Ἀνδρέας Βῶκος, ποὺ ἀργότερα, ἀπὸ μίαν σύμπτωσιν, ἔγινε Μιαούλης. (Ἀγόρασε πλοῖο τουρκικό, ὀνομαζόμενον «Μιαοὺλ» κι ἐκ τούτου ἔλαβε τὸ ὄνομά του, κατ’ ἐπιλογὴν δική του.)
Ἦτο φιλοχρήματος καὶ μὲ κάθε εὐκαιρία φρόντιζε νὰ κερδίζῃ πολλὰ περισσότερα ἀπὸ αὐτὰ ποὺ ἐδικαιοῦτο. (Ἔως καὶ τὸν ἀδελφό του κατάφερε νὰ …«ῥίξῃ» σὲ μοιρασιά.) Ηὔξησε μάλλιστα κατὰ πολὺ τὴν περιουσία του στὴν διάρκεια τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως, μὲ τοὺς ἀνεφοδιασμοὺς ποὺ ἐπέτυχε.
Οἱ πρόκριτοι τῆς Ὕδρας, ὅταν ξεκίνησε ἡ ἐπανάστασις, ἄν καὶ εἶχαν ἀρχικῶς ὁρίσῃ τὸν Τομπάζη ὥς ναύαρχόν τους, προσέβλεπαν στὸν Βῶκο. Τελικῶς ἔλαβε μέρος στοὺς ἀγῶνες μετὰ τὸ πρῶτο ἔτος τῆς ἐπαναστάσεως, ἀρχικῶς ὥς ναύαρχος τῆς Ὕδρας καὶ στὴν συνέχεια, ἀτύπως, ὥς γενικὸς ναύαρχος.
Ἐπὶ ναυαρχίας του σημειώθηκε ἡ φρικτὴ καταστροφὴ τῆς Χίου, διότι ὁ στόλος «δὲν ἐκινεῖτο» δίχως νὰ πληρωθῇ.
Ἦτο φιλοχρήματος καὶ μὲ κάθε εὐκαιρία φρόντιζε νὰ κερδίζῃ πολλὰ περισσότερα ἀπὸ αὐτὰ ποὺ ἐδικαιοῦτο. (Ἔως καὶ τὸν ἀδελφό του κατάφερε νὰ …«ῥίξῃ» σὲ μοιρασιά.) Ηὔξησε μάλλιστα κατὰ πολὺ τὴν περιουσία του στὴν διάρκεια τῆς γαλλικῆς ἐπαναστάσεως, μὲ τοὺς ἀνεφοδιασμοὺς ποὺ ἐπέτυχε.
Οἱ πρόκριτοι τῆς Ὕδρας, ὅταν ξεκίνησε ἡ ἐπανάστασις, ἄν καὶ εἶχαν ἀρχικῶς ὁρίσῃ τὸν Τομπάζη ὥς ναύαρχόν τους, προσέβλεπαν στὸν Βῶκο. Τελικῶς ἔλαβε μέρος στοὺς ἀγῶνες μετὰ τὸ πρῶτο ἔτος τῆς ἐπαναστάσεως, ἀρχικῶς ὥς ναύαρχος τῆς Ὕδρας καὶ στὴν συνέχεια, ἀτύπως, ὥς γενικὸς ναύαρχος.
Ἐπὶ ναυαρχίας του σημειώθηκε ἡ φρικτὴ καταστροφὴ τῆς Χίου, διότι ὁ στόλος «δὲν ἐκινεῖτο» δίχως νὰ πληρωθῇ.
Οἱ ἐπιτυχίες του πολλές.
Ἱκανότατος, εὐφυέστατος, ἄν κι ἐν τελῶς ἀγράμματος, γνώριζε ἀρκετὲς ξένες γλῶσσες, πείσμων, ἀποφασιστικός, θαῤῥαλέος. Ἡ συμβολή του στοὺς ἀγῶνες τοῦ Ἔθνους μας καθοριστική. Ἀπὸ κάθε πλευρά. Ἡ ἐπιλογή του, γιὰ ναύαρχο, ἴδίως κατὰ τὴν κρίσιμο περίοδο τῆς παρουσίας τοῦ τουρκοαιγυπτιακοῦ στόλου στὸ Ἀρχιπέλαγος, ἀρίστη. Ὅμως ἔως ἐκεῖ. Διότι ὁ Ἀνδρέας Βῶκος, κι ὄχι Μιαούλης, ὅπως τὸν μάθαμε, ἔπραξε καλὰ ἀλλὰ ἔπραξε κι ἐγκλήματα.
Σήμερα θὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ ἕνα ἔγκλημά του. Τὸ μεγαλύτερον ἔγκλημα στὴν ἱστορία τοῦ στόλου μας καὶ τὸ σοβαρότερον στὴν σύγχρονο ἱστορία μας.
Ἱκανότατος, εὐφυέστατος, ἄν κι ἐν τελῶς ἀγράμματος, γνώριζε ἀρκετὲς ξένες γλῶσσες, πείσμων, ἀποφασιστικός, θαῤῥαλέος. Ἡ συμβολή του στοὺς ἀγῶνες τοῦ Ἔθνους μας καθοριστική. Ἀπὸ κάθε πλευρά. Ἡ ἐπιλογή του, γιὰ ναύαρχο, ἴδίως κατὰ τὴν κρίσιμο περίοδο τῆς παρουσίας τοῦ τουρκοαιγυπτιακοῦ στόλου στὸ Ἀρχιπέλαγος, ἀρίστη. Ὅμως ἔως ἐκεῖ. Διότι ὁ Ἀνδρέας Βῶκος, κι ὄχι Μιαούλης, ὅπως τὸν μάθαμε, ἔπραξε καλὰ ἀλλὰ ἔπραξε κι ἐγκλήματα.
Σήμερα θὰ ἀσχοληθοῦμε μὲ ἕνα ἔγκλημά του. Τὸ μεγαλύτερον ἔγκλημα στὴν ἱστορία τοῦ στόλου μας καὶ τὸ σοβαρότερον στὴν σύγχρονο ἱστορία μας.
Ἡ ἀντίδρασις κατὰ τοῦ κυβερνήτου Καποδίστρια ξεκίνησε ἀπὸ τὴν Ὕδρα καὶ τὸν Πόρο. Σαφῶς καὶ δὲν ξεκίνησε ἀπὸ τὸν Βῶκο. Ὅμως ὁ Βῶκος, καθῶς ἐπίσης κι ὁ Λάζαρος Κουντουριώτης, μαζὺ μὲ τὸν ἀδελφό του Γεώργιο Κουντουριώτη, εἶχαν πρὸ πολλοῦ μετατραπῇ σὲ πιστὰ ὄργανα τοῦ Μαυροκορδάτου καὶ τῆς Ἀγγλίας. Τὸ προσωπικὸ συμφέρον ὑπὲρ ἄνω ὅλων. Ἀκόμη κι ἀπὸ τὴν Πατρίδα!!!
Αἰχμὴ τοῦ δόρατος ἦτο ὁ Ἀλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ὁ ὁποῖος ἐπηρέαζε βαθύτατα τοὺς ἀδελφοὺς Κουντουριώτου. Ἄλλως τέ, καὶ τὰ συμφέροντα τοῦ Μαυροκορδάτου, καὶ τὰ συμφέροντα τῶν Κουντουριώτηδων ἀλλὰ καὶ τὰ συμφέροντα τοῦ Βώκου Μιαούλη ἦτο ἀῤῥήκτως συνδεδεμένα μὲ τὰ συμφέροντα τῆς Ἀγγλίας.
Αἰχμὴ τοῦ δόρατος ἦτο ὁ Ἀλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ὁ ὁποῖος ἐπηρέαζε βαθύτατα τοὺς ἀδελφοὺς Κουντουριώτου. Ἄλλως τέ, καὶ τὰ συμφέροντα τοῦ Μαυροκορδάτου, καὶ τὰ συμφέροντα τῶν Κουντουριώτηδων ἀλλὰ καὶ τὰ συμφέροντα τοῦ Βώκου Μιαούλη ἦτο ἀῤῥήκτως συνδεδεμένα μὲ τὰ συμφέροντα τῆς Ἀγγλίας.
Στὶς 26 πρὸς 27 Ἰουλίου τοῦ 1831 ὁ Βῶκος κατέλαβε, μὲ πενήντα ἄνδρες του, τὴν φρεγάτα «Ἑλλὰς» καὶ τὴν κορβέτα «Ὕδρα». Παρὰ τὶς ἐκκλήσεις τοῦ Κανάρη, καθῶς καὶ πλήθους ἄλλων Ἑλλήνων, παρέμεινε σταθερὸς στὴν ἀρχική του ἀπόφασι νὰ καύσῃ τὸν στόλο. Ὁ Ρῶσσος ναύαρχος Ῥίκκορδ, ποὺ ἀπεστάλῃ στὸν Πόρο, ἀπὸ τὸν Καποδίστρια, γιὰ νὰ ἐμποδίσῃ τὸν Μιαούλη, τὴν 1η Αὐγούστου, μόλις ἐξεδήλωσε ἀποφασιστικότητα νὰ τὸν ἀπομακρύνῃ ἀπὸ τὰ πλοῖα, ὁ Βῶκος τὰ ἀνετίναξε. Μία ἐγκληματικὴ πράξις, ποὺ ὅμως, γιὰ πολλοὺς λόγους, παρέμεινε ἀτιμώρητος. (Γιατί ὁ Ῥῶσσος; Μὰ διότι ὅλοι οἱ ἄλλοι ἐκπρόσωποι τῶν Μεγάλων δυνάμεων σφύριζαν ἀδιάφορα… Σὰν νὰ ἤξεραν καὶ νὰ ὠθοῦσαν τὴν κατάστασι πρὸς τὴν καταστροφὴ τοῦ στόλου!!!)
Ὅμως…
Δὲν εἶναι μόνον αὐτὰ τὰ περιστατικὰ ποὺ ὀφείλουμε νὰ γνωρίζουμε. Διότι τὸ νὰ λέμε σκέτο πὼς κατέκαυσε τὸν στόλο, δὲν εἶναι κάτι ἁπλό.
Μία μικρὴ ἀναδρομή, σὲ σημαντικὰ γεγονότα ἐκείνης τῆς ἐποχῆς, θὰ μᾶς δώσῃ ἴσως καλλίτερη εἰκόνα γιὰ τὰ αἴτια, καθῶς ἐπίσης καὶ γιὰ τὰ ὀφέλη ποὺ κάποιοι ἀπεκόμισαν.
Δὲν εἶναι μόνον αὐτὰ τὰ περιστατικὰ ποὺ ὀφείλουμε νὰ γνωρίζουμε. Διότι τὸ νὰ λέμε σκέτο πὼς κατέκαυσε τὸν στόλο, δὲν εἶναι κάτι ἁπλό.
Μία μικρὴ ἀναδρομή, σὲ σημαντικὰ γεγονότα ἐκείνης τῆς ἐποχῆς, θὰ μᾶς δώσῃ ἴσως καλλίτερη εἰκόνα γιὰ τὰ αἴτια, καθῶς ἐπίσης καὶ γιὰ τὰ ὀφέλη ποὺ κάποιοι ἀπεκόμισαν.
Τὰ προβλήματα εἶχαν ξεκινήσῃ ἀπὸ τὴν Μάνη, ἐπισήμως. Διότι ἀνεπισήμως πάντα ὑπεκινοῦντο ἐκ τῆς Ὕδρας.
Ἡ Μάνη, καθ’ ὅλην τὴν διάρκεια τῆς τουρκοκρατίας, ἦτο ἀπηλαγμένη ἀπὸ φόρους καὶ ταὐτοχρόνως οἱ Μαυρομιχαλαῖοι ἐλάμβανον ὅλο τὸ ταμεῖον τοῦ τοπικοῦ τελωνείου. Πράξις ποὺ θέλησαν νὰ ἐξακολουθήσουν ἀλλὰ ὁ Καποδίστριας δὲν τοὺς τὸ ἐπέτρεπε Μάλλιστα ἐκεῖνες τὶς ἡμέρες, γιὰ νὰ συγκαλύψουν τὴν ἁρπαγὴ τῶν περιορισμένων φόρων τῆς ἐπαρχίας, ἀνεκίνησαν θέματα ἀναταραχῶν. Ὅμως ὅλα αὐτὰ ὑπεκινοῦντο πάντα ἀπὸ τὴν Ὕδρα καὶ τὴν ἐκεῖ ἕδρα τῶν ἀξίων ἐκπροσώπων τῶν Ἄγγλων καὶ τῶν αὐλικῶν τους.
Στὸ μεταξὺ σὲ ἐκκρεμότητα ἐτέθῃ ἀποζημίωσις, λόγῳ πειρατίας, ἀπὸ τὴν οἰκογένεια Μαυρομιχάλη, ἀξίας 50.000 γροσίων, διότι δὲν ἐδέχοντο νὰ τὴν πληρώσουν, τὴν στιγμὴ ποὺ εἶχον λάβῃ ἐκ τῶν ταμείων ἀπολαβὲς ἀξίας 200.000 γροσίων.
Ἐν ὁλίγοις, ὁ Καποδίστριας πάσχιζε νὰ ἀποφύγῃ τὸν ἐμφύλιο καὶ νὰ πείσῃ τοὺς Μαυρομιχαλαίους νὰ γίνουν περισσότερο νομοταγεῖς.
Τελικῶς, κι ἐφ΄ ὅσον μεσολάβησαν ὁ Κανάρης κι ὁ Κασομούλης, οἱ καταστάσεις ἔδειξαν νὰ ἡρεμοῦν στὴν Μάνη. Γιὰ λίγο…
Ἡ Μάνη, καθ’ ὅλην τὴν διάρκεια τῆς τουρκοκρατίας, ἦτο ἀπηλαγμένη ἀπὸ φόρους καὶ ταὐτοχρόνως οἱ Μαυρομιχαλαῖοι ἐλάμβανον ὅλο τὸ ταμεῖον τοῦ τοπικοῦ τελωνείου. Πράξις ποὺ θέλησαν νὰ ἐξακολουθήσουν ἀλλὰ ὁ Καποδίστριας δὲν τοὺς τὸ ἐπέτρεπε Μάλλιστα ἐκεῖνες τὶς ἡμέρες, γιὰ νὰ συγκαλύψουν τὴν ἁρπαγὴ τῶν περιορισμένων φόρων τῆς ἐπαρχίας, ἀνεκίνησαν θέματα ἀναταραχῶν. Ὅμως ὅλα αὐτὰ ὑπεκινοῦντο πάντα ἀπὸ τὴν Ὕδρα καὶ τὴν ἐκεῖ ἕδρα τῶν ἀξίων ἐκπροσώπων τῶν Ἄγγλων καὶ τῶν αὐλικῶν τους.
Στὸ μεταξὺ σὲ ἐκκρεμότητα ἐτέθῃ ἀποζημίωσις, λόγῳ πειρατίας, ἀπὸ τὴν οἰκογένεια Μαυρομιχάλη, ἀξίας 50.000 γροσίων, διότι δὲν ἐδέχοντο νὰ τὴν πληρώσουν, τὴν στιγμὴ ποὺ εἶχον λάβῃ ἐκ τῶν ταμείων ἀπολαβὲς ἀξίας 200.000 γροσίων.
Ἐν ὁλίγοις, ὁ Καποδίστριας πάσχιζε νὰ ἀποφύγῃ τὸν ἐμφύλιο καὶ νὰ πείσῃ τοὺς Μαυρομιχαλαίους νὰ γίνουν περισσότερο νομοταγεῖς.
Τελικῶς, κι ἐφ΄ ὅσον μεσολάβησαν ὁ Κανάρης κι ὁ Κασομούλης, οἱ καταστάσεις ἔδειξαν νὰ ἡρεμοῦν στὴν Μάνη. Γιὰ λίγο…
Ὅμως στὴν Ὕδρα ἐξακολουθοῦσαν νὰ ἐκκολάπτονται νέες ἀπειθαρχίες. Καὶ παραλλήλως, ὅσο ἔβλεπαν πὼς ὁ Καποδίστριας ἐλέγχει τὰ ὅποια προβλήματα, τόσο πάσχιζαν νὰ τὰ ἐπαναφέρουν, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ἐρεθίζουν τὰ νησιά, καθῶς ἐπίσης καὶ τοὺς Μανιᾶτες, πρὸ κειμένου νὰ ἐξακολουθήσῃ ἡ χαοτικὴ κατάστασις.
Στὶς 24 Φεβρουαρίου τοῦ 1831 ἀξίωναν οἱ Ὑδραῖοι πλοιοκτῆτες πολεμικὲς ἀποζημιώσεις καὶ πληρωμή, μὲ ἰδιαιτέρους μισθοὺς ποὺ οὐδέποτε εἶχαν ὁριστῇ, πρὸς τοὺς πλοιάρχους καὶ τοὺς πλοιοκτῆτες τῶν πλοίων τους. (Κάτι σὰν ἐπὶ πλέον ἐνοίκιον, γιὰ τὴν χρήσι τῶν πλοίων τους στὶς πολεμικὲς ἐπιχειρήσεις, ξέχωρα ἀπὸ τὶς ὅποιες ἀποζημιώσεις ἐδικαιοῦντο.) Ὁ Καποδίστριας ἀνεγνώρισε μόλις τὸ ἕνα τρίτο, ὥς ἀποζημίωσιν, ἀλλὰ ἔθεσε τὸν ὅρο τοῦ ἐλέγχου, γιὰ κάθε περίπτωσιν χωριστά.
Γιὰ τοὺς πλοιάρχους ὅμως, στὶς 20 Μαρτίου, ἀπεφάσισε νὰ προχωρήσῃ στὴν ἔγκρισι τῶν ἀποζημιώσεῶν τους. Ἀποφασίζει ἐπίσης νὰ συγκροτηθῇ ἐπιτροπῆ, τῆς ὁποίας μέλη θὰ ἦτο ὁ Μιαούλης, ὁ Κανάρης καὶ ὁ Γεώργιος Ἀνδροῦτσος (Κολανδροῦτσος).
Ὅμως ἀν τὶ νὰ ἡρεμήσουν οἱ ἐν Ὕδρᾳ συνωμότες, ἀπέῤῥιψαν τὶς προτάσεις τοῦ κυβερνήτου, πρὸ κειμένου νὰ μὴν εὐαρεστηθῇ τμῆμα τῆς κοινωνίας τους. Στὸ μεταξύ, ὁ Μαυροκορδάτος μὲ ἕδρα του τὴν Τῆνο, ἔστελνε ἐπιστολές, πολλὲς φορὲς πλαστές, ὑποτίθεται ἀπὸ διάφορα νησιά, ἀλλὰ περισσότερο ἀπὸ …τὸν ἴδιον, ἀκόμη κι ἀπὸ τὴν ὑπὸ τουρκικὸ ζυγὸ Ἀθήνα, πρὸς τὸ Ναύπλιο, μὲ θέμα τὴν ἀξίωσι γιὰ Έθνοσυνέλευσι.
Ἡ κατάστασις εἶχε ἀρχίσῃ νὰ ξεφεύγῃ ἀπὸ κάθε ἔλεγχο. Οἱ πρωτεργάτες, κατόπιν τῶν ἐπισήμων πλέον καταγγελιῶν καὶ τὴν πληθώρα τῶν ἀποδεικτικῶν στοιχείων, ἦταν ὁ Ἀλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ὁ Ἰωάννης Κωλέττης, ὁ Λάζαρος Κουντουριώτης, ὁ Ἀνδρέας Βῶκος-Μιαούλης καὶ πίσω ἀπὸ αὐτοὺς ἡ Ἀγγλία καὶ ἡ Γαλλία, μὲ πολὺ χρῆμα καὶ ἀκόμη περισσότερα ταξίματα καὶ ὑποσχέσεις.
Στὶς 24 Φεβρουαρίου τοῦ 1831 ἀξίωναν οἱ Ὑδραῖοι πλοιοκτῆτες πολεμικὲς ἀποζημιώσεις καὶ πληρωμή, μὲ ἰδιαιτέρους μισθοὺς ποὺ οὐδέποτε εἶχαν ὁριστῇ, πρὸς τοὺς πλοιάρχους καὶ τοὺς πλοιοκτῆτες τῶν πλοίων τους. (Κάτι σὰν ἐπὶ πλέον ἐνοίκιον, γιὰ τὴν χρήσι τῶν πλοίων τους στὶς πολεμικὲς ἐπιχειρήσεις, ξέχωρα ἀπὸ τὶς ὅποιες ἀποζημιώσεις ἐδικαιοῦντο.) Ὁ Καποδίστριας ἀνεγνώρισε μόλις τὸ ἕνα τρίτο, ὥς ἀποζημίωσιν, ἀλλὰ ἔθεσε τὸν ὅρο τοῦ ἐλέγχου, γιὰ κάθε περίπτωσιν χωριστά.
Γιὰ τοὺς πλοιάρχους ὅμως, στὶς 20 Μαρτίου, ἀπεφάσισε νὰ προχωρήσῃ στὴν ἔγκρισι τῶν ἀποζημιώσεῶν τους. Ἀποφασίζει ἐπίσης νὰ συγκροτηθῇ ἐπιτροπῆ, τῆς ὁποίας μέλη θὰ ἦτο ὁ Μιαούλης, ὁ Κανάρης καὶ ὁ Γεώργιος Ἀνδροῦτσος (Κολανδροῦτσος).
Ὅμως ἀν τὶ νὰ ἡρεμήσουν οἱ ἐν Ὕδρᾳ συνωμότες, ἀπέῤῥιψαν τὶς προτάσεις τοῦ κυβερνήτου, πρὸ κειμένου νὰ μὴν εὐαρεστηθῇ τμῆμα τῆς κοινωνίας τους. Στὸ μεταξύ, ὁ Μαυροκορδάτος μὲ ἕδρα του τὴν Τῆνο, ἔστελνε ἐπιστολές, πολλὲς φορὲς πλαστές, ὑποτίθεται ἀπὸ διάφορα νησιά, ἀλλὰ περισσότερο ἀπὸ …τὸν ἴδιον, ἀκόμη κι ἀπὸ τὴν ὑπὸ τουρκικὸ ζυγὸ Ἀθήνα, πρὸς τὸ Ναύπλιο, μὲ θέμα τὴν ἀξίωσι γιὰ Έθνοσυνέλευσι.
Ἡ κατάστασις εἶχε ἀρχίσῃ νὰ ξεφεύγῃ ἀπὸ κάθε ἔλεγχο. Οἱ πρωτεργάτες, κατόπιν τῶν ἐπισήμων πλέον καταγγελιῶν καὶ τὴν πληθώρα τῶν ἀποδεικτικῶν στοιχείων, ἦταν ὁ Ἀλέξανδρος Μαυροκορδάτος, ὁ Ἰωάννης Κωλέττης, ὁ Λάζαρος Κουντουριώτης, ὁ Ἀνδρέας Βῶκος-Μιαούλης καὶ πίσω ἀπὸ αὐτοὺς ἡ Ἀγγλία καὶ ἡ Γαλλία, μὲ πολὺ χρῆμα καὶ ἀκόμη περισσότερα ταξίματα καὶ ὑποσχέσεις.
Τότε ὁ Καποδίστριας δίδει ἐντολὴ στὸν Κανάρη νὰ παραλάβῃ τὰ πολεμικὰ πλοῖα, ποὺ ἦταν στὸν Πόρο, πρὸ κειμένου νὰ ἀποκλείσῃ τὴν Ὕδρα καὶ νὰ ἐπιβάλῃ τὴν τάξι. Κατόπιν προδοσίας, προλαμβάνουν καὶ τὰ καταλαμβάνουν ὁ Κριεζῆς μὲ τὸν Βῶκο-Μιαούλη, στὶς 16 Ἰουλίου τοῦ 1831. Ὁ Κανάρης συνελήφθῃ ἀπὸ τὸν Μιαούλη, τὴν ἐπομένη, ἀλλὰ κατάφερε νὰ διαφύγῃ. Προηγουμένως εἶχε λάβῃ ὑποσχέσεις γιὰ τὸ ὅ,τι δὲν θὰ χρησιμοποιοῦσε τὰ πλοῖα κατὰ Ἑλλήνων, σὲ μίαν πολὺ ἔντονο συζήτησιν ποὺ εἶχον μεταξύ τους. Ὅμως μὲ τὸν Μαυροκορδάτο δίπλα του αὐτὸ ἦταν ἀδύνατον. Ἑτοιμαζόταν νέος ἐμφύλιος.
Παρὰ τὶς προσπάθειες τοῦ Ῥώσσου ναυάρχου Ῥίκορντ, νὰ πείσῃ τὸν Βῶκο νὰ ἀποχωρήσῃ, δὲν ὑπῆρξε κάποιο ἀποτέλεσμα. Κατόπιν καὶ τῆς προσελεύσεως τῶν ἀγγλικῶν καὶ τῶν γαλλικῶν πλοίων, ἔξω ἀπὸ τὸ λιμάνι τοῦ Πόρου, τὸ ὁποῖον ἔκλειναν τὰ ῥωσσικὰ πλοῖα, ὁ Μιαούλης ἀνεθάῤῥησε. Αὐτὸ ὅμως κράτησε γιὰ λίγο, διότι ἤδη τὸ φρούριο τοῦ Πόρου εἶχε καταληφθῇ ἀπὸ Ἑλληνικὲς δυνάμεις.
Στὸ διάστημα ἀπὸ 24 Ἰουλίου ἔως καὶ 31 Ἰουλίου, ἀντηλάγησαν ἀρκετὲς φορὲς πυρά, μεταξὺ Βώκου-Μιαούλη καὶ Ῥίκορντ, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ὑπάρξουν ἀρκετοὶ νεκροί, κι ἀπὸ τὶς δύο πλευρές, ἀλλὰ καὶ σοβαρὲς ζημιές.
Ὁ Μιαούλης τελικῶς στὶς 31 Ἰουλίου εἶχε ἀπομείνῃ μὲ εἴκοσι ναῦτες. Ἀρκετὰ πλοῖα μας εἶχαν βυθιστῇ ἤ καταστραφῇ, μερικῶς ἤ ὁλικῶς.
Στὸ διάστημα ἀπὸ 24 Ἰουλίου ἔως καὶ 31 Ἰουλίου, ἀντηλάγησαν ἀρκετὲς φορὲς πυρά, μεταξὺ Βώκου-Μιαούλη καὶ Ῥίκορντ, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ ὑπάρξουν ἀρκετοὶ νεκροί, κι ἀπὸ τὶς δύο πλευρές, ἀλλὰ καὶ σοβαρὲς ζημιές.
Ὁ Μιαούλης τελικῶς στὶς 31 Ἰουλίου εἶχε ἀπομείνῃ μὲ εἴκοσι ναῦτες. Ἀρκετὰ πλοῖα μας εἶχαν βυθιστῇ ἤ καταστραφῇ, μερικῶς ἤ ὁλικῶς.
Τὴν 1η Αὐγούστου τοῦ 1831, ὁ Βῶκος, ἐκνευρισμένος ἀπὸ τὴν ὅλο καὶ μεγαλύτερον ἐγκατάλειψιν τῶν ἀνδρῶν του, διέταξε νὰ τοποθετήσουν φιτίλια σὲ πολλὰ σημεῖα τῶν πλοίων «Ὕδρα», «Ἑλλάς», «Καρτερία» κι «Ἐμμανουήλ». Εἶχε ἀπόλυτον ἐπίγνωσιν τῆς πράξεῶς του καὶ ἦτο ἀπολύτως ψύχραιμος. Ἔχαιρε πλήρους διαυγείας!!!
Τὰ δύο πρῶτα ἀνετινάχθησαν. Τὰ ὑπόλοιπα δύο, κατόπιν τῶν ἡρωϊκῶν ἐπεμβάσεων δύο ἀνδρῶν, διεσώθησαν.
Ὁ Μιαούλης, μὲ τοὺς εἴκοσι ἄνδρες ποὺ τοῦ ἀπέμειναν, λόγῳ λιποταξίας τῶν ὑπολοίπων, κατάφερε νὰ διαφύγῃ μὲ μίαν βάρκα ἐν μέσῳ πυρῶν ποὺ ἐδέχθῃ κι ἀπὸ τὸν Πόρο ἀλλὰ κι ἀπὸ τὰ ῥωσσικὰ πλοῖα. Ἀκόμη καὶ οἱ φίλοι του στὸν Πόρο τὸν ἤθελαν νεκρό!!! (Τμῆμα τῆς βάρκας του ἐκτίθεται στὴν Ὕδρα ἀκόμη καὶ σήμερα μὲ ἰδιαιτέρα ὑπερηφάνεια!!!)
Οἱ Ὑδραῖοι ὄχι μόνον δὲν ἀπεκήρυξαν τὴν πράξι τοῦ Βώκου, ἀλλὰ τὸν ἐτίμησαν, τὸν τιμοῦν καὶ ταὐτοχρόνως ἐστράφησαν ἐκ νέου κατὰ τοῦ κυβερνήτου, μὲ μεγαλύτερον μένος.
Τὰ δύο πρῶτα ἀνετινάχθησαν. Τὰ ὑπόλοιπα δύο, κατόπιν τῶν ἡρωϊκῶν ἐπεμβάσεων δύο ἀνδρῶν, διεσώθησαν.
Ὁ Μιαούλης, μὲ τοὺς εἴκοσι ἄνδρες ποὺ τοῦ ἀπέμειναν, λόγῳ λιποταξίας τῶν ὑπολοίπων, κατάφερε νὰ διαφύγῃ μὲ μίαν βάρκα ἐν μέσῳ πυρῶν ποὺ ἐδέχθῃ κι ἀπὸ τὸν Πόρο ἀλλὰ κι ἀπὸ τὰ ῥωσσικὰ πλοῖα. Ἀκόμη καὶ οἱ φίλοι του στὸν Πόρο τὸν ἤθελαν νεκρό!!! (Τμῆμα τῆς βάρκας του ἐκτίθεται στὴν Ὕδρα ἀκόμη καὶ σήμερα μὲ ἰδιαιτέρα ὑπερηφάνεια!!!)
Οἱ Ὑδραῖοι ὄχι μόνον δὲν ἀπεκήρυξαν τὴν πράξι τοῦ Βώκου, ἀλλὰ τὸν ἐτίμησαν, τὸν τιμοῦν καὶ ταὐτοχρόνως ἐστράφησαν ἐκ νέου κατὰ τοῦ κυβερνήτου, μὲ μεγαλύτερον μένος.
Οἱ ἀντιδράσεις τοῦ Καποδιστρίου ἄμεσες.
Ζήτησε νὰ ὁριστῇ ἡμερομηνία γιὰ Ἐθνικὴ συνέλευσι καὶ ἐκλογὴ νέου κυβερνήτου.
Ἀπέκλεισε τὸ λιμάνι τῆς Ὕδρας κι ἐξεκίνησε τὴν διαδικασία διώξεων καὶ κυρώσεων κατὰ τοῦ Μιαούλη, γιὰ ἐσχάτη προδοσία, κάτι ποὺ ἐσήμαινε θάνατο.
Στὸ μεταξὺ τὰ χρήματα τῶν ἄγγλογάλλων, ποὺ ἐδιοχετεύοντο μέσῳ Ὕδρας σὲ ὅλην τὴν τότε Ἑλλάδα, δημιουργοῦσαν κι ἄλλες ἑστίες ἀντικαποδιστριακές.
Ἀποτέλεσμα αὐτῶν ὅλων τῶν μεθοδεύσεων ἦταν ἡ δολοφονία τοῦ κυβερνήτου, στὶς 27 Σεπτεμβρίου τοῦ 1831.
Ζήτησε νὰ ὁριστῇ ἡμερομηνία γιὰ Ἐθνικὴ συνέλευσι καὶ ἐκλογὴ νέου κυβερνήτου.
Ἀπέκλεισε τὸ λιμάνι τῆς Ὕδρας κι ἐξεκίνησε τὴν διαδικασία διώξεων καὶ κυρώσεων κατὰ τοῦ Μιαούλη, γιὰ ἐσχάτη προδοσία, κάτι ποὺ ἐσήμαινε θάνατο.
Στὸ μεταξὺ τὰ χρήματα τῶν ἄγγλογάλλων, ποὺ ἐδιοχετεύοντο μέσῳ Ὕδρας σὲ ὅλην τὴν τότε Ἑλλάδα, δημιουργοῦσαν κι ἄλλες ἑστίες ἀντικαποδιστριακές.
Ἀποτέλεσμα αὐτῶν ὅλων τῶν μεθοδεύσεων ἦταν ἡ δολοφονία τοῦ κυβερνήτου, στὶς 27 Σεπτεμβρίου τοῦ 1831.
Ἀρχικῶς, ἔως καὶ προσφάτως δῆλα δή, ἐπισήμως οἱ ἔνοχοι γιὰ τὴν δολοφονία Καποδίστρια, ἐφέροντο οἱ Μαυρομιχαλαῖοι.
Μόλις προσφάτως ὅμως ἄρχισαν νὰ βλέπουν τὸ φῶς νέες ἔρευνες, ποὺ ἀποδεικνύουν πὼς οἱ Μαυρομιχαλαῖοι δὲν εἶχαν ἐμπλοκή.
Ἀλήθεια, ποιός ὀφελεῖτο; Μήπως ἐκεῖ πρέπει νά ἀναζητήσουμε τούς πραγματικούς ἐνόχους;
Διότι ὄφελος ἀπεκόμισαν, εἶτε ἄμεσον εἶτε ἔμμεσον, ὁ Βῶκος, οἱ Κουντουριώτηδες, ὁ Μαυροκορδᾶτος καὶ φυσικὰ οἱ Ἄγγλοι καὶ οἱ Γάλλοι, ποὺ ἔθεσαν ἐκτὸς μάχης τὸν μοναδικὸ ἴσως κυβερνήτη ποὺ ἀγάπησε τὴν Ἑλλάδα καὶ τοὺς Ἕλληνες.
Μόλις προσφάτως ὅμως ἄρχισαν νὰ βλέπουν τὸ φῶς νέες ἔρευνες, ποὺ ἀποδεικνύουν πὼς οἱ Μαυρομιχαλαῖοι δὲν εἶχαν ἐμπλοκή.
Ἀλήθεια, ποιός ὀφελεῖτο; Μήπως ἐκεῖ πρέπει νά ἀναζητήσουμε τούς πραγματικούς ἐνόχους;
Διότι ὄφελος ἀπεκόμισαν, εἶτε ἄμεσον εἶτε ἔμμεσον, ὁ Βῶκος, οἱ Κουντουριώτηδες, ὁ Μαυροκορδᾶτος καὶ φυσικὰ οἱ Ἄγγλοι καὶ οἱ Γάλλοι, ποὺ ἔθεσαν ἐκτὸς μάχης τὸν μοναδικὸ ἴσως κυβερνήτη ποὺ ἀγάπησε τὴν Ἑλλάδα καὶ τοὺς Ἕλληνες.
Δυστυχῶς γιὰ κάποιους, γιὰ πρώτη φορὰ θὰ καταθέσω δημοσίως τὶς ὑποψίες μου, ποὺ πέφτουν ἐπάνω στὸν ἐμπρηστὴ τοῦ στόλου μας, καθῶς καὶ τοὺς ὑποκινητές του καὶ τοὺς χρηματοδότες του.
Ἀρκεῖ φυσικὰ νὰ θυμηθοῦμε ὅ,τι τελικῶς δὲν ἐνοχλήθηκε ποτέ, ἀλλὰ οὔτε κι ἐξακολούθησαν οἱ διώξεις ποὺ ἔπρεπε νὰ ὁλοκληρωθοῦν. Διότι συζητᾶμε γιὰ πράξι ἐσχάτου προδοσίας, τὴν στιγμὴ ποὺ ἡ χώρα ἀκόμη δὲν εἶχε ἀπελευθερωθῇ πλήρως. Ἀλλὰ κι αὐτὸ νὰ συνέβαινε, πάλι ἔσχατος προδοσία εἶναι μία τέτοια πράξις. Ποῦ εἶναι λοιπόν οἱ διώξεις καί οἱ κυρώσεις; Ποῦ ἡ τιμωρία;
Τὸ 1832 ἐτέθῃ ὁ Βῶκος, μόλις λίγους μῆνες κατόπιν τοῦ ἐμπρησμοῦ, ἐπὶ κεφαλῆς ἀποστολῆς στὸ Μόναχο, γιὰ νὰ προσφέρῃ στὸν Ὄθωνα τὸ στέμμα. Πῶς εἶναι δυνατόν ἕνας προδότης τοῦ ἔθνους νά προσφέρῃ κάτι πού προέρχεται ἀπό ὅλο τό ἔθνος;
Οὐδεῖς οὐδέποτε ἀνέλαβε νὰ τὸν διώξῃ.
Ὁ Ὄθων τὸν ἐπισκεπτόταν συχνά, ἰδίως ἀπὸ τότε ποὺ κατέπεσε ἀπὸ πνευμονία.
Ἀπεβίωσεν ὥς ἀντιναύαρχος.
Ἀρκεῖ φυσικὰ νὰ θυμηθοῦμε ὅ,τι τελικῶς δὲν ἐνοχλήθηκε ποτέ, ἀλλὰ οὔτε κι ἐξακολούθησαν οἱ διώξεις ποὺ ἔπρεπε νὰ ὁλοκληρωθοῦν. Διότι συζητᾶμε γιὰ πράξι ἐσχάτου προδοσίας, τὴν στιγμὴ ποὺ ἡ χώρα ἀκόμη δὲν εἶχε ἀπελευθερωθῇ πλήρως. Ἀλλὰ κι αὐτὸ νὰ συνέβαινε, πάλι ἔσχατος προδοσία εἶναι μία τέτοια πράξις. Ποῦ εἶναι λοιπόν οἱ διώξεις καί οἱ κυρώσεις; Ποῦ ἡ τιμωρία;
Τὸ 1832 ἐτέθῃ ὁ Βῶκος, μόλις λίγους μῆνες κατόπιν τοῦ ἐμπρησμοῦ, ἐπὶ κεφαλῆς ἀποστολῆς στὸ Μόναχο, γιὰ νὰ προσφέρῃ στὸν Ὄθωνα τὸ στέμμα. Πῶς εἶναι δυνατόν ἕνας προδότης τοῦ ἔθνους νά προσφέρῃ κάτι πού προέρχεται ἀπό ὅλο τό ἔθνος;
Οὐδεῖς οὐδέποτε ἀνέλαβε νὰ τὸν διώξῃ.
Ὁ Ὄθων τὸν ἐπισκεπτόταν συχνά, ἰδίως ἀπὸ τότε ποὺ κατέπεσε ἀπὸ πνευμονία.
Ἀπεβίωσεν ὥς ἀντιναύαρχος.
Αὐτὰ γιὰ τὴν τιμωρία του.
Σημείωσις
Μελέτησα πάρα πολύ, πάρα πολλούς, γιὰ νὰ καταφέρω νὰ γράψω τὸ παραπάνω κείμενον.
Μελέτησα πολλούς, μὰ ἰδίως μελέτησα τὴν βιογραφία του ἀπὸ τὸν Ἰωάννη Πασσᾶ καὶ τὴν ἐγκυκλοπαίδεια Ἥλιος. Προσπάθησα, ἀλλὰ δὲν τὰ κατάφερα, νὰ παραμείνω παρατηρητής. Εἶμαι ἐξοργισμένη τελικῶς.
Τώρα, τόσα χρόνια μετά, ναί, εἶμαι ἐξοργισμένη.
Θυμήθηκα τὸν Παπαφλέσσα, ποὺ κατάφερε μὲ τὴν θυσία του στὸ Μανιάκι νὰ σβήσῃ, κατὰ μίαν ἔννοιαν, τὰ λάθη του. Τὰ πάρα πάρα πάρα πολλὰ λάθη του. Τὰ στερνὰ τιμοῦν τὰ πρῶτα, λέει ὁ λαός μας. Στὸν Παπαφλέσσα ἔτσι ἦταν.
Στόν Μιαούλη; Ἔτσι ἦταν;
Οὐδόλως μὲ ἀνακουφίζει ἡ θλίψις του. Τέσσερα χρόνια δὲν ζεῖ κάποιος μὲ τόση θλίψι. Στὴν ἀξιοπρεπεστέρα τῶν περιπτώσεων αὐτοκτονεῖ. Πέθανε στὶς 11 Ἰουνίου τοῦ 1835 στὸν Πειραιᾶ. Ἄρχοντας!!!
Μελέτησα πολλούς, μὰ ἰδίως μελέτησα τὴν βιογραφία του ἀπὸ τὸν Ἰωάννη Πασσᾶ καὶ τὴν ἐγκυκλοπαίδεια Ἥλιος. Προσπάθησα, ἀλλὰ δὲν τὰ κατάφερα, νὰ παραμείνω παρατηρητής. Εἶμαι ἐξοργισμένη τελικῶς.
Τώρα, τόσα χρόνια μετά, ναί, εἶμαι ἐξοργισμένη.
Θυμήθηκα τὸν Παπαφλέσσα, ποὺ κατάφερε μὲ τὴν θυσία του στὸ Μανιάκι νὰ σβήσῃ, κατὰ μίαν ἔννοιαν, τὰ λάθη του. Τὰ πάρα πάρα πάρα πολλὰ λάθη του. Τὰ στερνὰ τιμοῦν τὰ πρῶτα, λέει ὁ λαός μας. Στὸν Παπαφλέσσα ἔτσι ἦταν.
Στόν Μιαούλη; Ἔτσι ἦταν;
Οὐδόλως μὲ ἀνακουφίζει ἡ θλίψις του. Τέσσερα χρόνια δὲν ζεῖ κάποιος μὲ τόση θλίψι. Στὴν ἀξιοπρεπεστέρα τῶν περιπτώσεων αὐτοκτονεῖ. Πέθανε στὶς 11 Ἰουνίου τοῦ 1835 στὸν Πειραιᾶ. Ἄρχοντας!!!
Κατόπιν τῆς δολοφονίας τοῦ Καποδίστρια συνεκρότησαν ἐπιτροπή, ἐξεδίωξαν τὴν νόμιμο, ἐκλεγμένη γερουσία κι ἐκήρυξαν τὴν Ὕδρα ἀνεξάρτητον. Στὴν ἐπιτροπὴ ποὺ ὅρισαν γιὰ κυβέρνησι, τὴν «Συνταγματικὴ Γερουσία» συμμετεῖχαν ὁ Γεώργιος Κουντουριώτης, ὁ Ἀνδρέας Βῶκος-Μιαούλης, ὁ Βασίλειος Βουδούρης, ὁ Ἀλέξανδρος Κριεζῆς, ὁ Δημήτριος Βούλγαρης, ὁ Ν. Οἰκονόμου καὶ ὁ Μανώλης Τομπάζης. Αὐτὰ τὰ ὀνόματα νὰ τὰ θυμόμαστε. Εἶναι ὅλα ὀνόματα προδοτῶν καὶ πρέπει νὰ τὰ καταγράψουμε στὴν μνήμη μας ἔτσι, κι ὄχι ὅπως μᾶς ἔμαθαν. Διότι ναὶ μὲν ἡ ἱστορία γράφεται ἀπὸ τοὺς νικητές, καλὴν ὥραν σὰν τοὺς παραπάνω, ἀλλὰ ἐπὶ τέλους κάποτε πρέπει νὰ μάθουμε καὶ τοὺς ἐχθρούς μας ἀλλὰ καὶ τοὺς φίλους μας!!!
Ἀκόμη μία ἀπόδειξις τῶν ὅσων ἰσχυρίζομαι εἶναι ὁ Καρατάσος, (πολὺ τὸ χρῆμα ποὺ κυκλοφοροῦσε τότε, ὅπως ἄλλως τὲ καὶ τώρα, ὅταν θέλουν νὰ κατευθύνουν κάποιους πρὸς τὴν …«σωστὴ κατεύθυνσι»), τὸν ὁποῖον ἐξώθησαν σὲ ἐπαναστατικὴ δράσι, ἐντὸς τοῦ τακτικοῦ στρατοῦ. Αὐτὸς πάλι ὅταν ἀπέτυχε νὰ συμπαρασύρῃ κι ἄλλους ἀξιωματικούς, μετὰ ἀπὸ περίπου 40 ἡμερῶν περιπέτειες, κατέληξε στὶς 7 Ἰουνίου τοῦ 1831 στὴν Ὕδρα, ὅπου ἔγινε δεκτὸς μὲ ἰδιαίτερες τιμές. Κατόπιν τῶν ἀνακρίσεων ἀπεδείχθῃ πὼς ὑποκινητὲς τῶν διαφόρων «ἀντιδράσεων» ἦσαν οἱ προαναφερόμενοι. Ἀκολούθησαν συλλήψεις, φυλακίσεις καὶ δίκες, στὶς ὁποῖες ὅμως οἱ ἀποφάσεις ἦταν ἀρκετὰ ἐπιεικεῖς καὶ φυσικὰ ὁ Καρατάσος παρέμεινε στὴν Ὕδρα ὥς τιμώμενον πρόσωπο.
Μὲ αὐτὰ τὰ καμώματα ὅμως κι ἄλλοι εἶχαν ἀρχίσῃ νὰ ἀναζητοῦν τρόπους γιὰ νὰ λάβουν χρήματα. Κι ὄταν δὲν τὰ ἐλάμβανον, τότε ἀντιτίθεντο στὴν κυβέρνησι, μὲ τὴν στήριξι φυσικὰ τοῦ Μαυροκορδάτου, τῶν Κουντουριώτηδων καὶ τῆς Ὕδρας.
Ὁ Μαυροκορδάτος, καθῶς ἐπίσης καὶ ὁ Γεώργιος Κοντουριώτης, μὲ τὸν ἀδελφό του Λάζαρο Κουντουριώτη, βαθύτατα χωμένοι μέσα σὲ κάθε συνωμοσία κατὰ τοῦ Καποδιστρίου καὶ σὲ ἄμεσον ἐπαφὴ μὲ τὸ ἀγγλικὸ στοιχεῖον, τοῦ ὁποίου ἐφέροντο ὥς ἐκπρόσωποι στὴν Ἑλλάδα, κατόπιν τοῦ παραπάνω γεγονότος, τῆς καταστροφῆς τοῦ στόλου, σφύριζαν ἀδιάφορα. Ὁ Μαυροκορδάτος μάλλιστα, σὲ ὁμολογία του, μερικὰ χρόνια ἀργότερα, ἔλεγε πὼς δὲν εἶχε ἐπιμείνῃ πρὸς τὸν Βῶκο, γιὰ τὴν καταστροφὴ τοῦ στόλου…
Ὁ Μαυροκορδάτος, καθῶς ἐπίσης καὶ ὁ Γεώργιος Κοντουριώτης, μὲ τὸν ἀδελφό του Λάζαρο Κουντουριώτη, βαθύτατα χωμένοι μέσα σὲ κάθε συνωμοσία κατὰ τοῦ Καποδιστρίου καὶ σὲ ἄμεσον ἐπαφὴ μὲ τὸ ἀγγλικὸ στοιχεῖον, τοῦ ὁποίου ἐφέροντο ὥς ἐκπρόσωποι στὴν Ἑλλάδα, κατόπιν τοῦ παραπάνω γεγονότος, τῆς καταστροφῆς τοῦ στόλου, σφύριζαν ἀδιάφορα. Ὁ Μαυροκορδάτος μάλλιστα, σὲ ὁμολογία του, μερικὰ χρόνια ἀργότερα, ἔλεγε πὼς δὲν εἶχε ἐπιμείνῃ πρὸς τὸν Βῶκο, γιὰ τὴν καταστροφὴ τοῦ στόλου…
Ὁ ἴδιος ὁ Μιαούλης φέρεται νὰ ὁμολόγησε στὸν Τρικούπη «ἐὰν σὲ εἶχα σιμά μου, στὸν Πόρο, νὰ μὲ συμβουλεύσῃς, ὅταν ἀπεφάσισα νὰ κάψω τὴν φρεγάδα, δὲν θὰ τὴν ἔκαια.» (Μᾶς διασώζει τὴν ὁμολογία, ποὺ φέρεται νὰ συνέβῃ τὸ 1833, ὁ Νικόλαος Δραγούμης.)
Τὸ κείμενον λοιπὸν αὐτό, δημοσιευμένο σήμερα, 31 Ἰουλίου τοῦ 2013, ἄν κι ὀφείλαμε νὰ τὸ δημοσιεύσουμε αὔριο, 1η Αὐγούστου, εἶναι ἐλάχιστος φόρος τιμῆς στὴν ἀλήθεια ποὺ οὐδέποτε μάθαμε νὰ ἀναζητοῦμε. Θέλω νὰ πιστεύω πὼς κάποιοι, λίγοι πάντα, θὰ τὸ ἐρευνήσουν περισσότερο.
Στὴν φωτογραφία ἡ βάρκα μὲ τὴν ὁποίαν διέφυγε ὁ Βῶκος, κατόπιν τῆς καταστροφῆς τοῦ στόλου μας. Τὸ ὅ,τι τὴν ἐκθέτουν καὶ μόνον, στὴν Ὕδρα, κατ’ ἐμὲ πάντα, εἶναι Ὕβρις καὶ προσβολὴ στὴν μνήμη μας καὶ στὴν ἱστορία μας. Τὸ ὅ,τι ἐπίσης τιμοῦν αὐτὴν τὴν πράξι εἶναι ἀκόμη μεγαλυτέρα Ὕβρις.
ΣΧΟΛΙΟ "ΚΡΥΦΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ": Η θέση μας είναι γνωστή. Ευτυχώς υπάρχουν άνθρωποι σήμερα, που ξέρουν να μελετούν την Ιστορία σε βάθος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου