐπισκόπων, ὁ ἅγιος Μᾶρκος ἐκραύγαζε: «Ἐκφεύγειν ἅπασι τρόποις τὴν κοινωνίαν αὐτοῦ (τοῦ πατριάρχου) καὶ μήτε συλλειτουργεῖν αὐτῷ, μήτε μνημονεύειν αὐτοῦ, μήτε ἀρχιερέα τοῦτον, ἀλλὰ λύκον καὶ μισθωτὸν ἡγεῖσθαι» [Πρέπει νὰ ἀποφεύγητε μὲ κάθε τρόπον τὴν κοινωνίαν τοῦ (λατινόφρονος) Πατριάρχου καὶ μήτε νὰ συλλειτουργῆτε, μήτε νὰ τὸν μνημονεύητε, μήτε νὰ τὸν θεωρῆτε ἀρχιερέα, ἀλλὰ λύκον καὶ μισθωτόν (P.G. 160, 1097)].

Ὅλα δὲ αὐτὰ μετὰ τὴν ψευδοσύνοδον τῆς Φεῤῥάρας-Φλωρεντίας καὶ πρὸ τῆς Ὀρθοδόξου Συνόδου τῆς Κωνσταντινουπόλεως τοῦ ἔτους 1450, ἡ ὁποία ἐδικαίωσε τοὺς ὑπὲρ ἀληθείας ἀγῶνας τοῦ ἁγίου Μάρκου Ἐφέσου (Μ. Γεδεών, Πατριαρχικοὶ Πίνακες, σελ 467).

Θ΄. Ὀλίγα ἔτη πρὸ τῆς τελευτῆς τοῦ οἰκουμενιστοῦ Πατριάρχου Κων/πόλεως Ἀθηναγόρου (1972), διέκοψαν τὸ μνημόσυνόν του πολλαὶ ἁγιορειτικαὶ Μοναί καὶ τρεῖς Βορειοελλαδῖται Ἐπίσκοποι, χωρίς νὰ τιμωρηθοῦν ἀπὸ τὴν Ἐκκλησίαν. Ὁ δὲ μακαριστὸς Σέρβος θεολόγος Ἰουστῖνος Πόποβιτς «διέκοψε πᾶσαν ἐκκλησιαστικὴν ἐπικοινωνίαν» μετὰ τοῦ πατριάρχου Σερβίας Γερμανοῦ (ὅρα «Ὀρθόδοξος Τύπος», ἀρ. 144).

Ὡς καταδεικνύεται ἐκ τῶν ὡς ἄνω, ἀποτελεῖ ὑποχρέωσιν εἰς τοὺς ὀρθοδόξους ἡ διακοπὴ μνημοσύνου τῶν κακοδόξων Πατριαρχῶν καὶ Ἐπισκόπων, καθ’ ὅτι εἶναι σύμφωνος γνώμη τῶν ἁγίων Πατέρων (consensus patrum), οἱ ὁποῖοι ἐνήργησαν συμφώνως πρὸς τοὺς κανόνας λα΄ ἀποστολικὸν καὶ ιε΄ τῆς ΑΒ΄ Συνόδου.

Τὸ ὡς ἄνω κείμενον ἀποτελεῖ - τροποποιηθέν - μέρος τῆς ἀξιολόγου ἐργασίας τοῦ καθηγητοῦ (μ. ἐ.) κ. Π. Ἡλιοπούλου.

Εὐχαριστοῦμεν τοὺς ἱερεῖς, ἱερομονάχους, μοναχοὺς, καθηγητὰς καὶ λοιποὺς ἀδελφοὺς, πατρίου καὶ νέου ἑορτολογίου, οἱ ὁποῖοι ἐμελέτησαν τὸ ὡς ἄνω καὶ συνέβαλαν εἰς τὴν, ἀπὸ πάσης πλευρᾶς καὶ τὸ κατὰ δύναμιν, ἁρτιότητά του.