Τεθολωμένα καὶ δηλητηριώδη ὕδατα (Περὶ ψυχολογίας) Μέρος ΣΤ΄

(ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΕΔΩ)

   Ἁγίου Ἀθανασίου Παρίου

   «Μὴν ἀκούετε τοὺς φιλοσόφους, φιλοζόφους μᾶλλον εἰπεῖν, ἀλλὰ τοὺς θείους Ἀποστόλους· μὴ τοὺς φαυλοβιωτάτους καὶ ἐξωλεστάτους, ἀλλὰ τοὺς σωφρονεστάτους, τοὺς ἀσκητικωτάτους, τοὺς ἁγιωτάτους· μὴ τοὺς ἀμαθεστάτους κατὰ τὰ θεῖα, ἀλλὰ τοὺς θεοσόφους καὶ πνευματοφόρους· μὴ τοὺς θνητοψύχους καὶ ὑλόφρονας, ἀλλὰ τοὺς κήρυκας τῆς ἀθανασίας καὶ οὐρανόφρονας...» (ἐκ τοῦ ἔργου του «Ἀπολογία Χριστιανική»)

   «Οἱ κληρικοὶ καθὼς ἀποσπῶνται ἀπὸ κάθε ἄλλην ὑλικὴν προσπάθειαν, οὕτω καὶ ἀπὸ τὴν κοσμικὴν παιδείαν (σ.σ. πόσο μᾶλλον ἀπὸ τὴν ξένη πρὸς τὴν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἐπικίνδυνη «Ψυχολογία»), πρέπει νὰ κάνουν ἀνώτερον τὸν νοῦν καὶ μόνον εἰς τὸν Θεὸν νὰ προσέχουν πάντες καθαρίζοντες, ὅσον εἶναι δυνατόν, τὸν ὀφθαλμὸν τῆς ψυχῆς καὶ καταστήνοντας αὐτὸν δεκτικὸν τῶν θείων ἐπιλάμψεων, καὶ προχωροῦντες εἰς τὴν θεωρίαν» (=θεοπτίαν, θέωσιν)»[1].

   Σχόλιο δικό μας:  Ἂς τὰ ἀναγινώσκουν αὐτὰ οἱ εὐλαβέστατοι κληρικοί μας (καὶ κατ’ ἐπέκτασι ὅλοι οἱ χριστιανοί), γιὰ νὰ ἐντυπώσουν στὴν ψυχή τους τὸν στόχο ποὺ ὀφείλουν νὰ ἔχουν. Ἂν, ἀπὸ τὴν ἄλλη, στοχεύουν ἀλλοῦ, δὲν θὰ ἀργήσῃ ἡ ὥρα καθ’ ἣν τὸ κοσμικὸ πνεῦμα θὰ κυριαρχήσῃ στὴν ψυχή τους, πρὸς αἰώνιον ζημίαν δική τους καὶ τοῦ ποιμνίου.  

Ἁγίου Νικοδήμου ἁγιορείτου

(«Ἀπολογία περὶ μοναχισμοῦ», ἐπιστολή)

   «Ἡ θεία ἀλήθεια εἶναι ἀνωτέρα καὶ προτιμοτέρα τῆς «ἐπιστήμης» […] Καὶ βέβαια φρόνιμος θὰ εἶναι καὶ θὰ ὀνομάζεται ὅποιος προκρίνει (=προτιμᾷ) τὶς ἀνώτερες (σ.σ. ἀλήθειες, τὶς θεῖες ἀποκαλύψεις) ἀπὸ τὶς κατώτερες (σ.σ. τὶς θεωρίες ἐπιστημόνων). […] Τώρα, πῶς δὲν θὰ λογισθῇς ἄφρων, ἀνίσως γιὰ αὐτὲς (τὶς κατώτερες) καταφρονήσῃς ἐκεῖνες (τὶς ἀνώτερες), καὶ μάλιστα ὅταν βλέπῃς πῶς γιὰ αὐτὲς κινδυνεύεις καὶ νὰ χάσῃς τελείως ἐκεῖνες, παρασυρόμενος ὀλίγον κατ’ ὀλίγον ἀπὸ τὴν ἀδιαφορία;»

   «Ἡ διὰ τῶν πειραμάτων φιλοσοφία, αὐτὴ δὲν εἶναι μία ἐπιστήμη αἰτιολογουμένη ἐκ τῶν προτέρων, ἥτις εἶναι πάντοτε ἀληθής, καὶ τῳόντι (σ.σ. πράγματι) ἐπιστήμη, ἀλλὰ φιλοσοφία πρωθύστερος συναγομένη ἐκ τῆς αἰσθήσεως καὶ τῆς ψηλαφήσεως τῶν χειρῶν. Ὁ Θεὸς εἶναι ἡ πηγὴ τῶν ἀληθειῶν,μᾶλλον δὲ αὐτὴ ἡ μόνη καὶ ἄκρα ἀλήθεια, ἐν ᾧ (σ.σ. μέσα στὸν ὁποῖο) πάντες οἱ λόγοι καὶ τὰ παραδείγματα τῶν ὄντων ἀρχικῶς καὶ αἰτιατικῶς συνέχονται καὶ προέρχονται· καὶ ὅποιος διὰ τῆς ἡσυχίας καὶ τῆς κατὰ νοῦν σχολῆς ἑνωθῇ τῷ Θεῷ ἑνοειδῶς καὶ συνεπτυγμένως βλέπει τοὺς λόγους τῶν πάντων ἐν τῷ Θεῷ, ὡς ἐν τῇ αἰτίᾳ τὰ ἀποτελέσματα».          

Γέροντος  Ἰουστίνου Πόποβιτς[2]

(«Πρὸς Κολασσαεῖς Ἐπιστολὴ Ἀποστόλου Παύλου»,

ἑρμηνεία ὑπὸ π. Ἰ. Πόποβιτς, σελ. 80-82)

   Κατὰ τὴν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας, οἱ ἅγιοι εἶναι «φιλόσοφοι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος». Κατὰ τὴν σκέψη τοῦ Ἁγίου Μακαρίου τοῦ Μεγάλου, τοῦ πραγματικὰ φιλοσόφου τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, αὐτοὶ εἶναι οἱ «ἅγιοι φιλόσοφοι». Γιατί, μὲ τὴν Ἁγία ζωή τους φτάνουν, καθιστοῦν στὸν ἑαυτό τους προσιτὴ τὴν φιλοσοφία «κατὰ Χριστὸν» καὶ καθίστανται ἔτσι φιλόσοφοι τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἁγίου.

   Στὸν «ἀντίποδα» (στὴν ἀντίθετη πλευρά) τῆς Θεανθρώπινης φιλοσοφίας, τῆς φιλοσοφίας «κατὰ Χριστόν», βρίσκεται ἡ ἀνθρώπινη φιλοσοφία, ἡ φιλοσοφία «κατὰ ἄνθρωπον».

   Αὐτὴ περιλαμβάνει ὅλες τὶς φιλοσοφίες, στὶς ὁποῖες ὁ ἄνθρωπος εἶναι τὸ μέτρο καὶ τὸ κριτήριο τῆς ἀληθείας. [σ.σ.: ὅπως ἀκριβῶς συμβαίνει στὴν «Ψυχολογία»]

   Ὅλα τὰ προβλήματα τῆς ζωῆς καὶ τῆς ἐπίγνωσης αὐτῆς, οἱ φιλοσοφίες αὐτές, τὰ λύνουν «κατὰ ἄνθρωπον», τὰ λύνουν διαμέσου τοῦ ἀνθρώπου. Γι’ αὐτὸ καὶ αὐτὲς εἶναι οὐμανιστικὲς ἢ καλύτερα homo-νιστικὲς. Ἡ βασική τους ἀρχή εἶναι: «μέτρον πάντων ἄνθρωπος»[3].

   Σύμφωνα μὲ τὴν ἀρχὴ αὐτή, καὶ ὁ ἄνθρωπος στὴν δική του συγκεκριμένη ψυχοφυσικὴ κατάσταση μπορεῖ νὰ εἶναι μὲ ὅλες του τὶς ἐλλείψεις, μὲ τὰ πάθη του, μὲ τὶς ἁμαρτίες του, μὲ ὅλες τὶς κακές του δυνάμεις. Φανερὸ εἶναι πλέον, ὅτι ἡ ἁμαρτία καὶ τὸ κακό, καθίστανται οἱ δημιουργικὲς δυνάμεις τοῦ (σ.σ. μακρὰν τοῦ Θεοῦ) ἀνθρώπου, οἱ ὁποῖες συμμετέχουν ὁλοκληρωτικὰ στὴν ζωή του. Συμμετέχουν καὶ στὶς σκέψεις του καὶ στὰ αἰσθήματά του καὶ στὶς κρίσεις του.

   Λοιπόν, ὑπάρχει: «μέτρον πάντων ἄνθρωπος», ποὺ μπορεῖ νὰ σημαίνει: ἡ Ἁμαρτία εἶναι μέτρον τῶν πάντων! Τὸ κακὸ εἶναι τὸ μέτρο του παντός. Καὶ στὴν συνέχεια αὐτὸ σημαίνει: ὁ διάβολος εἶναι τὸ μέτρο τοῦ παντός.

   Γιατί, γιὰ τοὺς ἁγίους ἀνθρώπους εἶναι φανερὴ ἡ ἀλήθεια, ὅτι ὁ (σ.σ. μακρὰν τοῦ Θεοῦ) ἄνθρωπος εἶναι «ἐργαστήριο τοῦ διαβόλου», ἐπειδὴ γίνεται ἐργαστήριο τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ κακοῦ (προσευχητικὸς κανόνας πρὶν ἀπὸ τῆν Θεία Κοινωνία. Προσευχὴ 4^η). Καὶ ἡ ἁμαρτία καὶ τὸ κακὸ εἶναι πάντα ἔργο τοῦ διαβόλου, εἶναι δουλειὰ διαβολική.

   Σὲ κάθε ἁμαρτία καὶ σὲ κάθε κακό, πάντα ὑπάρχει, «σὲ ἀνάλογη ποσότητα», ἡ διαβολικὴ λογική, ἡ διαβολικὴ ψυχή. Γιατὶ ὅλη ἡ φιλοσοφία «κατὰ ἄνθρωπο», σὲ τελικὴ ἀνάλυση, εἶναι «κενὴ ἀπάτη», εἶναι γυμνὴ «παράδοση τῶν ἀνθρώπων» (Κολ. 2,8).

   Πραγματικά, ποιὰ φιλοσοφία «κατὰ ἄνθρωπο», ἔλυσε τὸ πρόβλημα τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς; Καμμιά. Γιατὶ καμμιὰ δὲν ἔλυσε τὸ πρόβλημα τοῦ θανάτου. Καὶ τὸ πρόβλημα τοῦ θανάτου μπορεῖ νὰ λυθεῖ ἱκανοποιητικά μόνο μὲ τὴν ἀνάσταση.

   Ποιὰ «οὐμανιστικὴ» φιλοσοφία ἔλυσε τὸ πρόβλημα τῆς ἀλήθειας; Καμμιά. Γιατὶ τὸ πρόβλημα τῆς ἀλήθειας, μπορεῖ νὰ λυθεῖ μόνο ἂν ἡ ἀλήθεια ἐκδηλωθεῖ σὰν ζῶσα καὶ ἀθάνατη πραγματικότητα στὸν γήϊνο κόσμο μας.

   Καὶ πάλι: ποιὰ οὐμανιστικὴ φιλοσοφία ἔλυσε τὸ πρόβλημα τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ ἀνθρώπου; Καμμιά. Γιατὶ σὲ μᾶς, καμμιὰ δὲν μπόρεσε νὰ δείξει οὔτε τὸν ἀληθινὸ Θεό, ούτε τὸν ἀληθινὸ ἄνθρωπο.

   Μερικὲς «οὐμανιστικὲς» φιλοσοφίες, λύνουν τὰ προβλήματα «κατὰ τὰ στοιχεῖα τοῦ κόσμου». Αὐτές, μεμονωμένα στοιχεῖα τοῦ κόσμου τὰ «ἀναγάγουν» σὲ οὐσία τοῦ κόσμου, ἢ σὲ ἀρχικὴ παν-δημιουργικὴ δύναμη τοῦ κόσμου, ἢ σὲ ἀρχή, σὲ αἰτία τοῦ κόσμου, ὅπως εἶχαν θεωρήσει τὴ φωτιά, τὸ νερό, τὸν αἰθέρα, τὴν ὕλη, τὸ ἄτομο, τὸ ἠλεκτρόνιο, τὸ φωτόνιο.

   Ὅλα αὐτὰ ὅμως δὲν λύνουν τὰ ὑπάρχοντα προβλήματα, ἀλλὰ τὰ συσκοτίζουν περισσότερο, καὶ μᾶς ἀφήνουν σέ, χωρὶς ἄνοιγμα, φυλακὴ τῆς ἀνθρώπινης ἐπίγνωσης καὶ στὴν ἀποπνικτικὴ ἀτμόσφαιρα τῆς ἁμαρτίας, τοῦ κακοῦ καὶ τοῦ θανάτου.

   Καὶ ὁ ἀνθρωπος, ἂν εἰλικρινὰ καὶ μὲ συναίσθηση, ἐμβαθύνει στὰ κεφαλαιώδη προβλήματα τῆς ζωῆς καὶ τῆς ἐπίγνωσης αὐτῆς, πρέπει νὰ συμφωνήσει μὲ τὸν πιὸ μεγάλο φιλόσοφο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, μὲ τὸν ἅγιο Ἀπόστολο Παῦλο, ποὺ γράφει: «Ὅλες οἱ φιλοσοφίες «κατὰ ἄνθρωπον» εἶναι καθαρὰ ἀνθρώπινες διηγήσεις καὶ ἐπινοήσεις, εἶναι ὀνειροπολήσεις καὶ ἀνθρώπινες σοφιστεῖες, διαμέσου τῶν ὁποίων «βοᾷ» ἡ κούφια, ἡ «κενὴ ἀπάτη». Ὅλες αὐτὲς οἱ ψεύτικες ἀνθρώπινες παραδόσεις καὶ μωρὲς καὶ παιδαριώδεις ἀντιλήψεις, ὑποδουλώνουν τὸν ἄνθρωπο καὶ τὸν κάνουν δυστυχισμένο. Εἶναι ὑποδουλωτικὲς ψευτοαγγελίες, ποὺ ὁδηγοῦν τὸν ἄνθρωπο στὴν δυστυχία καὶ στὴν πνευματικὴ ἐξαθλίωση».

Συνεχίζεται…

---

[1] Βλ. «Ἀλεξίκακον Φάρμακον», Ἁγ. Ἀθ. Παρίου, ἐκδ. Γρηγόρη, Αθήνα, 2016, σελ 17. 

[2] Καθηγητὴς Δογματικῆς ἐν Σερβίᾳ. Ἔζησε ἐν σωφροσύνῃ καὶ ἀρετῇ. Ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ τὸ 1979.

[3] «Πάντων χρημάτων μέτρον ἄνθρωπος ἐστίν»: ἡ γνωστὴ ρῆσι ἀπὸ τὴν ἀπολογία τοῦ Πρωταγόρου στὸν διάλογο τοῦ Πλάτωνος «Θεαίτητος». «Χρήματα»=πράγματα, «μέτρον»=κριτήριο. Ἡ φρᾶσι σημαίνει: Ἕνα καὶ τὸ αὐτὸ γεγονὸς εἶναι δυνατὸν νὰ γίνῃ ἀντιληπτὸ ἀπὸ δύο διαφορετικὰ πρόσωπα κατὰ διάφορο (=διαφορετικό) τρόπο ἀπὸ τὸ καθένα. Ἀπόλυτη, λοιπόν, ἀλήθεια, κατὰ τὴν θεωρία αὐτὴ, δὲν ὑπάρχει, γιατὶ γιὰ κάθε πρᾶγμα ὑπάρχουν δύο ἀντιτεθέμενες ἀπόψεις. Αὐτὴ ἡ θέσι συνιστᾶ τὴν οὐσία τῆς θεωρίας τοῦ ὑποκειμενισμοῦ καὶ τοῦ, κατὰ λογικὴ συνέπεια συμπληρώματός του, σχετικισμοῦ (πρβλ. Ν. Ι. Πανταζοπούλου, «Ὁ Ἀριστοτέλης καὶ οἱ Σοφιστὲς - ὁ κοινωνικοπολιτικὸς στοχασμὸς στὴν κλασσικὴ Ἑλλάδα», τόμος Ἀριστοτελικά, Θεσσαλονίκη, 1980).