Ο Άγιος Νικόδημος και ο Ιερός Χρυσόστομος απαντούν στον π. Ευθύμιο Τρικαμηνά για το Ημερολογιακό Ζήτημα

"Οὐαὶ οἱ λέγοντες τὸ πονηρὸν καλὸν

καὶ τὸ καλὸν πονηρόν" (Ἡσ. ε΄, 20).

Ο "αποτειχισμένος" π. Ευθύμιος Τρικαμηνάς, για να δικαιολογήσει την εμμονή του στην Καινοτομία του Νέου Ημερολογίου, επιμένει δυστυχώς επί έτη να διαστρεβλώνει τον Άγιο Νικόδημο και τον Ιερό Χρυσόστομο ισχυριζόμενος, σε διάφορα κείμενά του, πως το να χρησιμοποιεί κανείς το ημερολόγιο των Ορθοδόξων ή των Λατίνων δεν είναι λάθος, αλλά το να φιλονικεί για το θέμα αυτό είναι ασυγχώρητο [1]. Προς επίρρωση της απόψεώς του αυτής χρησιμοποιεί ένα απόσπασμα από την υποσημείωση του Αγίου Νικοδήμου στον Ζ΄ Αποστολικό Κανόνα.  Αν και ήδη έχει απαντήσει για το θέμα το ιστολόγιο "ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ" (η απάντηση εδώ, η οποία μάλιστα έμεινε αναπάντητη από τον π. Ε.Τ.), παραθέτω ολόκληρο το κείμενο του Αγίου Νικοδήμου συνοδευόμενο από σχετικά σχόλια, ώστε να αποδειχθεί περίτρανα το μέγεθος της διαστροφής και η πραγματική διδασκαλία των Αγίων για το ημερολογιακό ζήτημα. Αυτά δεν τα γράφω βεβαίως για τον π. Ε. Τ., ο οποίος σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να παραδεχτεί πως έσφαλλε (όπως έχει ήδη φανεί και σε άλλες περιπτώσεις - και ήταν η αιτία που διέκοψα κάθε διάλογο μαζί του), αλλά για τους καλοπροαιρέτους και φιλαλήθεις αναγνώστες, που τυχόν έχουν προβληματιστεί από την εσφαλμένη αυτήν ερμηνεία.

ΤΟ ΣΧΕΤΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ:

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΙΣ ΕΙΣ ΤΟΝ Ζ΄ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟΝ ΚΑΝΟΝΑ

(Με υπογραμμισμένα τα χρυσοστομικά αποσπάσματα)

"Περὶ τῆς εὑρέσεως τοῦ Πάσχα Κανόνιον ἐξαίρετον, καὶ ὁποῦ δὲν ἐδύνετο νὰ γένῃ καλλίτερον, λέγει Ματθαῖος ὁ Βλάσταρις, συνεκρότησε καὶ ἐξέθετο ἡ ἁγία καὶ οἰκουμενικὴ Α΄. σύνοδος, κατὰ τὸν α΄. κανόνα τῆς ἐν Ἀντιοχείᾳ συνόδου. Τὸ ὁποῖον εἰς μὲν τοὺς κανόνας τῆς α΄. συνόδου δὲν εὑρίσκεται· εὑρίσκεται δὲ, ὡς λέγει ὁ Βαλσαμὼν, εἰς τὰ ἐκείνης πρακτικά. Σώζεται δὲ ἤδη καὶ παρὰ Ματθαίῳ τῷ Βλαστάρει, καὶ ἐν τοῖς ἁγίοις Εὐαγγελίοις τετυπωμένον, καὶ εἰς ἄλλα βιβλία πολλά. Τὴν ἀκριβῆ λοιπὸν τοῦ πασχαλίου τούτου γνῶσιν ἡμεῖς ἀφίνοντες νὰ τὴν μανθάνουσι καθ’ αὑτὸ καὶ ξεχωριστὰ οἱ ἐδικοί μας πασχαλιολόγοι, τόσον μόνον λέγομεν εἰς τὴν παροῦσαν ὑποσημείωσιν, ὅτι τέσσαρά τινα ἀναγκαῖα ζητοῦνται διὰ τὸ ἐδικόν μας Πάσχα. Πρῶτον ὅτι τὸ Πάσχα πρέπει νὰ γίνεται πάντοτε ὕστερα ἀπὸ τὴν ἰσημερίαν τῆς ἀνοίξεως. Δεύτερον, ὅτι δὲν πρέπει νὰ γίνεται εἰς τὴν αὐτὴν ἡμέραν μὲ τὸ νομικὸν φάσκα τῶν Ἰουδαίων (τὰ ὁποῖα ταῦτα καὶ τὰ δύω διορίζονται ἀπὸ τὸν παρόντα ζ΄. ἀποστολ.). Τρίτον, ὅτι νὰ μὴ γίνηται ἁπλῶς καὶ ἀορίστως ὕστερα ἀπὸ τὴν ἰσημερίαν, ἀλλ’ ὕστερα ἀπὸ τὴν πρώτην πανσέληνον τοῦ Μαρτίου, ὁποῦ τύχῃ μετὰ τὴν ἰσημερίαν, καὶ τέταρτον, ὅτι νὰ γίνεται τὴν πρώτην Κυριακὴν ὁποῦ τύχῃ ὕστερα ἀπὸ τὴν πανσέληνον (ταῦτα δὲ τὰ δύω ἐκ παραδόσεως ἔχομεν, καὶ ὄχι ἀπὸ κανόνα). Ὅθεν διὰ νὰ φυλάττωνται καὶ οἱ τέσσαρες αὐτοὶ διορισμοὶ ἐξίσου εἰς ὅλην τὴν οἰκουμένην, καὶ νὰ ἑορτάζωσιν οἱ Χριστιανοὶ τὸν αὐτὸν χρόνον καὶ τὴν αὐτὴν ἡμέραν τὸ ἅγιον Πάσχα, καὶ νὰ μὴ χρειάζωνται κάθε χρόνον ἀστρονόμων καὶ συνόδων, συνήρμοσαν οἱ θεόσοφοι Πατέρες τὸ περὶ τοῦ Πάσχα κανόνιον. Σημείωσαι δὲ, ὅτι διὰ τὴν ἀνωμαλίαν τῆς κινήσεως τῆς σελήνης δὲν φυλάττεται πάντοτε ὁ τέταρτος διορισμὸς, ἀλλὰ κᾄποτε παραβαίνεται. Ἐπειδὴ, κατὰ τὸν αὐτὸν Βλάσταριν, μετὰ τριακόσια ἔτη, δύω ἡμέρας μετὰ τὴν πρώτην πανσέληνον, συμβαίνει νὰ γίνεται τὸ νομικὸν φάσκα, ἐν ἡμέρᾳ Κυριακῇ. Αὗται δὲ αἱ δύω ἡμέραι, ὁποῦ περισσεύουσιν ἀπὸ τὴν ἀνωμαλίαν ταύτην, προστιθέμεναι ὑπερβαίνουσι κᾄποτε τὴν πρώτην Κυριακὴν ὁποῦ τύχῃ ὕστερα ἀπὸ τὴν πανσέληνον τοῦ Μαρτίου, κατὰ τὴν ὁποίαν Κυριακὴν τότε ἑορτάζομεν τὰ Βαΐα, καὶ κατὰ τὴν ἐρχομένην ποιοῦμεν Πάσχα. Ἀπὸ τὴν παράβασιν δὲ ταύτην τὴν ὀλίγην κᾀμμία παρατροπὴ τῆς εὐσεβείας, οὔτε ἄτοπόν τι, ἢ κίνδυνος ψυχικὸς δὲν ἀκολουθεῖ. Διὰ τοῦτο καὶ ὁ θεῖος Χρυσόστομος (λόγῳ τῷ εἰς τοὺς τὰ πρῶτα Πάσχα νηστεύοντας) λέγει· χρόνων ἀκρίβειαν καὶ ἡμερῶν παρατήρησιν δὲν ἠξεύρει ἡ τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία. Ἐπειδὴ ὅσαις φοραῖς τρώγει τὸν ζωοποιὸν ἄρτον τοῦτον, καὶ τὸ ποτήριον τοῦτο πίνει, καταγγέλει τὸν θάνατον τοῦ Κυρίου, καὶ Πάσχα ἐπιτελεῖ· ἀλλ’ ἐπειδὴ εἰς τὴν πρώτην σύνοδον ἐσυνάχθησαν οἱ Πατέρες καὶ ἐδιώρισαν πότε νὰ γίνεται τὸ Πάσχα, τιμῶσα ἡ Ἐκκλησία πανταχοῦ τὴν συμφωνίαν καὶ ἕνωσιν, ἐδέχθη τὸν διορισμὸν ὁποῦ ἐκεῖνοι ἔκαμαν. Λοιπὸν ἔπρεπε, κατὰ τὸν Χρυσόστομον, νὰ προτιμήσουν καὶ οἱ Λατῖνοι τὴν συμφωνίαν καὶ ἕνωσιν τῆς Ἐκκλησίας περισσότερον ἀπὸ τὴν παρατήρησιν τῶν χρόνων (τῆς ἰσημερίας δηλ. ὁποῦ ἐκατέβη τώρα εἰς τὰς 11 Μαρτίου, οὖσα ἐπὶ τῆς πρώτης συνόδου εἰς τὰς κα΄ Μαρτίου) καὶ νὰ ἑορτάζουν τὸ Πάσχα μὲ ἡμᾶς τοὺς Γραικοὺς, καὶ ὄχι νὰ ἀτιμάζουν τοὺς καὶ πνευματοφόρους τριακοσίους ἐκείνους θεοφόρους Πατέρας, ὁποῦ ἐνομοθέτησαν τοῦτο κατὰ θεῖον φωτισμὸν, νομίζοντες τούτους ὡς ἀνοήτους, καὶ ὑβρίζοντες εἰς τὴν κοινὴν μητέρα πάντων ἡμῶν Ἐκκλησίαν, διότι (λέγει ἀκολούθως ὁ χρυσοῦς ῥήτωρ), ἂν καὶ ἡ Ἐκκλησία ἔσφαλε, βέβαια δὲν ἤθελε κατορθωθῇ τόσον μεγάλον καλὸν ἀπὸ τὴν ἀκριβῆ ταύτην φύλαξιν τοῦ καιροῦ, ὅσον μεγάλον κακὸν ἤθελε προξενηθῇ ἀπὸ τὴν διαίρεσιν αὐτὴν καὶ τὸ σχίσμα, τὸ ἀπὸ τῆς καθολικῆς Ἐκκλησίας, ἐπειδὴ λέγει· «δὲν φροντίζει ὁ Θεὸς καὶ ἡ Ἐκκλησία διὰ τοιαύτην παρατήρησιν τῶν χρόνων καὶ ἡμερῶν πάρεξ διὰ μοναχὴν τὴν ὁμόνοιαν καὶ εἰρήνην». Καὶ βλέπε, ἀγαπητὲ, πῶς ὁ θεῖος Χρυσόστομος ὀνομάζει σχισματικοὺς τοὺς Λατίνους διὰ τὶ ἐκαινοτόμησαν τὸ πασχάλιόν τους καὶ Καλαντάριον, ὄχι διὰ τὶ δὲν εἶναι τοῦτο, ὅσον κατὰ τὴν ἰσημερίαν, ὀρθόν· διότι καὶ ἡμεῖς βλέπομεν πῶς ἡ ἰσημερία ἀληθῶς ἔμεινεν ὀπίσω ἡμέρας ια΄, ἀλλὰ διὰ τὶ ἐχωρίσθησαν κατὰ τοῦτο ἀπὸ ἡμᾶς, τὸ ὁποῖον εἶναι ἔγκλημα ἀσυγχώρητον, κατὰ τὸν αὐτὸν ἅγιον. Λέγει γὰρ ἐν τῷ αὐτῷ λόγῳ, ὅτι τὸ νὰ νηστεύσῃ τινὰς καὶ τὸ νὰ κάμῃ Πάσχα εἰς τοῦτον τὸν καιρὸν ἢ εἰς ἐκεῖνον, μετὰ τὴν εἰκοστὴν πρώτην τοῦ Μαρτίου, θετέον, ὡς κάμνομεν ἡμεῖς οἱ Γραικοὶ, ἢ μετὰ τὴν ἑνδεκάτην Μαρτίου, ὡς κάμνουσιν οἱ Λατῖνοι. Τοῦτο δὲν εἶναι ἔγκλημα, «Τὸ δὲ νὰ σχίσῃ τινὰς τὴν Ἐκκλησίαν καὶ νὰ ἀντιστέκηται φιλονείκως, καὶ νὰ κάμνῃ διχοστασίας καὶ διαιρέσεις, καὶ νὰ χωρίζῃ τὸν ἑαυτόν του πάντοτε ἀπὸ τὴν κοινὴν σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας, τοῦτο εἶναι ἁμάρτημα ἀσυγχώρητον, καὶ κατηγορίας ἄξιον, καὶ πολλὴν ἔχει τὴν κόλασιν καὶ τιμωρίαν». Ἄς ἠξεύρουν γάρ, ὅτι καὶ αἱ οἰκουμενικαὶ σύνοδοι, ὁποῦ μετὰ τὴν πρώτην ἔγιναν, καὶ οἱ λοιποὶ Πατέρες, ἔβλεπον ναὶ καὶ αὐτοὶ, ὡς σοφοὶ ὁποῦ ἦσαν, πῶς ἐκατέβη πολὺ ἡ ἰσημερία· ἀλλ’ ὅμως δὲν ἠθέλησαν νὰ τὴν μεταθέσουν ἀπὸ τὴν κα΄ Μαρτίου, ὁποῦ τὴν ηὗρεν ἡ α΄ σύνοδος, προτιμῶντες περισσότερον τὴν συμφωνίαν τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἕνωσιν ἀπὸ τὴν ἀκρίβειαν τῆς ἰσημερίας, ἥτις δὲν προξενεῖ οὔτε εἰς τὴν εὕρεσιν, τοῦ ἐδικοῦ μας Πάσχα κᾀμμίαν σύγχυσιν, οὔτε βλάβην εἰς τὴν εὐσέβειαν, μάλιστα δὲ καὶ προξενεῖ ἡ ἀκρίβεια αὕτη εἰς τοὺς Λατίνους δύω μεγάλας ἀτοπίας, τὸ νὰ ἑορτάζουν δηλ. τὸ Πάσχα ἢ μετὰ Ἰουδαίων, ὅπερ ἐναντίον ἐστὶν εἰς τὸν παρόντα ἀποστολικὸν κανόνα, ἢ πρὸ τῶν Ἰουδαίων. Ὅτι δὲ περισσότερον εὐαρεστεῖται ὁ Θεὸς εἰς τὴν τάξιν τοῦ πασχαλίου, καὶ ἁπλῶς εἰπεῖν, τοῦ καλανταρίου τοῦ ἐδικοῦ μας, παρὰ εἰς τὴν ἀκρίβειαν τοῦ πασχαλίου καὶ καλανταρίου τῶν Λατίνων, φανερὸν εἶναι ἀπὸ τὰ θαύματα ὁποῦ ἔδειξε καὶ δεικνύει ἕως τώρα δι΄ αὐτό. Διότι, κατὰ τὰ μέρη τῆς ἐν Αἰγύπτῳ Ἡλιουπόλεως, ὁποῦ εἶναι αἱ δύω μεγάλαι Πυραμίδες, ἐνεργεῖ ὁ Θεὸς κάθε χρόνον τοιοῦτον παράδοξον, δηλ. κατὰ τὸ ἑσπέρας τῆς μεγάλης Πέμπτης τῆς ἐδικῆς μας (ὄχι τῶν Λατίνων), ξερνᾷ ἡ γῇ λείψανα καὶ κόκκαλα παλαιὰ ἀνθρώπινα, ἀπὸ τὰ ὁποῖα γεμίζει ἓνας εὐρύχωρος κάμπος, ἅτινα στέκονται ἕως τὴν Πέμπτην τῆς Ἀναλήψεως, καὶ τότε κρύπτονται καὶ παντελῶς δὲν φαίνονται, ἕως οὗ νὰ ἔλθῃ πάλιν ἡ μεγάλη Πέμπτη. Τοῦτο δὲν εἶναι κᾀνένας μῦθος, ἀλλὰ ἀληθινὸν καὶ βέβαιον, μαρτυρημένον ἀπὸ παλαιοὺς καὶ νέους ἱστορικοὺς, μάλιστα δὲ ἀπὸ τὸν Γεώργιον Κορέσσιον τὸν Χῖον καὶ ἀπὸ τὸν ἀοίδιμον πατριάρχην τῶν Ἱεροσολύμων Νεκτάριον, ὅς τις εἰς τὸ ἀραβικὸν χρονογράφον, ὁποῦ συνέγραψε, τὸ διηγεῖται ἐν σελίδ. 266 καὶ μὲ τοὺς ὀφθαλμούς του φαίνεται, ἐξ ὧν λέγει παρακάτω, ὅτι τὸ εἶδε (προμηνύουσι δὲ τὰ ἀνθρώπινα κόκκαλα ταῦτα τὴν μέλλουσαν ἀνάστασιν τῶν νεκρῶν, καθὼς τὰ εἶδε καὶ ὁ προφήτης Ἰεζεκιήλ)· γράφει δὲ καὶ ὁ ῥηθεὶς Κορέσσιος, ὅτι ὁ Πασχασῖνος ἔγραφε πρὸς Λέοντα (ὡς δείκνυται ἐν τῇ ξγ΄. ἐπιστολῇ Λέοντος), ὅτι ἑορταζόντων ποτὲ τὸ Πάσχα, τῶν μὲν ἀνατολικῶν τῇ κβ΄. Ἀπριλίου, τῶν δὲ δυτικῶν, τῇ κε΄. Μαρτίου, μία βρύσις ξηρὰ οὖσα πρότερον ἐγέμισεν ἀπὸ νερὸν τῇ κβ΄. Ἀπριλίου, εἰς τὸ Πάσχα τὸ ἐδικόν μας δηλαδὴ, καὶ ὄχι τῶν Λατίνων. Ὅρα τὸν Δοσίθεον, βιβλ. ιβ΄. περὶ τῶν ἐν Ἱεροσολύμοις πατριαρχευσάντων σελίδ. 1192, διηγούμενον ὅτι εἰς τὸ Βελιγράδιον, εὑρισκομένου ποτὲ τοῦ Ἱεροσολύμων Παϊσίου, ἠκολούθησεν ἕνα θαῦμα, βεβαιωτικὸν μὲν τοῦ ἡμετέρου καλανδαρίου, ἀναιρετικὸν δὲ τοῦ τῶν Λατίνων· ἤτοι ἡ ζύμη ἡ ὑπὸ Λατινίδος μὲν ζυμωθεῖσα κατὰ τὴν ἡμέραν τοῦ προφήτου Ἠλιοῦ, μεταβληθεῖσα δὲ εἰς πέτραν κίσσηρα" [2].

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑ

α. Στο παραπάνω κείμενο, αν απομονωθούν τα του Ιερού Χρυσοστόμου, φαίνεται πως όντως ο Ιερός Πατήρ ισχυρίζεται πως δεν έχει σημασία η παρατήρηση των χρόνων και των ημερών. Τί εννοεί όμως εδώ ο Άγιος; Μας προτρέπει άραγε να εορτάζουμε όποια εορτή θέλουμε, όποτε θέλουμε, διδάσκει δηλαδή την αταξία και την ασυδοσία εν τη Εκκλησία; Ή μήπως τάχατες εννοεί αυτό που ισχυρίζεται ο π. Ε.Τ., ότι είναι αδιάφορο όποιο ημερολόγιο και αν χρησιμοποιεί κανείς; Θα το δούμε ευθύς αμέσως. 

β. Πρώτα όμως πρέπει να κοιτάξουμε στο κείμενο για να δούμε με ποια αφορμή ο Άγιος Νικόδημος παραθέτει τα αποσπάσματα αυτά του Χρυσορρήμονος. Αυτό το βλέπουμε μόλις λίγο πιο πριν από την παράθεση του πρώτου χρυσοστομικού αποσπάσματος, όταν ο Άγιος Νικόδημος αναφέρεται στον τέταρτο διορισμό (όρο) του Πάσχα, ο οποίος συμβαίνει μερικές φορές να παραβαίνεται. Για να μη σκανδαλιστούν λοιπόν μερικοί πιστοί ο Άγιος Νικόδημος γράφει ότι "ἀπὸ τὴν παράβασιν δὲ ταύτην τὴν ὀλίγην κᾀμμία παρατροπὴ τῆς εὐσεβείας, οὔτε ἄτοπόν τι, ἢ κίνδυνος ψυχικὸς δὲν ἀκολουθεῖ" και προς επίρρωση της γνώμης του παραθέτει και τα σχετικά αποσπάσματα του Ιερού Χρυσοστόμου.
γ.  Ας πούμε τώρα δυο λόγια για τα αποσπάσματα του Αγίου Χρυσοστόμου. Αυτά προέρχονται από λόγο του με τίτλο "Εἰς τοὺς τὰ πρῶτα Πάσχα νηστεύοντας" [3], ο οποίος αναφέρεται στους λεγόμενους Πρωτοπασχίτες, οι οποίοι ακόμη και μετά την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο επέμεναν να εορτάζουν το Πάσχα όχι όπως το όρισε Αυτή να εορτάζεται, αλλά εόρταζαν "τὰ "πρῶτα Πάσχα", ἦτοι τὰ ἀρχαῖα τὰ κατὰ τοὺς εσφαλμένους ἀρχαίους ὑπολογισμοὺς καθοριζόμενα, χωρὶς νὰ λαμβάνηται ὑπ' ὄψιν ἡ ἐαρινὴ ισημερία" [4].
Στον σπουδαίο αυτόν λόγο του ο Άγιος λέει πως το έγκλημα των Πρωτοπασχιτών δεν είναι απλά το ότι εορτάζουν το Πάσχα προ της εαρινής ισημερίας (το οποίο άλλωστε συνέβαινε σε μερικές Τοπικές Εκκλησίες προτού η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος να καθορίσει την ημερομηνία του Πάσχα), αλλά το ότι πλέον συνεχίζουν να αντιστέκονται φιλονείκως και να χωρίζονται από την Εκκλησία για το θέμα αυτό [5]. Γι' αυτό και γράφει πως εμείς "προετιμήσαμεν τὴν συμφωνία, τῆς τῶν χρόνων παρατηρήσεων" [6] και ελέγχει με αγανάκτηση τους Πρωτοπασχίτες λέγοντας τα εξής φοβερά: "Καὶ τί λέγω περὶ ἐμαυτοῦ; τριακόσιοι πατέρες, ἢ καὶ πλείους, εἰς τὴν Βιθυνῶν χώραν συνελθόντες ταῦτα ἐνομοθέτησαν· καὶ πάντας ἀτιμάζεις ἐκείνους; Δυοῖν γὰρ θάτερον, ἢ ἄνοιαν αὐτῶν ὡς οὐκ ἀκριβῶς εἰδότων καταγινώσκεις, ἢ δειλίαν, ὡς εἰδότων μὲν, ὑποκριναμένων δὲ καὶ προδόντων τὴν ἀλήθειαν. Ὅταν γὰρ μὴ μένῃς ἐφ' οἷς ἐνομοθέτησαν ἐκεῖνοι, ταῦτα ἕπεται πάντως" [7]. Και παρακάτω: "σὺ δὲ οὐ προτιμᾷς τοῦ χρόνου τῆς Ἐκκλησίας τὴν συμφωνίαν, ἀλλ' ἵνα δόξῃς ἡμέρας παρατηρεῖν, εἰς τὴν κοινὴν ἁπάντων ἡμῶν ἐμπαροινεῖς μητέρα, καὶ τὴν ἁγίαν διατέμνεις σύνοδον;" [8]. Και τέλος: "Οὐδὲ γὰρ ἡ Ἐκκλησία χρόνων ἀκρίβειαν οἶδεν· ἀλλ' ἐπειδὴ παρὰ τὴν ἀρχὴν πᾶσιν ἔδοξε τοῖς πατράσι διῃρημένοις ὁμοῦ συνελθεῖν, καὶ ταύτην ὁρίσαι τὴν ἡμέραν, τὴν συμφωνίαν πανταχοῦ τιμῶσα καὶ τὴν ὁμόνοια ἀγαπῶσα, κατεδέξατο τὸ ἐπιταχθέν" [9].
Όαν λοιπόν ο Ιερός Πατήρ λέει πως η παρατήρηση των χρόνων δεν έχει σημασία, δεν το λέει γενικά και αόριστα, αλλά απευθυνόμενος προς τους Πρωτοπασχίτες, οι οποίοι αθέτησαν την απόφαση της Α΄ Οικουμενικής Σύνοδου, όπως ακριβώς αιώνες αργότερα την αθέτησαν και οι Λατίνοι. Αν λοιπόν ο Χρυσορρήμων πρέσβευε το πεπλανημένο φρόνημα του π.Ε.Τ. δεν θα τους κατηγορούσε για ανυπακοή στην απόφαση της Συνόδου, αλλά θα τους έλεγε "ελάτε εσείς στην Εκκλησία και εορτάστε το Πάσχα όποτε εσείς θέλετε"!
δ. Μετά την αναίρεση της διαστροφής της διδασκαλίας του Ιερού Χρυσοστόμου, συνεχίζουμε με το υπόλοιπο κείμενο του Αγίου Νικοδήμου. Συνεχίζοντας ο Άγιος μιλά και για μια ατέλεια ακόμη, αυτήν της πτώσεως της Ισημερίας. Γράφει λοιπόν: "καὶ οἱ λοιποὶ Πατέρες, ἔβλεπον ναὶ καὶ αὐτοὶ, ὡς σοφοὶ ὁποῦ ἦσαν, πῶς ἐκατέβη πολὺ ἡ ἰσημερία· ἀλλ’ ὅμως δὲν ἠθέλησαν νὰ τὴν μεταθέσουν ἀπὸ τὴν κα΄ Μαρτίου, ὁποῦ τὴν ηὗρεν ἡ α΄ σύνοδος, προτιμῶντες περισσότερον τὴν συμφωνίαν τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἕνωσιν ἀπὸ τὴν ἀκρίβειαν τῆς ἰσημερίας, ἥτις δὲν προξενεῖ οὔτε εἰς τὴν εὕρεσιν, τοῦ ἐδικοῦ μας Πάσχα κᾀμμίαν σύγχυσιν, οὔτε βλάβην εἰς τὴν εὐσέβειαν", ώστε να απαιτείται διόρθωση του ημερολογίου, όπως ισχυρίστηκαν οι νεοημερολογίτες καινοτόμοι [10].
Κλείνοντας το κείμενο ο Αγιορείτης Πατήρ καταγράφει και τρία θαύματα, βεβαιωτικά του Ορθοδόξου Πασχαλίου και Ημερολογίου, μη αφήνοντας, στους νουνεχείς, καμία αμφιβολία για τις περί του ημερολογίου θέσεις του.

Νικόλαος Μάννης

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[1] α. "Ὁ ἅγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος εἶναι ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος μᾶς διδάσκει νά μήν προσέχωμε στά ἡμερολόγια καί στίς παρατηρήσεις τῶν χρόνων" (π. Ευθυμίου Τρικαμηνά, Η διαχρονική συμφωνία των Αγίων Πατέρων..., Τρίκαλα, 2012, σελ. 239).

β. "Ὁ ἅγιος Νικόδημος ἑρμηνεύοντας τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Χρυσόστομο, μᾶς παρουσιάζει κάτι καταπληκτικό καί ἀποκαλυπτικό δι’ὅλη αὐτήν τήν ὑπόθεσι, τό ὁποῖο ἐσύ τό κατέχωσες εἰς τήν ἀφάνεια διά μέσου τῶν ἀποσιωπητικῶν.  Παρουσιάζει δηλαδή ὡς παράδειγμα πρός κατανόησι τῶν λόγων τοῦ Χρυσοστόμου τό Πασχάλιο τῶν Ὀρθοδόξων καί τῶν Λατίνων. Καί ἀναφέρει ὅτι τό νά ἑορτάση κανείς τό Πάσχα μέ τό Πασχάλιο τῶν Ὀρθοδόξων ἤ μέ τό Πασχάλιο τῶν Λατίνων, αὐτό δέν εἶναι ἔγκλημα" (π.Ε.Τ. προς π. Ιωσήφ -  http://agonasax.blogspot.gr/2012/11/blog-post_28.html ).

γ. "Οἱ Ἅγιοι θεωροῦν ἔγκλημα ἀσυγχώρητο καί κολάσιμο ὄχι τό ἄν ἑορτάσης σύμφωνα μέ τό ἔνα ἤ τό ἄλλο ἡμερολόγιο, ἀλλά τό νά ἀποσχισθῆς, νά φιλονικῆς, νά δημιουργῆς διχοστασίες καί διαιρέσεις κλπ. χάριν αὐτῶν τῶν πραγμάτων" (π.Ε.Τ. προς το ιστολόγιο ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ - https://apotixisi.blogspot.gr/2013/10/blog-post_25.html ).

δ. "Στό τέλος δέ τῶν ἀπαντήσεών μου σᾶς ἔθεσα καί ἐγώ, ὅπως ἦτο φυσικό, μία μόνη ἐρώτησι.  Αὐτή ἀφοροῦσε τήν ἑρμηνεία, τήν ὁποία ἔκανε ὁ Ἅγ. Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, εἰς τήν ὑποσημείωσι τοῦ Ζ΄ Ἀποστολικοῦ Κανόνος, τῶν λόγων τοῦ Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου.  Μάλιστα ὁ Ἅγ. Νικόδημος ἀνέφερε καί παράδειγμα συγκλονιστικό καί σύγχρονο προκειμένου νά κατανοήσωμε τά λόγια τοῦ Χρυσορρήμονος Ἁγίου. Αὐτό ἀφοροῦσε τό Πάσχα τῶν Παπικῶν (Λατίνων). Καί εἶπε ὅτι δέν ἀποτελεῖ σφάλμα (σύμφωνα μέ τόν Χρυσόστομο Ἅγιο) τό νά ἑορτάση κάποιος τό Πάσχα μέ τό ἡμερολόγιο τῶν Λατίνων ἤ μέ τό ἡμερολόγιο τῶν Ὀρθοδόξων, ἀλλά εἶναι ἀσυγχώρητο σφάλμα καί ἄξιον κολάσεως τό νά φιλονικῆ κάποιος δι’ αὐτό τό πρᾶγμα καί νά ἀποτειχίζεται ἐξ αἰτίας του" (Διασαφήσεις π.Ε.Τ. προς Ν. Μάννη - https://paterikiparadosi.blogspot.gr/2016/11/blog-post_392.html ).

[2] Νικοδήμου του Αγιορείτου (Αγίου), Πηδάλιον, δ΄ έκδ., Αθήνα, 1886, σελ. 21-22.

[3] Πιο αναλυτικά, τα αποσπάσματα αυτά προέρχονται  από το έργο του Αγίου Χρυσοστόμου "Κατὰ Ἰουδαίων" και συγκεκριμένα από τον τρίτο λόγο του με τίτλο "Εἰς τοὺς τὰ πρῶτα Πάσχα νηστεύοντας" (P. G. 48, 861-872). Ολόκληρος ο λόγος αυτός υπάρχει και εδώ.
[4] Αριστοτέλους Δελήμπαση, Πάσχα Κυρίου, Αθήναι, 1985, σελ. 539.
[5] Έτσι δια του Ιερού Χρυσοστόμου ο Άγ. Νικόδημος χτυπά τους Λατίνους οι οποίοι το 1582 με την εισαγωγή του Γρηγοριανού Ημερολογίου και την εξ αυτής μετάθεση του Πασχαλίου παράκουσαν την Εκκλησία, η οποία διά της Α΄ Συνόδου καθόρισε τον εορτασμό του Πάσχα. Ο π.Ε.Τ. διαστρέφει το επιχείρημα και προσπαθεί να το εφαρμόσει στους Παλαιοημερολογίτες, ότι δηλαδή το 1924 παράκουσαν την Εκκλησία που άλλαξε το ημερολόγιο! Δεν μας είπε όμως, το 1924, η Εκκλησία, διά ποίας Οικουμενικής Συνόδου αποφάσισε σύσσωμη να μεταβάλει το ημερολόγιο, ώστε να είναι υποχρεωμένοι οι χαρακτηρισθέντες ως "Παλαιοημερολογίτες" να ακολουθήσουν την απόφαση αυτήν;
[6] (P. G. 48, 864). Και κατά την μετάφραση των καθηγητών Μιχαήλ και Νικολάου Γαλανού "προετιμήσαμεν νὰ ὑποταχθῶμεν εἰς τὴν κοινὴν τῆς Ἐκκλησίας συμφωνίαν, παρὰ νὰ ἀκολουθῶμεν τὰ Ἰουδαϊκὰ ἔθιμα τὰ κανονίζοντα τὴν τέλεσιν τοὺ Πάσχα ἐκ τῆς παρατηρήσεως τῶν καιρῶν" (Ιωάννου του Χρυσοστόμου τα άπαντα, τόμ. α΄, Αθήναι, 1899, σελ. 1036-1037). Είναι δε φοβερό το εξής: Οι νεοημερολογίτες, που με την παρατήρηση των καιρών και των ημερών διαπίστωσαν ότι το Ιουλιανό ημερολόγιο είναι ατελές και χρήζει διορθώσεως, να εγκαλούν εμάς ότι με την εμμονή μας σε όσα αποφάσισε η Εκκλησία διά της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου, εμείς είμαστε αυτοί τελικά που... παρατηρούμε ημέρες και καιρούς!
[7] (P. G. 48, 865). Δηλαδή "Καὶ διατὶ ὁμιλῶ περὶ τοῦ ἑαυτοῦ μου; Τριακόσιοι πατέρες ἢ καὶ περισσότεροι συνελθόντες εἰς τὴν χώραν των Βιθυνῶν, ἐνομοθέτησαν περὶ τούτων· καὶ σὺ ἀτιμάζεις ὅλους ἐκείνους; Διότι ἓν ἐκ τῶν δύο, ἢ ἀνοησίαν καὶ ἀμάθειαν εἰς αὐτοὺς ἀποδίδεις, θεωρῶν ὅτι δὲν ἐγνώριζον τὶ ἀκριβῶς ἐνομοθέτησαν, ἢ δειλίαν καταγγέλων αὐτοὺς οὕτως εἰπεῖν, ὅτι ἐγνώριζον μέν, ὑπεκρίθησαν ὅμως καὶ ἐπρόδωκαν τὴν ἀλήθειαν. Διότι, ὅταν δὲν φυλλάτῃς ὅσα ἐνομοθέτησαν ἐκεῖνοι, ταῦτα τὰ συμπεράσματα κατ' ἀνάγκην ἀκολουθοῦσιν" (Ιωάννου του Χρυσοστόμου τα άπαντα, ό.π., σελ. 1037).
[8] (P. G. 48, 869). Και η μετάφραση: "σὺ δὲ δὲν προτιμᾷς ἀπὸ τὸν χρόνον τὴν συμφωνίας τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλὰ διὰ νὰ φανῇς, ὅτι παρατηρεῖς ἡμέρας, καταφρονεῖς τὴν κοινὴν ὅλων ἡμῶν μητέρα, καὶ φέρεις διαιρέσεις παρακούων εἰς τὰς ἀποφάσεις τῆς ἁγίας Συνόδου;" (Ιωάννου του Χρυσοστόμου τα άπαντα, ό.π., σελ. 1047).
[9] (P. G. 48, 871-872). Και η μετάφραση: "Διότι οὐδὲ ἡ Ἐκκλησία γνωρίζει τὶς ὁ ἀκριβὴς χρόνος τοῦ ἑορτασμοῦ τοῦ Πάσχα· ἀλλ' ἐπειδὴ ὅλοι οἱ κατὰ τόπους Πατέρες ἀπεφάσισαν εἰς Σύνοδον νὰ συνέλθωσι καὶ ταύτην νὰ ὁρίσωσι τὴν ἡμέραν, ἡ Ἐκκλησία τιμῶσα παντοῦ τὴν συμφωνίαν καὶ ἀγαπῶσα τὴν ὁμόνοιαν, παραδέχεται τὸ ἀποφασισθέν" (Ιωάννου του Χρυσοστόμου τα άπαντα, ό.π., σελ. 1051).
[10] Ο Άγιος Νικόδημος και σε αυτό το ζήτημα ακολουθεί τους προγενέστερούς του Ορθοδόξους Πατέρες και Διδασκάλους. Παραθέτω ενδεικτικά, λίγα αποσπάσματα για την πτώση της Ισημερίας και την αδιαφορία πλέον (μετά δηλαδή την Α΄ Οικουμενική Σύνοδο) της Εκκλησίας για την διόρθωσή της, από τα ημέτερα βιβλία "Διπλούς Πέλεκυς κατά του Γρηγοριανού Ημερολογίου" και "Ελληνική Ασπίς κατά του Γρηγοριανού Ημερολογίου", στα οποία περιέχονται όλα τα κείμενα των Ορθοδόξων Πατέρων και Διδασκάλων της περιόδου 1581-1901 και για τα οποία ο π.Ε.Τ. και οι οπαδοί του, αδιαφόρησαν να τα προμηθευτούν, ώστε να πληροφορηθούν το πως οι Πατέρες μας εκείνοι έβλεπαν το ημερολογιακό ζήτημα.
"Μὴ τοίνυν ἀμφίβαλλε τοῖς πατρῴοις ἴχνεσιν ἕπεσθαι· εἰ γὰρ και τι κατὰ τὴν ἰσημερίαν τοῦ κανονίου ἡ ἀκρίβεια διαπταίει τοῦ τῶν πατέρων, ἀλλ’ ἐπειδὴ πρὸς τὴν τοῦ ἰουδαϊκοῦ φάσαι ἐξεύρεσιν ἥρμοσται τὸ κανόνιον, ὅσῳ πλέον ὀπίσω δράμωσιν Ἐβραίων παῖδες τοσούτῳ τοῦ ἡμετέρου Πάσχα ἀποδιϊστάμεθα τὴν ἑορτὴν μακρότερον· δέος γὰρ ἦν τοῖς πατράσιν (ὡς καὶ ἐν τοῖς Ἀποστόλων κανόσιν ἔστιν ἰδεῖν) μή ποτε ἔνδον τῆς ἰσημερίας πασχάζοντες ἢ ἐπὶ τῆς ἰσημερίας ἢ ὅλως συμπίπτοντες τῷ ἰουδαϊκῷ φάσαι, ἰουδαΐζομεν· διὸ καὶ ἡ ἰσημερία τετήρηται, καὶ μετὰ τὴν ἰσημερίαν ἡ πρώτη πανσέληνος, μεθ’ ἣν ἡ πρώτη Κυριακή, ἐν ᾗ τὸ ἡμέτερον Πάσχα. Τοιγαροῦν πρὸς τὴν τοῦ σωτηρίου πάθους αὐθωρὸν ἰσημερίαν τὸ κανόνιον πανσόφως καὶ πανευσεβῶς οἱ πατέρες συνέθεντο· καὶ εἰ μετέπειτα μετὰ τοσαύτας ἐτῶν ἀνακυκλήσεις τρεῖς που ἡμέρας καὶ μικρὸν τι πρὸς ἡ ἰσημερία παρακάτεισι, τοῖς Ἰουδαίοις φέρει τινὰ ζάλην ἢ μηδὲ ἐκείνοις εἰπεῖν ἀληθέστερον· οὐ γὰρ πρὸς τὸ ἡμέτερον κανόνιον ρυθμίζουσιν ἐκεῖνοι τὸ οἰκεῖον φάσαι· ἡμῖν δὲ οὐδένα ποτὲ ἐμποιήσει κλόνον· παγεὶς γὰρ καθάπαξ τῆς ἰσημερίας ὁ ὅρος, λοιπὸν ἡμᾶς τῶν Ἰουδαίων ἀποδιΐστησι, καὶ ὅσον ἐκεῖνοι τοῦ ὅρου ἀφίστανται τοσοῦτον ἀποσχοινιζόμεθα ἐκείνων ἡμεῖς τοῦτο, ὅπερ ἦν τοῖς πατράσι τὸ σπουδαζόμενον" (Μελέτιος Πηγάς).
Ὅμως οἱ θειότατοι Πατέρες τῆς πρώτης Συνόδου ἂν καλὰ καὶ νὰ ἤξευραν ἀκριβῶς τὴν τοιαύτην διαφορὰν τῆς ἰσημερίας, πῶς κατ’ ὀλίγον ὀλίγον ἔρχεται ὀπίσω διὰ τὴν συνεχῆ προσθήκην τῆς τοῦ βισέκτου ἡμέρας· μὲ τοῦτο ὅλον ἐδιώρισαν αὐτὴν τὴν ἐαρινὴν ἰσημερίαν νὰ κρίνεται καὶ νὰ λογαριάζεται πάντοτε καθὼς εὑρέθηκε τότε εἰς τὸν καιρόν τους, κατὰ τὴν κα΄ τοῦ Μαρτίου μηνός" (Σεβαστός Κυμινήτης).
"Οἱ τὰς μεθόδους πρὸς εὕρεσιν τοῦ Πάσχα πρὸ 15 ἢ 16 αἰώνων κανονίσαντες ἐγνώριζον κάλλιστα ὅτι δὲν εἶναι ὁ τροπικὸς ἐνιαύσιος ἀκριβῶς ἴσος μὲ 365 ἡμέρας καὶ τέταρτον. Ἐγνώριζον κατὰ συνέπειαν ὅτι ἡ ἐαρινὴ ἰσημερία ἦτο τῇ 21 Μαρτίου καὶ ὅτι προϊόντος τοῦ χρόνου θὰ καταβῇ εἰς τὴν 20 κ.λπ. Ἐγνώριζον ὅτι μετὰ 19 ἐτῶν παρέλευσιν, κατὰ τὸν κύκλον τοῦ Μέτωνος δὲν ἐπανέρχονται ὁ ἥλιος καὶ ἡ
σελήνη ἀκριβῶς εἰς τὸ αὐτὸ σημεῖον καὶ ὅτι ἑπομένως αἱ πανσέληνοι ὀπισθοποροῦσιν. Ἐγνώριζον π.χ. ὅτι ἐνῷ τίθεται κατὰ τὸν πρῶτον κύκλον τῆς σελήνης ἡ πανσέληνος, μετὰ τὴν ἐαρινὴν ἰσημερίαν, τῇ 2 Ἀπριλίου, μετά τινας περιόδους αὕτη θὰ γίνεται τὸν Μάρτιον. Ἀλλ’ ἡ Ἐκκλησία δὲν εἶχε σκοπὸν νὰ διδάξῃ πότε γίνεται ἔκλειψις τοῦ ἡλίου καὶ πότε τῆς σελήνης· σκοπὸν εἶχε νὰ παύσῃ τὴν διαφωνίαν περὶ τῆς ἑορτῆς τοῦ Πάσχα. Ὁ μόνος σκοπὸς τῆς Ἐκκλησίας ἦτο ἵνα πάντες ἑορτάζωσι τὸ σωτήριον Πάσχα τὴν αὐτὴν ἡμέραν καὶ οὐδὲν πλέον. Ἡ Ἐκκλησία ἀπεφάσισεν ἄπαξ καὶ ἡ οἰκουμένη ἅπασα τότε ὑπήκουσεν εἰς τὴν διαταγήν" (Κερκύρας Ευστάθιος Βουλισμάς).