Ἀπόσπασμα Λόγου εἰς τὴν Κυριακὴν Δ’ τῶν Νηστειῶν
Περὶ Προσευχῆς
Περὶ Προσευχῆς
[...] Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ, ἀγαπητοί, εἶναι ἀνάγκη προερχομένη ἐκ τῆς ἀτελοῦς καὶ ἀσθενοῦς φύσεως ἡμῶν. Ἐξ ὅλων τῶν ζώων μόνος ὁ ἄνθρωπος ἐξέρχεται γυμνός, ἄοπλος καὶ κλαυθμηρίζων ἐκ κοιλίας μητρός· καὶ οἱ κλαυθμηρισμοὶ ἐκεῖνοι εἶναι τὸ προανάκρουσμα τῶν θλίψεων, αἵτινες περιμένουσιν αὐτὸν ἐν τῇ κοιλάδι ταύτῃ τοῦ κλαυθμῶνος.
Εἰς πάσας τὰς θλίψεις τοῦ βίου δὲν δύναται ν’ ἀντιστῇ, διότι εἶναι ἀσθενής, δὲν δύναται ν’ ἀπωθήσῃ πάντα πειρασμόν, διότι φέρει τὴν φύσιν τοῦ Ἀδὰμ τὴν ἁμαρτωλόν· δὲν δύναται νὰ παλαίσῃ ἀποτελεσματικῶς πρὸς τὸ διπλοῦν κακόν, τὸ φυσικὸν καὶ ἠθικόν, ὥστε νὰ κατανικήσῃ αὐτό. Ἐκ τούτου ἔχει μεγίστην ἀνάγκην συνδρομῆς. Ἀλλὰ τίς δύναται νὰ παράσχῃ αὐτήν; Οἱ ὅμοιοί του; Ἀλλὰ καὶ οὗτοι εἶναι ὁμοιοπαθεῖς, ἁμαρτωλοὶ καὶ δυστυχεῖς, μὴ δυνάμενοι νὰ ἐπουλώσωσι τῆς τετραυματισμένης αὑτῶν καρδίας τὰς πληγὰς τὰς πολυπληθεῖς. Ἀλλ’ οἱ ἰσχυροί; Ἀλλὰ καὶ οὗτοι ἀνίσχυροι ὡς τὴν αὐτὴν περικείμενοι ἀσθένειαν. Καὶ λοιπόν τίς; Μόνος ὁ Θεός, ἀγαπητοί· μόνος Αὐτὸς δύναται νὰ ἔλθῃ πρὸς ἡμᾶς βοηθὸς καὶ σώσῃ ἀπὸ τῶν περιστοιχούντων ἡμᾶς κακῶν. Διὰ τοῦτο κατ’ ἀνάγκην πρὸς μόνον τὸν Παντοδύναμον καὶ Πανάγαθον Θεὸν καταφεύγομεν καὶ προσευχόμεθα ἐπικαλούμενοι Αὐτόν, ἵνα ἐνισχύῃ ἡμᾶς ἐν τῷ ἀγῶνι τοῦ βίου καὶ βοηθῇ κατὰ τὰς συμφορὰς καὶ ἀπὸ τοῦ ὀλέθρου τῆς ἁμαρτίας σώζῃ ἡμᾶς. Πόσον ἀναγκαία ἀλλὰ καὶ πόσον ἀποτελεσματικὴ αὕτη ἡ συνδρομή! Ἐνῷ ὁ ἀπομακρυνθεὶς ἀπὸ τοῦ Θεοῦ κατασυντρίβεται ὑπὸ τῆς συμφορᾶς, ὁ ἐπικαλούμενος τὴν βοήθειαν Αὐτοῦ πᾶσαν θλῖψιν ὑπομένει καὶ πᾶν πρόσκομμα ὑπερνικᾷ. Ἄς ἀπολέσῃ οὗτος περιουσίαν, ἄς ἀδικηθῇ, ἄς διωχθῇ· ἵσταται ὡς ἀκλόνητος βράχος ἐν μέσῳ τῶν ἀγρίων τοῦ βίου κυμάτων.
Ἀλλ’ εἶναι ἀνάγκη, παρατηροῦσιν ἐνταῦθα πολλοί, νὰ διεκτραγωδῶμεν προσευχόμενοι πρὸς τὸν Θεὸν τὴν θέσιν ἡμῶν καταλεπτῶς, ἀφοῦ Αὐτὸς ὡς Παντογνώστης τὰ πάντα γινώσκει λεπτομερῶς; Ναὶ εἶναι ἀληθές, ὅτι «Οἶδεν ὁ Οὐράνιος ἡμῶν Πατὴρ ὧν χρείαν ἔχομεν, πρὸ τοῦ ἡμᾶς αἰτῆσαι Αὐτὸν» (Ματθ. στ’ 32)· ἀλλὰ δὲν πρέπει νὰ λησμονῶμεν, ὅτι ἡμεῖς προσευχόμενοι πρὸς τὸν Θεὸν δὲν ἐρχόμεθα περὶ ἀγνώστων πραγμάτων νὰ διαφωτίσωμεν Αὐτόν, ἀλλ’ ἐννοοῦντες τὴν κατάστασιν ἡμῶν σπεύδομεν ὡς ταπεινοὶ ἱκέται νὰ παρακαλέσωμεν Αὐτόν, ὡς εὐπειθῆ τέκνα τὴν καρδίαν ἡμῶν πρὸς Αὐτὸν ν’ ἀνοίξωμεν, τὴν ψυχὴν ἡμῶν ἐνώπιον Αὐτοῦ νὰ ἐκχύσωμεν καὶ διὰ τὰ σφάλματά μας νὰ ταπεινωθῶμεν, καὶ ἐπὶ τῇ ἰδέᾳ, ὅτι ἠξιώθημεν ἡμεῖς οἱ ἁμαρτωλοὶ καὶ ἀσθενεῖς τῆς μετ’ Αὐτοῦ τοῦ Ἁγίου καὶ Παντοδυνάμου Θεοῦ κοινωνίας, ν’ ἀνυψωθῶμεν. [...]
***
Ὀφείλομεν δὲ ν’ ἀποτείνωμεν τὴν προσευχὴν ἡμῶν πρὸς τὸν Θεὸν μετ’ ἀδιασπάστου προσοχῆς καὶ ἄκρας ἀφοσιώσεως, ἔχοντες τὴν διάνοιαν ἡμῶν ὅλως εἰς Αὐτὸν προσηλωμένην καὶ τὴν καρδίαν ἡμῶν τελείως ἀπὸ τῶν γηΐνων ἀπεσπασμένην. Ὁ ἄνευ τῶν οὐσιωδῶν τούτων χαρακτηριστικῶν τῆς ἀληθοῦς προσευχῆς προσευχόμενος μυκτηρίζει τὸν Θεὸν καὶ καταβιβάζει τὴν ἀξίαν τῆς προσευχῆς. Αὕτη εἶναι συνομιλία μετὰ τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ συνομιλία γινομένη διὰ τῆς καρδίας καὶ τοῦ νοῦ καὶ οὐχὶ διὰ μόνων τῶν χειλέων, οὐχὶ βαττολογία, οὐχὶ ἐπίδειξις ἐξωτερικῶν μόνον τύπων, ὡς ἐποίουν οἱ Φαρισαῖοι ἐν τῇ Λατρείᾳ. Ἡ θεία τοῦ Ἰησοῦ Θρησκεία ἀπαιτεῖ ἐν τῇ προσευχῇ ἀφιέρωσιν τοῦ νοῦ καὶ ἀφοσίωσιν τῆς καρδίας. Ἄνευ τῶν στοιχείων τούτων ἡ προσευχὴ εἶναι οὐ μόνον ματαία, ἀλλὰ καὶ βδελυκτὴ τῷ Θεῷ, ὡς εἶπεν ὁ Σωτὴρ πρὸς τοὺς ὑποκριτὰς Ἰουδαίους: «Ὁ λαὸς οὗτος τοῖς χείλεσί με τιμᾷ, ἡ δὲ καρδία αὐτοῦ πόρρω ἀπέχει ἀπ’ ἐμοῦ» (Ματθ. ιε’ 8), ἤτοι αἱ διαθέσεις καὶ ἐπιθυμίαι αὐτοῦ εἶναι ἐκ διαμέτρου ἀντίθετοι πρὸς τὸ θεῖον θέλημα. Διὰ τοῦτο ἐν τῇ προσευχῇ ὀφείλομεν ν’ ἀφιέμεθα καὶ ἐμπιστευώμεθα εἰς τὴν ἄκραν τοῦ Θεοῦ ἀγαθότητα νὰ πράττῃ ὑπὲρ ἡμῶν ὅ,τι ἄν βούληται. Καὶ ὅταν δὲν ἐκτελῶνται παραυτίκα αἱ αἰτήσεις ἡμῶν, πρέπει νὰ εὐλογῶμεν τὸν Θεὸν καὶ νὰ μὴ μικροψυχῶμεν, διότι μόνος ὁ Θεὸς γινώσκει τὸ ἀληθὲς καὶ πραγματικὸν συμφέρον ἡμῶν.
Ἀλλ’ ὁ κύριος χαρακτὴρ τῆς εὐπροσδέκτου προσευχῆς εἶναι ἡ μετάνοια. Δὲν εἰσακουόμεθα προσευχόμενοι ὡς ἐπὶ τὸ πολύ, διότι προσευχόμεθα ἐν καταστάσει ἁμαρτωλῇ. Αἴρομεν τὰς χεῖρας ἡμῶν πρὸς τὸν Θεόν, ἀλλ’ αὗται εἶναι καθῃμαγμέναι καὶ πλήρεις ἀδικιῶν καὶ ἁρπαγῶν· ὑψοῦμεν τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς Αὐτόν, ἀλλ’ οὗτοι προσηλώθησαν πρὸ μικροῦ εἰς πᾶν αἰσχρόν· κινοῦμεν τὴν γλῶσσαν πρὸς προσευχήν, ἀλλ’ αὕτη κατελάλει πρὸ μικροῦ κατὰ τοῦ ἀδελφοῦ. Καὶ πῶς εἶναι δυνατὸν ἔπειτα ὁ Θεὸς νὰ συγκοινωνήσῃ μεθ’ ἡμῶν; Πλησιάζουσί ποτε τὰ ἀντίθετα; ἐπικοινωνοῦσι τὰ ἐχθρικῶς διακείμενα; Βεβαίως οὐχί. Τοιαῦτα εἶναι πρὸς ἄλληλα ἁμαρτία καὶ προσευχή. Ἵνα πρὸς τὸν Φαραὼ παρουσιασθῇ ὁ δεσμώτης Ἰωσήφ, ἐδέησε πρῶτον νὰ ξυρισθῇ καὶ καθαρισθῇ. Οὕτω καὶ ὁ διὰ τῆς προσευχῆς ἐπιζητῶν τὴν μετὰ τοῦ Θεοῦ κοινωνίαν, χρεωστεῖ νὰ καθαρίσῃ ἑαυτὸν διὰ τῆς μετανοίας. Ἄλλως, φραγμὸς πάντοτε ἀνυπέρβλητος θὰ ὑψῶται μεταξὺ αὐτοῦ καὶ τοῦ Θεοῦ, φραγμός, ὅν ὕψωσεν οὐχὶ ὁ Θεός, ἀλλ’ ἡ ἁμαρτία.
Ἀλλ’ ἄν ὁ ἁμαρτωλὸς συνέλθῃ εἰς ἑαυτὸν καὶ ζητήσῃ διὰ τῆς προσευχῆς νὰ προσεγγίσῃ πρὸς τὸν Θεόν, τότε βλέπει τὰς ἁμαρτίας αὐτοῦ παρεμβαλλομένας μεταξὺ αὐτοῦ καὶ τοῦ Θεοῦ. Ἐπιθυμεῖ τότε νὰ ὁμιλήσῃ πρὸς Αὐτόν, ἀλλὰ δὲν τολμᾷ οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς νὰ ὑψώσῃ πρὸς τὸν Οὐρανόν, καὶ ὡς ὁ Τελώνης κράζει: «Ὁ Θεὸς ἱλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ» (Λουκ. ιη’ 13). Ἐκεῖνος δὲ ἐπειδὴ εἶναι πλήρης ἀγάπης καὶ στοργῆς, τὸν τεταπεινωμένον τοῦτον ἁμαρτωλὸν ὡς τὸν Ἄσωτον υἱὸν θὰ δεχθῇ, διότι οὐδένα ἁμαρτωλὸν μετανοοῦντα ἀπωθεῖ, καὶ διὰ τοῦ Αἵματός Του παντὸς ρύπου θὰ τὸν καθαρίσῃ καὶ ἱκανὸν θὰ τὸν καταστήσῃ ἵνα πρὸς Αὐτὸν προσεγγίσῃ.
(+) Θεοδώρου Ζωγράφου, Ἐντρυφήματα καὶ Ἀπηχήματα..., ἤτοι Ἐκκλησιαστικοὶ Λόγοι, τόμος Τέταρτος, τεῦχος Δεύτερον, Βόλος 1950, τύποις Παρασκευόπουλοι Υἱοί, σελ. 459, 463-464 (ὑπεύθυνος ἐκδόσεως ὁ [τότε] Ἀρχιμ. Χρυσόστομος Νασλίμης).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου