Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΨΑΧΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑΚΟ ΖΗΤΗΜΑ (Μια άγνωστη πτυχή της ζωής του)

Ο Τάκης Καλογερόπουλος στο «Λεξικό της Ελληνικής Μουσικής» (2001) γράφει για τα τελευταία χρόνια του Κωνσταντίνου Ψάχου: «Όμως κατόπιν, ο σοφός και μουσικότατος αυτός Έλληνας αφέθηκε στάσιμος επί σειρά ετών στον ίδιο βαθμό και πέθανε (τυφλός και λησμονημένος) χωρίς ποτέ είτε να προαχθεί τιμητικά σε Διευθυντή είτε να προσληφθεί ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο σε ειδικά θεσπισμένη γι’ αυτόν έδρα εθνομουσικολογίας (παρά τις σχετικές επίμονες προσπάθειες του Μ. Καλομοίρη) είτε τέλος (όπως θα εξυπακουόταν σε όποια ευνομούμενη Πολιτεία) να εκλεγεί Ακαδημαϊκός, ως ελάχιστη ηθική ανταμοιβή για την κολοσσιαία εθνική του προσφορά, από την οποία ακόμα αντλούμε φως και ελπίδα».

Ίσως ένας λόγος που ο Ψάχος αδικήθηκε και αφέθηκε στάσιμος τα τελευταία χρόνια της ζωής του να ήταν η στάση του απέναντι στην αντικανονική ημερολογιακή αλλαγή που προέβη η ηγεσία της Εκκλησίας της Ελλάδος το 1924, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας Πλαστήρα.

Δεν γνωρίζω, από τη μέχρι στιγμής έρευνά μου, αν μετά την αλλαγή παρέμεινε με το παλαιό ημερολόγιο, αλλά τα στοιχεία που αποκόμισα, βασιζόμενος στον τύπο της εποχής, δείχνουν ότι ήταν τουλάχιστον φίλα προσκείμενος στον αγώνα των παλαιοημερολογιτών.

Αφορμή για την έρευνα στάθηκε μία επιστολή του Ψάχου που δημοσιεύει ο καθηγητής θεολόγος –κοινωνιολόγος Δρ. Γεώργιος Μουστάκης στο βιβλίο του «Το ογδοντάχρονο μαρτυρικό συναξάριο παλαιοημερολογιτών 1924-2004» (2004), την οποία παραθέτω αυτούσια.

Η παραπάνω επιστολή μου προκάλεσε μεγάλη εντύπωση. Στα δεκαπέντε περίπου χρόνια που ασχολούμαι με την έρευνα των πηγών και της ιστορίας της βυζαντινής μουσικής, ως ιεροψάλτης, δεν είχε πέσει στην αντίληψή μου κάτι τόσο σημαντικό. Βέβαια με τον Ψάχο είχα ασχοληθεί ελάχιστα, κυρίως πάνω στην έρευνά μου για τον Άρχοντα Πρωτοψάλτη Ιάκωβο Ναυπλιώτη, και μάλιστα μουσικώς διαφωνούσα και διαφωνώ σε πολλά με τις θεωρίες του.  Όμως, πέρα από τις τυχόν διαφωνίες κανείς δεν αμφισβητεί ότι πρόκειται για μεγάλη μουσική προσωπικότητα και η εμπλοκή του σε ένα τέτοιο ζήτημα, χρήζει σοβαρής έρευνας.

Έτσι ανέτρεξα στον τύπο της εποχής. Στην εφημερίδα ΣΚΡΙΠ (22-7-1928) ανακάλυψα μία προκήρυξη υπέρ του παλαιού ημερολογίου την οποία υπογράφουν μεταξύ άλλων προσωπικοτήτων (όπως ο ιστορικός Παύλος Καρολίδης) και ο Κωνσταντίνος Ψάχος. Την παραθέτω και αυτή αυτούσια.

Η δράση όμως του αείμνηστου Ψάχου δε σταματά εκεί. Παίρνει μέρος σε δίκες παλαιοημερολογιτών ως μάρτυρας υπεράσπισης,

ενώ ταυτόχρονα ως ιδρυτικό στέλεχος αρθρογραφεί στο πρώτο επίσημο έντυπο των Γ.Ο.Χ. Ελλάδος με τίτλο «Η Φωνή της Ορθοδοξίας»

προσφέροντας επιχειρήματα στο οπλοστάσιο των ακολουθούντων το παλαιό ημερολόγιο.

Σε επόμενο άρθρο μου ευελπιστώ να βρω και να ανεβάσω αυτούσια τα κείμενα που έγραψε ο Κωνσταντίνος Ψάχος στο εν λόγω περιοδικό. Για να προλάβω τους κακοπροαίρετους ο σκοπός της ενασχόλησής μου με το θέμα είναι η παρουσίαση των γεγονότων του εορτολογικού σχίσματος, του οποίου τα αποτελέσματα βιώνουμε σήμερα οι Ορθόδοξοι Έλληνες, μέσα από τη ζωή και το έργο μεγάλων προσωπικοτήτων, προς προβληματισμό όλων των υγειών δυνάμεων της Εκκλησίας μας είτε ακολουθούντων το παλαιό είτε το νέο ημερολόγιο. Είθε ο Κύριος να μας αξιώσει του θαύματος της εν αληθεία ενότητος. Γένοιτο!