Παρόν και μέλλον της Αληθινής Ορθοδοξίας: Οι Παλαιοημερολογίτες της Ελλάδος μέσα από τις επιστολές του π. Σεραφείμ Ρόουζ

Στις 328 επιστολές του αλησμόνητου και ευλογημένου π. Σεραφείμ Ρόουζ, που συγκέντρωσε και εξέδωσε το 2016 ο αγαπητός μου φίλος Vyacheslav Marchenko (πνευματικό τέκνο του π. Γερμανού Ποντμοσένσκυ, συμμοναστού του π. Σεραφείμ) συναντάμε σπουδαίες πληροφορίες για την στάση του αγίου αυτού ανδρός απέναντι στο Ελληνικό Παλαιοημερολογητικό Κίνημα.

Η πρώτη, χρονολογικά, αναφορά γίνεται το 1963 σε γράμμα του π. Σεραφείμ, τότε λαϊκού ακόμη Ευγενίου, προς τον φίλο του Γκλεμπ (μετέπειτα π. Γερμανό) όπου αναφέρει ότι "το Άγιον Όρος και οι Παλαιοημερολογίτες παίρνουν ακόμη την Ορθοδοξία στα σοβαρά" (Προς Γκλεμπ, 30 Δεκεμβρίου 1963/12 Ιανουαρίου 1964).

Το 1970 αναφέρεται στην ευεργετική πίεση που ασκεί ο Παλαιοημερολογιτισμός στην επίσημη Εκκλησία γράφοντας: "Η Ελληνική Εκκλησία, παρεμπιπτόντως, έχει διαμαρτυρηθεί τόσο έντονα στον Αθηναγόρα εναντίον της μετάδοσης της Κοινωνίας στους Καθολικούς από τη Μόσχα, που δεν βλέπω πώς μπορούν να αποφύγουν να διακόψουν την εκκλησιαστική κοινωνία με τη Μόσχα τώρα - και αυτό υπό τον «οικουμενιστή» Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο - και αισθάνεται κανείς ότι νιώθει την πίεση των Παλαιοημερολογιτών, που προφανώς δυναμώνουν" (Προς Δανιήλ, 4/17 Σεπτεμβρίου 1970). 

Στις 26 Φεβρουαρίου 1971 αποστέλλει επιστολή διαμαρτυρίας προς την Ελληνική Κυβέρνηση για την δίωξη του μακαριστού π. Κυπριανού, μετέπειτα Μητροπολίτου Ωρωπού και Φυλής (δημοσιεύθηκε εδώ: https://krufo-sxoleio.blogspot.com/2016/10/blog-post_16.html ).

Το καλοκαίρι του ιδίου έτους ο π. Σεραφείμ Ρόουζ αναφέρεται με ενθουσιασμό στη συνάντηση που είχε με τον μακαριστό π. Θεοδώρητο Μαύρο (για την σχέση των δύο μεγάλων ανδρών έχει γίνει δημοσίευση εδώ: https://krufo-sxoleio.blogspot.com/2016/10/blog-post_21.html ).

Το 1973 αναφέρεται στην διαφορά μεταξύ του π. Παντελεήμονος της Βοστώνης που είχε ακραία φρονήματα και υποστήριζε την φανατική παράταξη των Παλαιοημερολογιτών (με τις ενέργειές του έγινε η Χειροθεσία των Ματθαιϊκών) και του π. Θεοδωρήτου που υποστήριζε την μετριοπαθή (ακόμη) πτέρυγα υπό τον Αρχιεπίσκοπο Αυξέντιο. Ο ίδιος ο π. Σεραφείμ παρατήρησε για την Χειροθεσία αργότερα ότι "λόγω της επιρροής του π. Παντελεήμονας οι Επίσκοποι [της ΡΟΕΔ] έκαναν κάποια λάθη σε εκείνη την Σύνοδο του 1971 (σχετικά με τις δύο διαφορετικές ομάδες Παλαιοημερολογιτών) και οι ίδιοι με αποτέλεσμα να επιδεινώσουν την «ελληνική κατάσταση»" (Προς π. Βαλέριο Λουκιάνοφ, 1/14 Φεβρουαρίου 1975). Για αυτό και το ίδιο έτος απευθυνόμενος προς τον μακαριστό Επίσκοπο Λαύρο (μετέπειτα Προκαθήμενο της ΡΟΕΔ) γράφει: "Θα πρέπει να σας πούμε ειλικρινά ότι δεν εμπιστευόμαστε τις «διπλωματικές» πράξεις του π. Παντελεήμονα σε σχέση με τους Έλληνες Παλαιοημερολογίτες. Από τότε που άρχισε να παρεμβαίνει στην κατάσταση της Ελληνικής Εκκλησίας (αυτό είναι με την ευλογία της Συνόδου ή του ίδιου του Επισκόπου;), έχει κάνει τα πράγματα πολύ χειρότερα. Τα πράγματα ήταν πολύ καλύτερα όταν οι Ρώσοι Επίσκοποι μας [σ. αναφέρεται στον Σικάγου Σεραφείμ και τον Χιλής Λεόντιο] χειροτονούσαν Παλαιοημερολογίτες Επισκόπους «αντικανονικά», αλλά από αγάπη, όχι από «πολιτική»" (Προς Επίσκοπο Λαύρο, 13/26 Αυγούστου 1975). Και σε άλλη επιστολή του: "Ο π. Παντελεήμων έχει κάνει πολύ κακό και στην Ελλάδα, αλλά τάσσεται ενάντια στην πλειονότητα των Παλαιοημερολογιτών και υποστηρίζει τους «Ματθαιϊκούς» - οι οποίοι είναι πραγματικά φανατικοί και νομικιστές. Νιώθουμε ότι η καταστροφή έρχεται στη φτωχή αγγλόφωνη αποστολή μας και οι προσήλυτοι που εμπιστεύτηκαν πάρα πολύ τους «Έλληνες» θα έχουν μια τραγική μοίρα" (Προς π. Βαλέριο, 5/18 Οκτωβρίου 1975). 

Το επόμενο έτος γράφει:  "Πρόσφατα κάποιοι ήθελαν να γίνει ένας «Αναβαπτισμός» στη Μητρόπολή μας της Δυτικής Αμερικής, αλλά ο Αρχιεπίσκοπός μας Αντώνιος αρνήθηκε σοφά να το επιτρέψει, στην οποία του παρείχαμε την πλήρη υποστήριξή μας - διότι, πράγματι, θα ισοδυναμούσε με μια ανοιχτή δήλωση της απουσία Χάριτος στην Ελληνική Αρχιεπισκοπή. Οι Επίσκοποι μας, παρεμπιπτόντως (είτε στη Σύνοδο του 1974 είτε αργότερα, δεν ξέρω) αρνήθηκαν ρητά να κάνουν μια τέτοια δήλωση όταν τους ζητήθηκε από μια από τις ελληνικές παλαιοημερολογιτικές δικαιοδοσίες (από την παράταξη Αυξεντίου η οποία δυστυχώς, που έχει προσχωρήσει πρόσφατα στην γνώμη των Ματθαιϊκών, αν και για λιγότερο φανατικούς λόγους)" (Προς Ανδρέα Μποντ, 18 Απριλίου/1 Μαΐου 1976).

Γράφοντας ο π. Σεραφείμ για προσχώρηση της παράταξης Αυξεντίου στη γνώμη των Ματθαιϊκών αναφέρεται στην γνωστή κακόδοξη Εγκύκλιο του 1974 (δείτε την εδώ: https://www.ecclesiagoc.gr/index.php/%CE%B5%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CF%81%CF%89%CF%83%CE%B7/%E1%BC%84%CF%81%CE%B8%CF%81%CE%B1/%E1%BC%90%CE%BA%CE%BA%CE%BB%CE%B7%CF%83%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CE%AC/409-engyclios-1974 ) με την οποία σηματοδοτήθηκε μία επίσημη αλλαγή εκκλησιολογικής πορείας των λεγόμενων διαδόχων του Αγίου πρ. Φλωρίνης Χρυσοστόμου.

Για αυτήν και για την στάση του μακαριστού Μητροπολίτου Αστορίας Πέτρου Αστυφίδου (+1997) - ο οποίος είχε αρνηθεί να την υπογράψει - έγραψε και τα εξής:

"Η δικαιοδοσία του Αρχιεπισκόπου Αυξεντίου, από την άλλη πλευρά, ήταν πιο κοντά στην Εκκλησία μας στην αποδοχή της «Οικονομίας». Αλλά προ ολίγου καιρού επίσης κήρυξαν άκυρα τα μυστήρια των Νεοημερολογιτών - όχι επειδή είναι νομικά και τεχνικά (σ. εννοεί "ενεργεία") «σχισματικοί» - το οποίο είναι Ματθαιϊκή σκέψη -, αλλά επειδή τώρα - κατά την άποψή τους - ο Οικουμενισμός έχει γίνει συνειδητή αίρεση και επομένως οι Νεοημερολογίτες είναι επίσημα αιρετικοί. Ζήτησαν από τους Επισκόπους μας (σ. της Ρωσικής Διασποράς υπό τον Άγιο Φιλάρετο) να λάβουν την ίδια απόφαση και οι Επίσκοποί μας αρνήθηκαν, με το σκεπτικό ότι αυτό είναι ένα ζήτημα πέρα από την αρμοδιότητά τους να κριθεί. Ο Επίσκοπος Αστορίας Πέτρος αρνήθηκε να αποδεχθεί την αυξεντιανή απόφαση και ως εκ τούτου κατέστη ακοινώνητος. Οι Επίσκοποί μας όμως δεν δέχτηκαν αυτή την αποκήρυξη και συνέχισαν να συλλειτουργούν μαζί του" (Προς Δανιήλ, 29 Μαΐου/11 Ιουνίου 1976).

Σχετικά με την ίδια Εγκύκλιο ο π. Σεραφείμ έγραψε αργότερα και τα εξής: "Το ζήτημα της χάριτος των νεοημερολογιτικών Μυστηρίων αμφισβητείται ακόμη περισσότερο από τους ίδιους τους Παλαιοημερολογίτες και η απόφαση της Αυξεντιακής Συνόδου του 1974, υποκινούμενη από πολιτικά κίνητρα, δεν έφερε καθόλου ειρήνη ούτε έλυσε το πρόβλημα· μάλιστα πολλοί από τους Επισκόπους άλλαξαν γνώμη από τότε για αυτό" (Προς π. Νικήτα Παλάση, 16/29 Ιουνίου 1976).

Μάλιστα αντιδρώντας απέναντι σε αυτές τις ακρότητες παρατηρούσε πως "η ανάγκη να μιλήσουμε ενάντια στον επικίνδυνο "εκ δεξιών" πειρασμό μας έχει αποτυπωθεί πάνω απ' όλα από πολύ σεβαστούς κληρικούς και πιστούς στην Ελλάδα που ακολουθούν το Παλαιό Ημερολόγιο" (Προς π. Νικήτα Παλάση, 16/29 Ιουνίου 1976), αναφερόμενος κυρίως στον π. Θεοδώρητο και τον π. Κυπριανό (μετέπειτα Μητροπολίτη), δηλαδή τους εκφραστές των εκκλησιολογικών θέσεων της μέσης οδού του Αγίου πρ. Φλωρίνης Χρυσοστόμου, τους οποίους ο ίδιος ο π. Σεραφείμ αποκαλούσε "υγιείς εκπροσώπους του Παλαιοημερολογιτισμού στην Ελλάδα" (Προς π. Ιωαννίκιο, 4/17 Νοεμβρίου 1976). 

Για αυτό και αναρωτιόταν για τους υπόλοιπους Παλαιοημερολογίτες: "πρέπει μόνο να επαινούμε τέτοιους ανθρώπους, παρόλο που βλέπουμε ότι σπέρνουν δυσπιστία και διχόνοια στο όνομα της «ορθότητας»;" (Προς π. Παναγιώτη Καρά, 30 Ιουνίου/13 Ιουλίου 1976).

Στον εκ δεξιών κίνδυνο αναφέρεται και σε άλλη επιστολή του: "Εξακολουθούμε να θεωρούμε τον κίνδυνο από την «δεξιά πτέρυγα» - που είναι πατερικό ρητό και όχι έκφραση κομματικής πολιτικής - αρκετά πραγματικό και απειλητικό, και αυτή η άποψη έχει ενισχυθεί για εμάς από πρόσφατες ανακοινώσεις που λάβαμε από αξιοσέβαστα μέλη της Παλαιοημερολογίτικης Εκκλησίας στην Ελλάδα, που μας λένε ότι η «ορθότητα» έχει γίνει «αρρώστια» στην Ελλάδα δεύτερη σε πνευματική βλάβη μετά την αποστασία του Οικουμενισμού. Αυτό στο οποίο αναφέρονται πρωτίστως, φυσικά, είναι οι Ματθαιϊκοί, οι οποίοι πλέον έχουν διακόψει κάθε κοινωνία με τη Σύνοδο μας ακριβώς επειδή οι Επίσκοποι μας αρνούνται να κηρύξουν τα Μυστήρια των Νεοημερολογιτών ως δίχως Χάρη" (Προς π. Παναγιώτη Καρά, 10/23 Αυγούστου 1976).

Λόγω αυτής της στάσης (της αποδοχής των ακραίων ζηλωτικών θέσεων, αλλά και της υπερηφάνειας που αυτή δημιουργεί) ο μακαριστός π.  Σεραφείμ Ρόουζ είχε προφητεύσει τον κατακερματισμό των Παλαιοημερολογιτών της Ελλάδος (αλλά και της Ρωσικής Διασποράς): 

"Η ίδια η παράταξη του Αυξεντίου κινδυνεύει να διασπαστεί σε διάφορες δικαιοδοσίες, κυρίως για ζητήματα υπερηφάνειας και εξουσίας" (Προς Δανιήλ, 29 Μαΐου/11 Ιουνίου 1976). Αυτό συνέβη τα αμέσως επόμενα χρόνια με τα απανωτές διασπάσεις από το 1979 και μετά. 

Για αυτό αμέσως έγραφε φοβούμενος και για το μέλλον της Ρωσικής Διασποράς: "Υπάρχει ένας φόβος, αυξημένος από τη γνώση της κατάστασης του ελληνικού Παλαιοημερολογιτισμού, να πέσουμε σε μια σεχταριστική νοοτροπία - ότι «μόνοι εμείς είμαστε αγνοί»" (στο ίδιο). 

Και σε άλλη επιστολή ακόμη πιο αποκαλυπτικά και ξεκάθαρα: "Η "ορθή πτέρυγα" της Ορθοδοξίας πιθανότατα θα χωριστεί σε πολλές μικρές "δικαιοδοσίες" στο μέλλον, οι περισσότερες από τις οποίες θα αναθεματίζουν και θα αντιμάχονται η μία την άλλη..." (Επιστολή προς Αλέξιο Γιανγκ, 2/15 Ιουνίου 1976).

Δεν χρειαζόταν όμως προφητικό χάρισμα για να κατανοήσει κάποιος ότι ο Ακραίος Ζηλωτισμός (ή "Ορθότητα" και "Υπερορθότητα", όπως τον αποκαλούσε ο π. Σεραφείμ) σε όλες τις μορφές και τις εκφάνσεις του (Ματθαιϊκοί. Βοστονίτες, Σακαρελλιστές κλπ.) είναι εκ φύσεως Σχισματογενής (ως αποτέλεσμα της εκ μέρους του απόρριψης της αναγκαιότητας Κρίσεως υπό αρμοδίας Συνόδου), όπως άλλωστε και οι παλαιότερες, όμοιες με αυτόν, αιρέσεις των Δονατιστών (δεκάδες αντιμαχόμενες παρατάξεις στην Βόρεια Αφρική) και των Παλαιόπιστων (δεκάδες αντιμαχόμενες παρατάξεις στην Ανατολική Ευρώπη και την Ρωσία).

Η μόνη λύση για να υπάρχει μέλλον στο Παλαιοημερολογιτικό Κίνημα είναι η απόρριψη της ακραίας (εκ δεξιών) εκκλησιολογίας και η επιστροφή στη μέση βασιλική οδό της Ορθοδόξου Ενστάσεως, όπως την συνόψισε λίαν επιτυχώς ο μακαριστός Μητροπολίτης Κυπριανός εδώ: https://krufo-sxoleio.blogspot.com/2022/09/blog-post_21.html  

(Η αρχή ενός άρθρου του Επισκόπου Κυπριανού στο περιοδικό "The Orthodox Word" [αρ. 93/Ιουλ.-Αυγ. 1980] που εξέδιδαν ο π. Σεραφείμ με τον π. Γερμανό)

Νικόλαος Μάννης