Ἐπιστολὴ Β΄ περὶ Ἡμερολογίου

Ἀγαπητέ μου κ. Μάννη.

Πρὶν ἀπὸ πέντε δεκαετίες περίπου, ἐρώτησα τὸν Πνευματικό μου νὰ μοῦ ἐξηγήσει καὶ νὰ μοῦ διασαφήσει τὸ θέμα τοῦ Ἡμερολογίου. Μοῦ εἶπε λοιπὸν ὅτι, Πρόσεξε, ὁ θεῖος Χρυσόστομος λέει ὅτι ὅποτε κοινωνήσεις τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, τελεῖς Πάσχα· καὶ ὁ Ἀπόστολος Παῦλος λέει νὰ μὴν ἐξετάζουμε χρόνους καὶ καὶ καιρούς ὅπως κάνουν οἱ Παλαιοημερολογῖτες, καὶ ἀκόμη ὅτι δὲν ἔχει καμμιὰ σημασία ἂν ἑορτάσουμε τὸ Πάσχα στὶς 20 ἢ τὶς 25 Μαρτίου ἢ ὁποιαδήποτε ἄλλη μέρα.

Αὐτὰ τὰ λόγια μοῦ ἐδημιούργησαν μιὰ ἄλλη ἀπορία, ποὺ ὅσο τὴν ἐργαζόμουνα στὸ μυαλό μου τόσο μεγάλωνε. Δηλαδὴ ἔλεγα, εἶναι τὸ ἴδιο ἡ Ἑορτὴ τοῦ Πάσχα μὲ τὴν θεία Κοινωνία; Τότε γιατὶ νὰ ὑπάρχει ἡ Ἑορτὴ τοῦ Πάσχα; Καὶ γιατὶ αὐτὸς ποὺ θὰ κοινωνήσει ἂν εἶναι νηστήσιμος ἡμέρα δὲν ἐπιτρέπεται νὰ καταλύσῃ στὰ πάντα ὅπως καταλύουμε τὴν ἡμέρα τοῦ Πάσχα; Καὶ ἀκόμη αὐτὴ ἡ ἀπόλυτη ἐλευθερία νὰ ἑορτάζουμε τὸ Πάσχα ὅποτε θέλουμε δὲν μοῦ ἄρεσε καθόλου, γιατὶ ἤθελα καὶ ἐξακολουθῶ νὰ θέλω τὸ Πάσχα νὰ τὸ ἑορτάζουμε ὅλοι τὴν ἴδια ἡμέρα.

Δὲν τολμοῦσα νὰ ξαναρωτήσω τὸν Πνευματικό μου καὶ ἀποφάσισα τὸ θέμα αὐτὸ νὰ τὸ ἐξετάσω μόνος μου.

Βρῆκα λοιπὸν τὸν Τρίτο Λόγο τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου πρὸς τοὺς τὰ Πρῶτα Πάσχα νηστεύοντας, δηλαδὴ τοὺς πρωτοπασχῖτες καὶ τὸ ρητὸ τοῦ θείου Χρυσοστόμου γιὰ τὴν θεία Κοινωνία.

Ἔλεγε: «Οσάκις ἂν ἐσθίητε τὸν ἄρτον τοῦτον, καὶ τὸ ποτήριον τοῦτο πίνητε, τὸν θάνατον τοῦ Κυρίου καταγγέλλετε. ῾Οσάκις δὲ εἰπὼν, κύριον ἐποίησε τὸν προσιόντα, πάσης ἡμερῶν παρατηρήσεως ἀπαλλάξας αὐτόν».

Αὐτὰ ὅμως τὰ ἔλεγε γιὰ νὰ γίνουν περισσότερο κατανοητὰ τὰ ἑξῆς λόγια ποὺ εἶπε στὴν προηγούμενη παράγραφο:

«Ἐπειδὴ τὸ παλαιὸν πάσχα τύπος ἦν τοῦ μέλλοντος ἔσεσθαι, ἔδει δὲ τὴν ἀλήθειαν ἐπιτεθῆναι τῷ τύπῳ, πρότερον δείξας τὴν σκιὰν, τότε ἐπήγαγε τὴν ἀλήθειαν ἐπὶ τῆς τραπέζης· τῆς ἀληθείας δὲ ἐπενεχθείσης, ἡ σκιὰ λοιπὸν ἀποκρύπτεται, καὶ οὐδὲ καιρὸν ἔχει. Μὴ τοίνυν τοῦτο προβάλλου, ἀλλ' ἐκεῖνό μοι δεῖξον, ὅτι οὕτως ἐκέ-λευσε ποιεῖν ὁ Χριστός. ᾿Εγὼ γὰρ τοὐναντίον δείκνυμι, ὅτι οὐ μόνον οὐκ ἐκέλευσε παρατηρεῖν ἡμέρας, ἀλλὰ καὶ ἀπέλυσεν ἡμᾶς τῆς ἀνάγκης ταύτης. ῎Ακουσον γοῦν τί φησιν ὁ Παῦλος· ὅταν δὲ τὸν Παῦλον εἴπω, τὸν Χριστὸν λέγω· ἐκεῖνος γάρ ἐστιν ὁ τὴν Παύλου κινῶν ψυχήν. Τί οὖν οὗτός φησιν; ῾Ημέρας παρατηρεῖσθε καὶ μῆνας καὶ καιροὺς καὶ ἐνιαυτούς. Φοβοῦμαι ὑμᾶς, μήπως εἰκῆ κεκοπίακα εἰς ὑμᾶς».

Διαβᾶστε κ. Μάννη τὶς Ἑρμηνεῖες τοῦ Θεοφυλάκτου Βουλγαρίας καὶ τοῦ ἀειμνήστου Τρεμπέλα στὰ παραπάνω λόγια τοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Ὁ Θεοφύλακτος Βουλγαρίας ὡς ἑξῆς: «Ἀπὸ τὰ λόγια ταῦτα τοῦ Ἀποστόλου εἶναι φανερόν, ὅτι οἱ ψευδοδιδάσκαλοι ἐκεῖνοι οἱ τοὺς Γαλάτας πλανῶντες, δὲν ἐδίδασκον μόνον τὴν περιτομήν, ἀλλὰ καὶ τὰς ἑορτὰς τοῦ χρόνου, καὶ τὰς νουμηνίας τὰ ὑπὸ τοῦ παλαιοῦ Νόμου παραδεδομένας». (Μετάφρασις Νικοδήμου Ἁγιορείτου. Τόμος ΙΙ. Βενετία 1819). Ἀλλὰ καὶ ὁ Π. Τρεμπέλας τὸ ἐδάφιον αὐτὸ τῆς εἰς Γαλάτας ἐπιστολῆς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου ἑρμηνεύει ὡς ἑξῆς: «Ἔτσι ἐκαταντήσετε νὰ φυλάττετε τὰς ἡμέρας ἐκείνας τῆς ἑβδομάδος, τὰς ὁποίας καὶ οἱ Ἑβραῖοι, καὶ τὰς ἑορτὰς ἐκάστου μηνὸς καὶ τὰς ἑορτασίμους ἐποχὰς καὶ τὰς ἑορτὰς τῶν ἐτῶν».

Γιατὶ λοιπὸν ὁ θεῖος Χρυσόστομος εἶπε τὸ Ὁσάκις ἂν ἐσθίετε κ.λ.π. γιὰ νὰ τονίσει ὅτι ὁ Ἀπόστολος Παῦλος μ’ αὐτὸ τὸ «Ὁσάκις» μᾶς κάνει κυρίους τοῦ χρόνου καὶ μᾶς ἀπαλλάσει ἀπὸ τὶς παρατηρήσεις χρόνων καὶ καιρῶν.

Παρακάτω ὑπάρχουν τὰ ἑξῆς λόγια τοῦ Χρυσοστόμου μάλιστα εἶναι σχεδὸν ἴδια μὲ τὰ λόγια ποὺ μοῦ εἶπε ὁ Πνευματικός μου:

«ὅτι δὲ τῷ δεῖνι μηνὶ καὶ τῷ δεῖνι ἐποίησε τὸ πάσχα, οὐδεὶς ἐκολάσθη ποτὲ οὐδὲ ἐνεκλήθη. Καὶ τί λέγω περὶ ἡμῶν τῶν ἀπηλλαγμένων πάσης τοιαύτης ἀνάγκης, καὶ ἄνω πολιτευομένων ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ἔνθα μῆνες, καὶ ἥλιος, καὶ σελήνη, καὶ ἐνιαυτῷν περίοδος οὐκ ἔστιν;».

«Οὐδὲ γὰρ ἡ ᾿Εκκλησία χρόνων ἀκρίβειαν οἶδεν· ἀλλ' ἐπειδὴ παρὰ τὴν ἀρχὴν πᾶσιν ἔδοξε τοῖς πατράσι διῃρημένοις ὁμοῦ συνελθεῖν, καὶ ταύτην ὁρίσαι τὴν ἡμέραν, τὴν συμφωνίαν πανταχοῦ τιμῶσα καὶ τὴν ὁμόνοια ἀγαπῶσα, κατεδέξατο τὸ ἐπιταχθέν. ῞Οτι γὰρ ἀδύνατον ἢ ἡμᾶς, ἢ ὑμᾶς, ἢ ἕτερον ὁντιναοῦν αὐτῆς ἐπιλαβέσθαι τῆς κυριακῆς ἡμέρας, ἱκανῶς ἐν τοῖς ἔμπροσθεν ἀποδέδεικται. Μὴ τοίνυν σκιομαχῶμεν, μηδὲ ὑπὲρ τῶν τυχόντων φιλονεικοῦντες, ἐν τοῖς μεγάλοις ἑαυτοὺς καταβλάπτωμεν. Τὸ μὲν γὰρ τῷδε ἢ τῷδε χρόνῳ νηστεῦσαι οὐκ ἔγκλημα, τὸ δὲ σχίσαι ᾿Εκκλησίαν, καὶ φιλονείκως διατεθῆναι, καὶ διχοστασίας ἐμποιεῖν, καὶ τῆς συνόδου διηνεκῶς ἑαυτὸν ἀποστερεῖν, ἀσύγγνωστον καὶ κατηγορίας ἄξιον, καὶ πολλὴν ἔχει τὴν τιμωρίαν»

Σημειώνουμε ὅτι σ’ αὐτὰ τὰ λόγια τοῦ Χρυσοστόμου παραπέμπει καὶ ὁ ἱερὸς Νικόδημος στὴ σημείωσι (1) τῆς Ἑρμηνείας τοῦ Ζ΄ Ἀποστολικοῦ Κανόνος. Τὰ λόγια τοῦ θείου Νικοδημου εἶναι: «Λέγει γὰρ (ὁ θεῖος Χρυσόστομος) ἐν αὐτῷ τῷ λόγῳ ὅτι τὸ νὰ νηστεύῃ τινὰς καὶ τὸ νὰ κάμῃ Πάσχα εἰς τοῦτον τὸν καιρὸν ἢ ἐκεῖνον, μετὰ τὴν εἰκοστὴν πρώτην τοῦ μαρτίου, θετέον, ὡς κάμνομεν ἡμεῖς οἱ Γραικοί, ἢ μετὰ τὴν ἐνδεκάτην Μαρτίου , ὡς κάμνουσι οἱ Λατῖνοι, τοῦτο δὲν ἔγκλημα... τὸ δὲ σχίσαι τὴν Ἐκκλησίαν κ.λ.π. ὡς παραπάνω.

Μέχρι ἐδῶ ὅμως κ. Μάννη μένουν αὐτοὶ ποὺ ἢ δὲν μποροῦν ἢ δὲν θέλουν νὰ παραδεχθοῦν τὸ νόημα τῶν λόγων τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου καὶ τοῦ κορυφαίου θεολόγου τοῦ ἀρχεγόνου Χριστιανισμοῦ Ἀποστόλου Παύλου. Ἄν ἐξήταζαν προσεκτικὰ τὰ λόγια τῶν μεγάλων αὐτῶν ἀνδρῶν νὰ ἔβλεπαν πὼς ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ ἡμᾶς ἀνύψωσε στὴν ἐλευθερία τῆς δόξης τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ εἰς δὲ τὴν ἐλευθερία αὐτὴ καραδοκεῖ νὰ μετάσχῃ ὅλη ἡ κτίσις.

Ἀκόμη ἂν πρόσεχαν αὐτὰ τὰ λόγια θὰ πειθαρχοῦσαν στὶς ἀποφάσεις τῶν Συνόδων καὶ στὶς ἱερὲς παραδόσεις καὶ δὲν θὰ τολμοῦσαν ἀντὶ τῆς ἐλευθερίας τῆς δόξης τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ νὰ ἐπιβάλλουν στὸν τράχηλο τῆς Ἐκκλησίας τὸν ζυγὸν δουλείας ποὺ λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος τῶν ἀστρονομικῶν παρατηρήσεων μηνῶν καὶ καιρῶν καὶ ἐνιαυτῶν.

Ἀλλὰ ἂς προχωρήσουμε περισσότερο στὰ ἑξῆς λόγια τοῦ Χρυσοστόμου, ὁποῖος ἀπευθυνόμενος στοὺς Πρωτοπασχῖτες τοὺς ὁποίους παραπάνω δίδαξε ὅτι δὲν πρέπει νὰ παρατηροῦν χρόνους καὶ καιρούς τώρα τί τοὺς λέει; «σὺ δὲ οὐ προτιμᾷς τοῦ χρόνου τῆς ᾿Εκκλησίας τὴν συμφωνίαν, ἀλλ' ἵνα δόξῃς ἡμέρας παρατηρεῖν, εἰς τὴν κοινὴν ἁπάντων ἡμῶν ἐμπαροινεῖς μητέρα, καὶ τὴν ἁγίαν διατέμνεις σύνοδον;»

Τὰ ἀκοῦτε αἱρετικοὶ πρωτοπασχῖτες; Βροντάει ὁ λόγος τοῦ Χρυσοστόμου. Ἐσεῖς λέει δὲν προτιμᾶτε τὸν χρόνον τῆς Ἐκκλησίας. Γιὰ χρόνο τῆς Ἐκκλησίας μιλᾶ ὁ θεῖος Πατήρ.

Γιατὶ αὐτὸς ὁ χρόνος μᾶς ἐλευθέρωσε ἀπὸ τὴ δουλεία τῶν παρατηρήσεων.

Καὶ ἀκοῦστε τί λέει γιὰ ἐκείνους ποὺ δὲν ὑπακούουν στὸν χρόνο τῆς Ἐκκλησίας.

Σὰν μεθυσμένοι λέει κακοποιεῖτε τὴν κοινὴν μητέρα (τὴν Ἐκκλησία) καὶ κοματιάζετε τὴν Ἱερὰν Σύνοδο.

Καὶ σὲ κάποιο ἄλλο σημεῖο τῆς ὁμιλίας του λέγει: τριακόσιοι πατέρες, ἢ καὶ πλείους, εἰς τὴν Βιθυνῶν χώραν συνελθόντες ταῦτα ἐνομοθέτησαν· καὶ πάντας ἀτιμάζεις ἐκείνους; Δυοῖν γὰρ θάτερον, ἢ ἄνοιαν αὐτῶν ὡς οὐκ ἀκριβῶς εἰδότων καταγινώσκεις, ἢ δειλίαν, ὡς εἰδότων μὲν, ὑποκριναμένων δὲ καὶ προδόντων τὴν ἀλήθειαν.

Ὅσοι δὲν συμμορφώνονται δηλαδὴ στὸν χρόνο στὸν ὁποῖο ὥρισε ἡ Α΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος, σημαίνει ἓν ἐκ τῶν δύο:

Ἤ θεωροῦν τοὺς Πατέρας ἀνοήτους ὡσὰν νὰ ἀγνοοῦσαν τὸ ζήτημα τοῦ χρόνου τοῦ Πάσχα,

Ἢ δειλοὺς τοὺς κατηγοροῦν ὅτι τάχα ἐγνώριζαν τὴν ἀλήθειαν καὶ τὴν πρόδωσαν.

Αὐτὰ λέγει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος γιὰ τοὺς παραβάτες τῶν διορισμῶν τῆς Α΄Συνόδου.

Ὅσοι λοιπὸν στηρίζονται στὰ λόγια τοῦ θείου Χρυσοστόμου καὶ ἰσχυρίζονται ὅτι μπορεῖ κανεὶς νὰ καταργήσῃ ἢ νὰ μεταθέσῃ τὸ χρόνο τῆς Ἐκκλησίας πλανῶνται πλάνη οἰκτράν. Γιατὶ ὁ θεῖος Πατήρ ναί μεν ὁμιλεῖ γιὰ τὴν Νέα Κτίσι στὴν ὁποία δὲν ὑπάρχει ὁ ζυγὸς τῶν παρατηρήσεων χρόνων καὶ καιρῶν, ἀντιδιαστέλει ὅμως μὲ ἀπόλυτη διαύγεια τὸν χρόνο τῆς Ἐκκλησίας ποὺ νομοθετήθηκε γιὰ τὴν Ἑορτὴ τοῦ Πάσχα ἀπὸ τὴν Α΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο καὶ στὸ χρόνο αὐτὸ συμπεριλαμβάνεται καὶ ὁ χρόνος ποὺ κατὰ καιροὺς οἱ Θεοφόροι Πατέρες ὥρισαν γιὰ τὶς νηστεῖες καὶ τὸν ἑορτασμὸ ὅλων τῶν Κινητῶν καὶ ἀκινήτων Ἑορτῶν. Οἱ ὀρθόδοξοι Χριστιανοί, αὐτὸν τὸν χρόνο ὑπερασπιζόμαστε. Καὶ αὐτὸν τὸν χρόνο φυλάττουμε.

Ὅσο καὶ νὰ ἤθελα νὰ μὴ γράψω τίποτε δικό μου δὲν τὸ ἀπέφυγα. Ἐσὺ κ. Μάννη σκέψου ὅτι μὲ τὴν ὀλίγη μου παίδευση τὰ ἔγραψα, καλοπροαίρετα ὅμως τὰ ἔγραψα.

Ὁ Θεὸς μαζί σου.

Ἀ.